Korporativ tuzilmalarda moliyaviy nazorat tizimini takomillashtirish masalalari

1-jadval  

Moliyaviy nazoratni har bir tur funktsiyasi bo’yicha bo’limi

4

 

 

Moliyaviy nazorat funktsiyasi bo’limi 

Moliyaviy nazoratga 

kiruvchi mustaqil 

auditning maxsus 

funktsiyasi bo’limi 

Byudjet-moliyaviy 

nazorati 

Moliyaviy-xo’jalik 

(tadbirkorlik, tijorat) 

nazorati 

Mustaqil audit 

Byudjet daromad va 

xarajat moddalarini 

tekshirish 

Moliyaviy xo’jalik faoliyatini 

va moliyaviy hisobotlarning 

to’g’riligini tekshirish 

Moliyaviy hisobotlarning 

to’g’riligini tasdiqlash 

Mavzu bo’yicha tekshirish yoki operatsion audit 

 

Baholash dasturi, aniq natijalar olishga mo’ljallash, 

«sanset» metodi 

 

Taftish va tekshirish natijalarini kamomad hamda 

o’g’irliklar sodir bo’lganda yuqori tashkilotga 

taqdim etish 

Auditorlik firmasining 

maslahat xizmatlari 

 

Amalga  oshirish  bilan  bog’liq  munosabatlarni  quyidagicha  guruhlash 

mumkin:  Xo’jalik  sub’ektlarining  faoliyatini  davlat  nazorati  O’zbekiston 

Respublikasini 1998 yil 24 dekabr №717-1 “Xo’jalik sub’ektlari faoliyatini davlat 

nazorati to’g’risida”gi Qonuni asosida tartibga solinadi; Davlat nazoratini prokuror 

nazorati  tomonidan  amalga  oshirilishi  tegishli  qonunchilik  asosida  tartibga 

solinadi;  Davlat  nazoratini  soliq  tekshiruvlari  yo’li  bilan  amalga  oshirish  tegishli 

soliq  qonunchiligi  tomonidan  belgilanadi.  Lekin  O’zbekistonda  moliyaviy 

nazoratni tashkil etishga alohida e’tibor qaratilganligi bilan umumiy qabul qilingan 

                                                 

4

 Ibragimov A.K., Sugirbaev B.B. Byudjet nazorati va auditi: O’quv qo’llanma / – Toshkent, 2009 – 192 bet. 

---

 

jahon  amaliyotiga  to’liq  mos  keltirish  bo’yicha  tegishli  ishlarni  amalga  oshirish 

lozim. 

Moliyaviy  nazorat  tizimi  o’z  tarkibida  -  sub’ektlar  (nazorat  qiluvchilar), 

ob’ektlar  (nazorat  qilinuvchilar),  nazoratning  usul  va  vositalarini  birgalikda 

jamlaydi.  Moliyaviy  nazoratning  maxsus  uslublari:  doimiy  monitoring-kuzatuv, 

markazlashgan  topshiriqlar  bo’yicha  tekshirish,  xarajatlar  smetasining  ijrosi 

yuzasidan  hujjatli  taftish,  xo’jalik  faoliyati  tahlili  singari  birmuncha  xususiy 

uslublarga  bo’linadi.  Oraliq  vazifalarni  bajarish  uchun  hujjatlarni  muqobil 

tekshirish,  pul  mablag’lari  va  moddiy  boyliklarni  ro’yxatga  olish,  miqdor  hisobni 

tiklash va boshqalardan foydalaniladi.  

Moliyaviy  –  byudjet  nazoratining  sub’ektlari  bo’lib,  birinchi  navbatda, 

nazorat  huquqiga  ega  bo’lgan  davlat  organlari,  qonunchilik  va  ijro  organlari  va 

boshqaruv hisoblanadi. O’zbekistonda bunga Oliy Majlisning Senat va qonunchilik 

palatasi,  Prezident  Devoni,  Vazirlar  Mahkamasi,  moliya  vazirligi,  Markaziy  bank 

va boshqalar kiradi.