Корхона ма¦сулоти ва хизматига б¤лган талаб ва таклифни тахлили


-жадвал “АВС” акционерлик жамиятининг раўобатчилари имконияти ва фирма ихтисослик товарларининг бозордаги сотилиш даражасини тахлили



Download 5,31 Mb.
bet65/294
Sana25.03.2022
Hajmi5,31 Mb.
#508563
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   294
Bog'liq
11-Молиявий-ва-бошкарув-тахлили-А.Вохобов-2005-дарслик-1 (1)

9-жадвал
АВС” акционерлик жамиятининг раўобатчилари имконияти ва фирма ихтисослик товарларининг бозордаги сотилиш даражасини тахлили



Товарларнинг тури

Улчов бирлиги

Уртача утган уч йилда бозордаги талаб миўдори

Раўобат-чилар таклиф ўилган товарлар миўдори

Бозордаги талабдан фарў

Фирма таклиф ўилиши лозим булган товарлар

1

2

3

4

5

6

“А” махсулот

дона

2600

2200

400

560

“Б” махсулот

кг.

1400

1380

20

14

“В” махсулот

кг.

240

159

81

86

“Г” махсулот

дона

300

160

140

112

“Д” махсулот

тн.

700

670

30

33

Уч йиллик кузатишлар шуни курсатадики, фирманинг “А” махсулотига булган талабга нисбатан 160 дона куп товар истеъмолчиларга таклиф ўилинмоўда. Шунингдек, “В” махсулот буйича 5 кг ва “Д” махсулоти буйича 3000 кг талабга нисбатан ортиўча товарлар бозорга чиўарилган. Демак, бу махсулотларни тулиў сотилиши учун раўобатчиларга нисбатан сифатли ва харидоргир товарлар булишига эътибор ўаратилиши лозим. Лекин “Б” ва “Г” махсулотларни ишлаб чиўаришни купайтириш имкониятлари борлигини тадўиўотлар курсатиб турибди. Фирма ихтиЄрида бозордаги талабни эътиборга олиб туриб айрим турдаги товарларни купроў таклиф ўилишга ихтисослашиш имкониятлари хам бор. Демак, фирмани бозордаги стратегия ва тактикаси турли вариантларда булиши хам мумкин экан.


Мавзу буйича таянч иборалар:





  • талабни ифодаловчи курсаткичлар;

  • талабнинг эгилувчанлиги;

  • талабнинг узгариш сабаблари;

  • талаб ва таклиф мувофиклиги;

  • таклифнинг узгариш сабаблари;

  • ухшаш товарлар ва уларнинг талаб хамда таклифнинг узгаришига таъсири;

  • товарларни ракобат даражаси;

  • товар ракобатбардошлигини аниклаш боскичлари.



Такрорлаш учун саволлар





  1. Хужалик субъектларининг бозордаги фаолиятини тахлил этишнинг ахамияти нималардан иборат?

  2. Корхона махсулотига булган талаб ва таклифни урганишда тахлилнинг асосий вазифалари булиб ўайсилар хисобланади?

  3. Бозордаги талаб ва таклифга таъсир этувчи омилларни курсатиб беринг?

  4. Корхона махсулоти ва хизматига булган бозор талаби ва таклифини тахлил этиш усулларини курсатиб утинг?

  5. Бозордаги раўобат даражаси ўандай тахлил этилади?

  6. Нарх-наво сиЄсатининг бозордаги талаб ва таклифга таъсири ўандай тахлил этилади?




Мустакил урганиш учун топшириклар



1-топширик
Корхонанинг маркетинг фаолиятини тахлил этишда асосий эътибор нимага каратилиши лозим. Ракобат бозорида корхона махсулотининг уз урнини топа олишида кандай тадбирлар куриш максадга мувофик эканлигини изохлаб беринг.


М
V-БОБ.
АхСУЛОТ (ИШ, ХИЗМАТ)ЛАР ИШЛАБ ЧИ¡АРИШ
хАЖМИНИНГ ТАхЛИЛИ



    1. Махсулот(иш, хизмат) ишлаб чиўариш курсаткичлари тахлилининг мазмуни, вазифалари ва ахборот манбалари

Бозор иктисодиªти шароитида корхона ишлаб чикариши кузда тутган махсулотлар хажми истеъмолчиларнинг кулами хамда корхона ички имкониятлари билан узвий бо¨ликдир. Айникса, махсулотлар ишлаб чикариш учун зарур булган бойликларнинг чегараланганлиги мул-кул товарлар яратишни хам чегаралайди. Бундай шароитда корхона уз ички имкониятларидан келиб чиккан холда махсулотлар ишлаб чикариш хажмини ту¨ри белгилай олиши мухим ахамиятга эгадир.


Корхона яратаªтган махсулотларининг бозорда мул-куллиги, ракобатчиларнинг имкониятлари ва истеъмолчиларнинг ихтисослик товарларга булган талабларининг узгариб туриши ишлаб чикариш хажмини ту¨ри ва окилона режалаштиришни талаб этади. хар бир корхона ишлаб чикарадиган махсулотларининг харидорлари билан жорий йил учун шартномавий мажбуриятлар тузадилар. Бунда етказиб берилиши лозим булган товарлар тури, микдори, сифати, нархи ва муддатлари томонлар уртасида келишилади. Демак, махсулотларнинг ишлаб чикариш хажми истеъмолчиларнинг талаб ва истакларига бо¨лик булади.
Ички имкониятларни эътиборга олган холда корхонадаги барча мавжуд бойликлардан тулик фойдаланиб, махсулотлар ишлаб чикариш хажмини керакли меъªрда, яъни фойда олишни тулик кафолатланган шароитни таъминлашни кузда тутиб ишлаб чикаришни ташкил этилади.
Махсулотлар ишлаб чиўариш буйича бизнес режада мулжалланган хажмни бажарилишини таъминлаш хамда юкори сифатли, харидоргир махсулотларни яратилиши корхонанинг бевосита мухим курсаткичлари булмиш ишлаб чикариш таннархи, харажатлар хажми, фойда ва рентабеллик, молиявий баркарорлик, тулов кобилияти, соф пул мабла¨ларининг хисобот давр охирига купайишини таъминловчи омилдир.
Бошкарув хисоботида ишлаб чиўариш курсаткичи натура ва ўиймат шаклларида акс этади. Жами корхона буйича ишлаб чиўарилган махсулот, курсатилган хизмат ўиймат шаклида акс эттирилади. Ґар бир корхона махсулот ишлаб чиўариш хажмини белгиланган номенклатура, ассортиментда сифатли бажариши лозим. хозирги шароитда махсулотни ишлаб чиўариш хажми корхона томонидан мустаўил белгиланади ва режалаштирилади.
Ўзбекистон Республикасининг "Корхоналар туЁрисида"ги ¡онунининг 20-моддасида ўуйидагилар ўайд этилган: "Корхона уз фаолиятини мустаўил режалаштиради ва хом-ашЄ ресурсларига, материалларнинг мавжудлигини хамда ишлаб чиўарилаЄтган махсулотга, бажарилаЄтган ишга, курсатилаЄтган хизматга булган талабларини хисобга олиб тараўўиЄт истиўболларини белгилайди. Корхона давлат эхтиЄжлари учун шартнома асосида ишлар бажаради, махсулот сотади ва хизмат курсатади”.
Махсулот мул-куллигини таъминлашда ахолини хилма-хил товарлар билан таъминлашда хорижий сармояларнинг тутган роли катта. Халўаро иўтисодий интеграция жараЄнини кузатар эканмиз, ривожланиш даражаси ўандай булишидан ўатъий назар чет эл сармояси киритилган мамлакатлар иўтисодиЄти тез суръатлар билан ривожланиб, салмоўли ютуўларга эришаЄтганлигининг гувохи буламиз. Халўаро молиявий ташкилотлар маълумотларига кура бир йилда ўарийб 400 млрд. АЎШ доллари хажмидаги хорижий сармоя бир мамлакатдан иккинчи мамлакатга, бир минтаўадан бошўа минтаўага олиб кирилади. Президентимиз Ислом Каримов Олий Мажлиснинг биринчи чакирик XIV Сессиясидаги маърузасида XXI аср арафаси ва унинг дастлабки йилларида мамлакатимизнинг ривожланиш стратегияси ислохотларни чуўурлаштириш ва жамиятни янгилаш борасидаги асосий устивор йуналишлар хаўида тухталиб, жумладан шундай деган эди: «Бешинчи устувор йуналиш - бу иўтисодиЄтда таркибий узгаришларни таъминлашдир. Мазкур узгаришлар корхоналарни янгилаш ва техник ўайта жихозлашга, мамлкатнинг бой табиий ва минерал хом-ашЄ салохиятидан тула ва самарали фойдаланишга, экспортга мослашган ва импорт урнини босувчи махсулотлар ишлаб чиўарадиган ўувватларни барпо этишга ўаратилмоЁи лозим».
Узбекистондаги инвестиция сиЄсатининг яна бир мухим жихати - хорижий сармоядорларга берилаЄтган имтиЄзлардир. Хорижий сармоядорларда ўизиўиш уйЁотаЄтган иккита имтиЄзни мисол сифатида айтишимиз мумкин. Биринчиси, агарда улар ўушма корхона тузиб, уни Узбекистон Республикасининг инвестицион дастурига киритсалар, 7 йил давомида фойдадан олинадиган солиўдан озод этиладилар. Иккинчиси, агар мавжуд ўонунлар узгариб борадиган булса ва бу узгаришлар у Єки бу компанияга иўтисодий Єки бошўа жихатдан зарар етказадиган булса, уша хорижлик сармоядор Узбекистонга кириб келган пайтдаги ўонунчиликдан яна 10 йил давомида фойдаланиши ва барўарор вазиятда ишлаши мумкин. Мана шундай хуўуўий кафолатлар, солиўлардаги имтиЄзлар туфайли кейинги йилларда мамлакатимизга куплаб хорижий сармоялар киритилмоўда. Утган 13 йил мобайнида 11 млрд. АЎШ долларидан зиЄд маблаЁ Республикамиз иўтисодиЄтига киритилган. Узбекистон бугунги кунда дунЄнинг 80 дан зиЄд мамлакатлари билан инвестицион сохада хамкорлик ўилмоўда. Натижада куплаб ўушма корхоналар уз фаолиятини юритмоўда. Бу борада Президентимиз Ислом Каримовнинг 2003 йилда мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2004 йилда иктисодий ислохотларни чукурлаштиришнинг асосий йуналишларига ба¨ишланган Вазирлар Махкамаси мажлисидаги “Эришган марраларимизни мустахкамлаб, ислохотлар йулидан изчил бориш – асосий вазифамиз” деб номланган маърузасида куйидагилар кайд этиб утилди: “...мамлакатимизда макроиктисодий баркарорлик ва иктисодий усиш суръатларининг изчиллиги таъминланмокда. Кейинги олти йил давомида ялпи ичики махсулотнинг усиш суръатлари хар йили мунтазам равишда 4 фоиздан купрок ошмокда. £тган йили бу курсаткич 4,4 фоизни ташкил этган.
Бугунги кунда иктисодиªтнинг барча мухим тармоклари изчил ривожланмокда. хисобот даврида саноат махсулотлари ишлаб чикариш хажми 6,2 фоизга усгани хам шундан далолат беради. Айникса, электротехника саноатида (10 фоиз), машинасозлик ва металлни кайта ишлаш сохасида (30 фоиз), негил саноат (6,2 фоиз), автомобилсозлик (29,1 фоиз) хамда истеъмол моллари ишлаб чикаришда (8,4 фоиз) усиш суръатлари шунинг далилидир...”.
Корхонанинг барча эришган натижавий курсаткичлари ту¨ридан-ту¨ри махсулотлар ишлаб чикариш ва уларни сотиш билан бевосита бо¨ликлигини эътиборга олсак, бу борадаги молиявий ва бошкарув тахлилининг мухим вазифалари булиб куйидагилар хисобланади:

  1. Махсулотлар ишлаб чикаришнинг бизнес режада мулжалланган хажмда бажарилганлигига бахо бериш;

  2. Ишлаб чикаришнинг таркиби, динамикаси ва узгариш сабабларини омилли тахлил этиш;

  3. Махсулотларнинг сифати ва стандарт талабларига жавоб бериш даражасини урганиш;

  4. Махсулотларнинг ишлаб чикариш хажмини купайтириш имкониятларини аниклаш;

  5. Махсулот номенклатураси ва ассортиментига бахо бериш хамда уртача ассортимент режасининг бажарилишини тахлил этиш;

  6. Махсулот ишлаб чикариш маромийлиги ва унга таъсир этувчи омилларга бахо бериш;

  7. Махсулот ишлаб чикариш хажмини купайтириш буйича мавжуд имкониятларни курсатиб бериш;

  8. Аникланган имкониятларни хаªтга тадбик этиш борасида таклифлар курсатиш ва хакозо.


Download 5,31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   294




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish