|
dun
) va Chenfan (koreyscha Chinbon) tashkil qilingan
C h o so n d a n k eyin gi
Q adim gi C hosonning qulashi koreys
, j avr
etnosi uchun o'z davlatchiligidan
m ahrum b lishn i anglatgan. M ahal
liy aholi orasida siyosiy uyushm a qabila birlashm asi ko'rinishini
olgan. Xitoy m anbalarida, xususan, 111 asrning ikkinchi yarm ida
yozilgan "S a n -g o ch ji" ("U ch davlat tavsifi")da koreys qabilalari
"sh arq iy varvarlar" ( " d u n -i" ) deb nom langan. U nga 80 m ing aho-
lisi bo'lgan Puye, K oguryo (30 m ing uy), Sharqiy Ye (20 m ing uy),
Sharqiy O kcho (5 m ing uy) bilan birga Shim oliy O kcho va C hindan
iborat "u ch x an " - M axan, C hinxan ham da Pyonxandan qabilalar
birlashm asi kirgan. U m um an olganda, janubdan tashqari barcha
koreys qabilalari Q adim gi Choson o'rnida tashkil etilgan 4 ta vilo-
yatga kirgan.
K oreys qabilalarining asosiy m ashg'uloti dehqonchilikdan ibo-
www.ziyouz.com kutubxonasi
22
II Bob. Q A D IM G I ChO SO N
rat bo'lgan . U lar Xitoy bilan ipak mato, m arvarid, rangli tosh, teri,
tem ir savdo qilgan.
Puyeda "qasrlar, om borlar, qam oqxona va shahar devorlari
b o'lgan "ligid an shahar infratuzilm asi to'g 'risid a m a'Ium otga ega
bo'Iam iz.
Puye va K oguryo aholisining ijtim oiy tabaqalar zodagonlardan
tashkil topgan van ("katta u y "), oddiy odam lar ("q am b ag al uy-
lar") va qullardan iborat bo'lgan. H ukm dor vanlar bir vaqtning
o'zida kohin ham bo'lishgan. O datda, kohin faoliyati van bilan
bog'liq bo'Igan. Jum ladan, Puyeda suv toshqini, qurg oqchilik yoki
hosilsizlikning aybdori van b o'lib , bunday holatda u hokim iyatdan
voz kechgan yoki o 'z -o 'z in i o'ldirgan. Shu asnoda vanga tanlash
im koniyati berilgan.
O kcho va Ye birlashm asida yagona hukm dor bo'lm agan. Aho-
li K oguryo o'lpon yig'u vch isi tom onidan boshqarilgan. "S a n -g o
ch ji"d a yozilishicha, O kcho aholisi o'lp on tarzida baliq, kanopdan
to'qilgan m ato, tuz va dengiz m ahsulotlari ham da chiroyli qizlar
bilan ta'm inlab turgan.
Odatda, van lavozim iga "g a " deb nom langan zodagonlar su-
lolasidan tayinlangan. Puyeda "zod agon xon adon lar" ot, sigir,
ch o'chqa, it kabi uy hayvonlari bilan nom langanligi ularda tote-
m istik qarashlar bo'lganligidan dalolat beradi. Shuningdek, af-
sonaga ko'ra, Puye hukm dorlaridan biri o'zin in g kelib chiqishini
oltin qurbaqa bilan bog'laydi. Xitoy m anbalarida yozilishicha,
Puye zodagonlari teri bilan qoplangan ipak va jun m atoli kiyim -
lar kiygan va bosh kiyim larini oltin ham da kum ush bilan bezagan.
K oguryolik boylar ham oltin va kum ush bilan bezatilgan ipak va
kim xob kiyim larni kiyganlar
O ddiy xalq ("kam bag'al oilalar")n i "x a x o " deyilgan. Kogur-
yodagi sinfiy tabaqalanish haqida "S a n -g o ch ji"d a, "katta u y lar"
dehqonchilik bilan shu g'u llanm aydi va to'k in -soch in likd a yashay-
di, "kam b ag 'al u y lar"lar esa ularga non, tuz va baliq yetkazib be-
radi, deb yozilgan.
Koreya hududida am al qilingan Xitoy qonunlariga ko'ra, Pu-
yeda o 'g 'ri!ik uchun 20 baravar m iqdorda jarim a to'langan. O dam
o'ld irgan shaxsga nisbatan o 'lim jazosi berilib, uning oilasi qulga ay-
lantirilgan (aynan bunday qoida Koguryoda ham bo'lgan). Rashk-
www.ziyouz.com kutubxonasi
II Bob Q A O IM G I ChO SO N
23
chi ayollar ham o'1im jazosiga m ahkum qilinganlar. 0 'ld irilg a n
ayoilam in g jasadini olish uchun ularning yaqinlari avval qalin tar-
zida berilgan buqa va otlarni qaytargan. Ye da esa bosib olingan
hududlar daxlsiz bo'lgan. Shu bois qishloqlarda boshqalarning yer
m aydoni bosib olinishi borasida nizo chiqsa, aybdor hatto hayvon
hisobida jarim a to'lagan.
K oreys jam oalarida ziga xos u rf-o d a t va m arosim lar bo'lgan.
M anbalarda yozilishicha, Puyeda levirat odati b o'lg an bo'lib, kichik
uka akasining bevasiga uylangan.. K oguryoda yangi kelin kuyov
birinchi farzandi tug'ilguniga qadar kelinning qizlik uyida yasha-
gan. Yeda esa qizlar 10 yoshdan boshlab bo'lajak erining uyida
istiqom at qilgan va bir nasab (bir u rug')d agilar orasida oila quril-
m agan. Dafn va m otam m arosim lari ham o'ziga xos bo'lib, Puyeda
hukm dorlar yashil toshdan yasalgan tobutlarda dafn qilingan va
hatto odam lar ham qurbonlik qilingan. O kchoda esa vafot etgan-
m arhum lar m a'Ium m uddat vaqtinchalik tayyorlangan qabrlarga
dafn qilingan. M a'lu m m uddat o'tgach m arhum ni yog'ochdan
tayyorlangan oilaviy sarkofaglarga qo'yilgan. M arhum bilan birga
uning yog'och tasviri va guruchli idishi ham dafn qilingan.
K oreyslarda, ayniqsa, yuqori tabaqa vakillari orasida Xitoy
m adaniyatining ta'siri bo'lgan . C hunonchi, O kcho va Yedagi urug'
sardorlarida " x o u " nom li Xitoy unvoni b o'!gan . "U ch xan " su-
lolasidan b o'lgan lar xitoycha liboslar kiyishgan. A yniqsa, Lolan
(A nnan)da X itoyning ta'siri kuchli bo'lgan . 0 'z navbatida, bu
davrda koreys qabilalari Xitoy viJoyatlariga qarshi kurashgan va
eram izgacha b o'lg an 82 yili ulard an ikkitasi - C henfan va Lintun-
ga barham berilgan. Bu davrda "U ch x an "lard a ham xitoylar bilan
kurash davom etgan. 313 yili barcha X itoy viloyatlarining hukm -
ronligiga barham berilgan Bu yangi koreys davlatchiligi shaklla-
nishiga asos b o lg a n .
www.ziyouz.com kutubxonasi
24
Do'stlaringiz bilan baham: |
