Koreya tarixi

K X D R  va  K o reya 
1945  y il  5  ap reld a  S S S R   1941  y ild a  Yapo- 
R e sp u b lik a sin in g  
niya 
bilan 
h jz ilg a n   b etaraflik   to 'g 'risid a g i 
tash k il  to o ish i 
sh artn om an i b ek o r q ild i. F ash istlar G erm a-
niyasi  taslim   etilg an id an   so 'n g ,  M o skvag a 
y ap o n   sh ah zo d asi  K o n o e  Y aponiyaga  xu ju m   q ilm aslik   va  K o reyan i
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

108
V ll  Bnh  M U STA M LA KA   D A V RI.  KOREYA  U RU SH l  VA  KO R EYA N IN G   BO  U N ISH I
q ay ta  m u stam lak a  etish d an   voz  k ech ish   evaziga  SS S R n in g   K u ril  va 
Jan u b iy   Saxalin g a  ega b o ‘lish  taklifi b ilan  k eld i.  B iro q  sh ah zo d a  qa- 
bu l qilinm adi.  1945 yil 8 av g u std a Yalta va  Potsd am   kon feren siy alari 
an tifash ist  k u ch larin in g   q aro rig a  m u v o fiq   S SS R   Y ap oniyaga  qarshi 
u ru sh   e 'lo n   qildi,  9  avg u std a  esa  M an ju riya  va  K o reyad a  jo y lash - 
g an  K van tun  arm iyasiga  qarshi  u rush  h arak atlarin i b o sh lad i.  1 1 -2 2  
av g u std a  U n g i  va  N ajin  portlari,  C h x o n jin   va  V onsan dagi  h a rb iy - 
d engiz  bazasi  eg allan d i.  15  av g u std a  yapon  im p erato ri  u ru sh   h ara- 
katlarini  to 'xtatish   haqida  b u y ru q  berad i,  am m o   K o reyan in g   yapon 
qism i  yana  b ir  m u d d a t q arsh ilik   k o 'rsatd i.  24  va  25  av g u std a  sovet 
q o 'sh in lari  X am xin   va  P xen y an g a  tu sh irild i  25  av g u std a  Sh im o liy  
K oreyad agi b arch a y ap on  q o 'sh in i  q u ro lsizlan tirild i,  sen tyabr bo sh - 
larida  so v et  qism i  3 8 -p a ra lle lg a   chiqd i.  2  sen ty ab rd a  Yap oniyaga 
ittifoqch i d av latlar taslim   b  lg a n lik  to 'g 'risid a g i  sh artn om an i  im zo- 
ladilar.  8  sentyabrd a  esa  A m erik a  q o 'sh in i  Tnchxonga  tu sh irild i  va 
38 -p a ra lIeln in g  ja n u b iy  q ism in i eg allad i.
K o reya m u sta m la k a  isk a n ja sid a n  o zo d  etild i. B iro q  y ag o n a m u s- 
taqil  d a v la t  h aq id ag i  orzu   am alg a  o sh m ad i.  Q a ra m a -q a rs h i  m af- 
k u rav iy   va  g eo siy o siy   q iz iq ish la r  tu fay li,  K o re y a n in g   S h im o li  va 
Ja n u b id a  tu z ilg a n   A m erik a va so v et m a ’m u riy ati b o sib  o lin g a n  d o- 
iralard a  o 'z la rin in g   tartib larin i  o 'm a ta   b o sh la d i,  b u   esa  ich k i  siyo - 
siy   n iz o la rn i  k u ch ay tird i  va  y ang i  so tsial  g 'a la y o n la m i q o 'z g 'a td i.
1945 yil  1 6 -2 6  d ek a b rd a  M o sk v ad a A Q Sh, S S S R  va A n g liy a tash- 
qi  ish lar  v a zirlarin in g   k en g ash i  o 'tk a z i!d i.  K o rey ad a  5  y illik   v asiy - 
lik  tartibin i  o 'rn a tish g a ,  u n in g   d o irasid a  m a m la k a tn in g   m u v aq q at 
h u k u m a tin i tu zish g a  k elish ild i va b u  b ila n  b o g 'Iiq  h o ld a  1946 yil 20 
m a rtd a n  1947 yil 18 o k ty ab rg a q a d a r ish olib b o rg a n  S o v e t-A m e rik a  
q o 'sh m a   k o m issiy asi  tu zild i.  A m m o   o 'z a ro   q a ra m a -q a rs h ilik la r 
tu fayli  u n in g   ishi  n atija  b erm a d i.  1947  y il  n o y ab rd a  A Q Sh   tash ab - 
b u si  b ilan   B M T   B o sh   A ssa m b ley a si  K o re y a n in g   h ar  ikki  q ism id a 
u m u m iy   sa y lo v   o 'tk a z ish   va  B M T n in g   K o re y ad ag i  V aq tin ch alik  
k o m issiy asi  n azo rati  o stid a  h u k u m a t  sh a k lla n tirilish i  to 'g 'risid a  
q a ro r  qabu l  qild i.  S S S R   u sh bu   k o m issiy a n in g   S h im o liy   K o reya- 
ga  k irish in i  rad   etg ach ,  u sh b u   sa y lo v la r  faqat  Ja n u b d a   o 'tk a z ild i 
(1948  yil  18  m ay )  S ay lo v   n atijalarig a  k o T a ,  K o reya  R esp u b lik a si 
p a rla m en ti  sh a k lla n tirild i,  u  m a m la k a t  k o n stitu tsiy a sin i  q ab u l  qil- 
di  va  p re zid e n tn i  say lad i,  k ey in ch a lik   h u k u m a t va  su d   h o k im iy ati 
sh a k lla n tirild i.  1948  y il  15  a v g u std a,  y ap o n   h u k m ro n lig id a n   ozo d
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

VII  Bob.  M U STA M LA K A   DAVRI.  K O R EYA   U RU SH I VA  KO R EYA N IN G   BO  LIN ISH I
109
etilg a n lik k a   u ch  y il  to 'lg a n   k u n d a,  K o reya  R esp u b lik a  d eb  rasm an  
e 'lo n   q ilin d i.  1948  y il  9  sen ty a b rd a   esa  Y u qori  xalq   k en g a sh in in g
1 -se ssiy a sid a   y arim   o ro l  sh im o lid a   K o reya  X alq   D e m o k ra tik   R es- 
p u b lik asi  tash k il  etilib ,  u n in g  k o n stitu tsiy a si  q ab u l  q ilin d i.
K o r e y s   u r u s h i 
1 9 4 8 -1 9 4 9   y illarda  chet  el  q o 'sh in lari  K oreya
yarim  o ro lid an  olib ch iqib ketild i ( a w a l sovet, 
k ey in  esa  A m erika).  1950 yil  25 iy u nd a  m a m lak at 3 yil  d av o m  etgan 
fu qaro lik   u rushi  g ird o big a  tortilgan   edi.  S h im o liy   K oreya  va  sovet 
ad ab iy o tlarid a  urush  tash ab b u sk o rlari  Jan u b   deb,  Jan u b iy   K oreya, 
g 'a rb  va zam o n av iy  R ossiya  ad abiy o tlarid a esa  Sh im ol  d eb  aytilad i.
U ru sh n in g   d astlabki  bo sq ich id a  Sh im ol  arm iyasi  Seu lni  sh id d at 
bilan b o sib  olad i va  raqib q o 'sh in in i  K oreya yarim  o ro lin in g  ja n u b i- 
sh arqiy   ch ekk alarig a  su rib  b o rg an   hold a  Jan u b i  K o reyan in g   katta 
q ism in i  eg allab   olad i.  B iroq  B M T   X av fsizlik   K en g ash in in g   m an d a- 
tiga  k o 'ra,  Jan u b iy   K o reya  to m o n id an   xalq aro   qurolli  k u ch lam in g , 
en g   avvalo,  A Q Sh ,  sh u nin gd ek,  boshqa  d av latlam in g   u ru sh g a  ki- 
rishi,  Jan u b iy   K oreya  arm iy asin in g   qarshi  xu ju m ga  o 'tish ig a   im kon  
berd i.  Seul  q ay tarib  o lind i,  h arbiy   h arak atlar  esa  S h im o liy   K oreya 
h u d u d ig a  k o 'ch d i.  Jan u b iy   K oreya  qo 'sh in i  va  B M T  k u ch lari  P xen - 
yanni  eg allad i  va  K o re y s-X ito y   ch eg arasid ag i  A m n o k k an   daryo- 
siga  chiqdi  h am d a  k o re y s-so v e t  ch eg arasid an   u zoq d a  b o 'lm ag an  
C h x o n jin n i egallad i. A m m o  X ito y  b o 'lin m a !a rin in g  S h im o liy  Koreya 
to m o n id an   u m sh g a   kirish i  1950  yil  ok ty ab rd a  y ana  Jan u b iy   K o re- 
ya  va  B M T   q o 'sh in in i  3 8 -   p arallelg a  ch ek in ish g a  m ajbu r etd i.  F ront 
ch izig 'i  u shbu   parallel  ray o n lard a barq arorlash d i,  h arb iy   h arak atlar 
esa n a v b a tm a -n a v b a t h u ju m k o rlik  v a h im o y a v iy  x arak ter k asb  etdi. 
1953 yil  27 iy u ld a  K X R , K X D R  va B M T  q o 'sh in i  vakillari  to m o n id an  
su lh im zolan d i.
U ru sh  m illio n la b  k ish ila r h ay o tig a  zo m in  b o T d i.  M a m la k a t  iq ti- 
so d i v ay ro n  boT d i:  ta x m in a n   80  fo iz sa n o a t va  tra n sp o rt in fra stru k - 
tu rasi, 5 0  foiz a tro fid a g i tu ra r jo y  fon d i v ay ro n  b o T d i. U s tig a -u s ta k , 
u m s h   m illa tn in g   y an ad a  p a rc h a la n ish ig a ,  o 'z a ro   d u sh m a n lik   va 
ish o n c h siz lik k a  olib  k eld i.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

110