Korelatsion analiz yordamida pedagogik tadqiqot natijalarini tadqiqot qilish”

Tadqiqot metodi
Kuzatish,tajribao`tkazishi. 
4

---

Mazkur malakaviy ish ikki bobdan iborat bo`lib, birinchi bobda matematik 

statistikaning paydo bo`lishi va rivojlanish tarixi hamda asosiy statistic tushunchalar
keltirilgan. 
Ehtimollar nazariyasi hozirgi zamon matematikasining muhim tarmoqlaridan
biridir. Ehtimollar nazariyasining elementlari 17-asr o‘rtalaridan vujudga kela boshladi. 
Shu davrda qimor o‘yinlari keng tarqalgan bo‘lib, hatto matematiklarning ham e‘tiborini
o‘ziga jalb qilgan edi. Bu o‘yinlarda kuzatilayotgan hodisalar o‘ziga xos qonuniyatlarga 
bo‘ysunishini bilgan Gyuygens, Paskal, Ferma, Yakov Bernulli kabi olimlar bu
qonunlarni har tomonlama o‘rgandilar va ehtimollar nazariyasiga oid ehtimol, matematik 
kutilma va shunga o‘xshash tushunchalarni kiritdilar. Ehtimollar nazariyasi
taraqqiyotining keyingi bosqichi Muavr, Laplas, Gauss, Puasson kabi olimlarning nomi 
bilan bog‘liqdir. 19-asrning ikkinchi yarmidan boshlab ehtimollar nazariyasini
rivojlanishida rus matematiklari V.Y.Bunyakovskiy, P.L.Chebishev, A.A.Markov, A.M. 
Lyapunovlarning xizmatlari kattadir. V.Y.Bunyakovskiyning Rossiyada birinchi bo‘lib
ehtimollar nazariyasidan yozgan darsligi ehtimollar nazariyasiga bo‘lgan e‘tiborning 
ortishida ma‘lum turtki bo‘ldi. Ehtimollar nazariyasi matematik statistikaning asosiy
apparatigina bo‘lib qolmay, bundan tashqari uning metodlari ommaviy xizmat ko‘rsatish 
nazariyasida, ishonchlilik nazariyasida, nazariy fizikada, biologiyada, geografiyada,
matematik lingvistikada, ishlab chiqarishni planlashtirish va optimal boshqarishda, 
texnologik protseslarni analiz qilishda, mahsulotlarning sifatini kontrol qilishda va
boshqa maqsadlarda qo‘llaniladi. Hozirgi paytda, ehtimollar nazariyasi bilan 
shug‘ullanuvchilar soni tobora ortib borayotganligi, shu sohaga oid kitob va jurnallarning
ko‘plab chop etilayotganligi ehtimollar nazariyasi va matematik statistikani 
o‘rganishning qanchalik muhimligini ko‘rsatadi. O`zbekistonlik taniqli matematiklar
akademik S.X.Sirojidinov, akademik SH.Farmonov ilmiy faoliyati to`g`risida va
matematik statistika faniga qo`shgan salmoqli natijalari haqida ma`lumotlar
keltirilgan. 
Malakaviy ishning ikkinchi bobida esa statistik kriteriyalar haqida hamda
korrelatsion analiz elementlarini usullarini qo`llash masalalari tadqiq etilgan. Hususan 
Student kriteriysi, Pirson va Spirmen korrelatsiya koeffitsientlarining tadbiqlari
5 

---

o`rganib chiqilgan. 

Ko‘pincha bosh to‘plam taqsimot qonunini bilish zarur bo‘ladi. Agar taqsimot qonuni
noma‘lum, lekin u tayin ko‘rinishga (uni A deb ataymiz) ega deb taxmin qilishga asos 
bor bo‘lsa, u holda quyidagi gipoteza ilgari suriladi; bosh to‘plam A qonun bo‘yicha
taqsimlangan. Shunday qilib, bu gipotezada gap taxmin qilinayotgan taqsimotning