Ko'pchilik uchun kompyuter hisoblash yoki hisoblash uchun ishlatiladigan

---

 

KIRISH 

Ko'pchilik  uchun  kompyuter  hisoblash  yoki  hisoblash  uchun  ishlatiladigan 

mashinadir, lekin aslida u bundan ham ko'proq. 

Aniqrog'i,  "Kompyuter  -  arifmetik  va  mantiqiy  amallarni  bajarish  uchun 

elektron  qurilma".  Yoki  "Kompyuter  -  bu  ma'lumotlarni  qayta  ishlash  va  uni 

ma'lumotga  aylantirish  uchun  mo'ljallangan  qurilma  yoki  moslashuvchan 

mashina." 

Kompyuter  qanday  ishlashini  to'liq  jarayon  haqida  bilish  uchun  biz 

ma'lumotlar,  ishlov  berish  va  ma'lumot  kabi  turli  atamalarni  uchratishimiz  kerak. 

Avvalo, biz ushbu atamalarni haqiqiy ma'noda tushunishimiz kerak. 

KOMPYUTERNING RIVOJLANISHI 

Aslida,  elektron  ma'lumotlarni  qayta  ishlash  yarim  asrdan  ko'proq  vaqtni  o'z 

ichiga  olmaydi,  ya'ni  ular  faqat  1940-yillarning  boshidan  beri  mavjud.  Bobomiz 

g'orda  yashagan  dastlabki  davrlarda  sanash  muammosi  bo'lgan.  Hali  ham 

qiyinlashayotgani aytiladi. 

Ular  hayvonlarni  yoki  egaliklarini  hisoblash  uchun  toshdan  foydalanishni 

boshlaganlarida,  ular  bu  kun  bugungi  kompyuterga  olib  kelishini  hech  qachon 

bilishmagan.  Bugungi kunda odamlar  ushbu  toshlar bilan hisob-kitoblarni amalga 

oshirish uchun bir qator protseduralarni bajarishni boshladilar, bu esa keyinchalik 

ABACUS deb nomlanuvchi birinchi hisoblash moslamasining o'tmishdoshi bo'lgan 

raqamli hisoblash qurilmasini yaratishga olib keldi. 

ABAKUS 

Abakus birinchi mexanik hisoblash qurilmasi ekanligi ma'lum. Qaysi qo'shish 

va ayirish oson va tez bajarilishi uchun ishlatilgan? Bu qurilma  miloddan avvalgi 

10-asrda misrliklar tomonidan birinchi ishlab chiqilgan Ed edi, ammo unga soʻnggi 

shaklni milodiy 12-asrda xitoylik taʼlim olimlari bergan. 

Abaks yog'och ramkadan iborat bo'lib, unda tayoq bo'ylab dumaloq boncuklar 

bilan  o'rnatiladi.  U  "Osmon"  va  "Yer"  deb  nomlangan  ikki  qismga  bo'linadi. 

Osmon  yuqori  qismi,  Yer  esa  pastki  qismi  edi.  Shunday  qilib,  har  qanday  yo'q. 

boncuklarni to'g'ri joyga qo'yish orqali ifodalanishi mumkin. 

NAPIER SUYIKLARI 

Zaruriyat  taqozo  qilganidek,  olim  yanada  yaxshiroq  hisoblash  moslamasini 

ixtiro  qila  boshladi.  Shu  tariqa  shotlandiyalik  Jon  Nepier  1617  yilda  Napier 

suyaklari deb nomlangan hisoblash moslamasini ixtiro qildi. 

Qurilmada  Nepier  hisoblash  uchun  suyak  tayoqchalarini  ishlatgan,  bu  erda 

ba'zilari  yo'q.  bu  tayoqchalarda  chop  etiladi.  Qo'shish,  ayirish,  ko'paytirish  va 

bo'lish kabi amallarni osongina bajarish mumkin bo'lgan bu novdalar. 

PASKAL KALKULYATORI 

1642-yilda  fransuz  olimi  Blez  Paskal  undagi  tishli  mexanizmlar  yordamida 

raqamlarning  oʻrnini  ifodalovchi  Paskal  kalkulyatori  deb  nomlangan  qoʻshish 

mashinasini ixtiro qildi. 

---

LEIBNZ KALKULYATORI 

1671  yilda  nemis  matematikasi  Gotfrid  Leybnits  Paskal  kalkulyatorini 

o'zgartirdi  va  u  ko'paytirish  va  bo'lish  asosida  turli  xil  hisoblashlarni  amalga 

oshiradigan mashinani yaratdi. 

ANALİTİK Dvigatel 

1833  yilda  Angliyalik  olim  Charlz  Bebbij  shunday  mashinani  ixtiro  qildi. 

Qaysi  biri  bizning  ma'lumotlarimizni  xavfsiz  saqlashi  mumkin?  Ushbu  qurilma 

Analitik dvigatel deb nomlangan va u birinchi mexanik kompyuter hisoblangan. 

U  hozirgi  kompyuter  tilida  qo'llaniladigan  shunday  xususiyatni  o'z  ichiga 

oladi.  Kompyuterning  bu  buyuk  ixtirosi  uchun  ser  Charlz  Bebbij  kompyuterning 

otasi sifatida ham tanilgan.