Koordinasion birikmalar

Nazorat savollariga Javoblar.

1. 
   A) K₂[HgJ₄] + 4KCN = K₂[Hg(CN)₄] + 4KJ
   

B) K[Ag(CN)₂] + Na₂S₂O₃ = K[Ag(S₂O₃)] + 2NaCN
2. A) 2CoCl₂ + 2NH₄Cl + H₂O₂ + 10 NH₃ = 2[Co(NH₃)₆]Cl₃ + 2H₂O
B) 8Al + 5KOH + 3KNO + 18H₂O = 3 NH₃ + 8K[Al(OH)₄]
D) N₂H₄ + 4K₃[Fe(CN)₆] + 4KOH = 4K₄[Fe(CN)₆] + N₂ +4H₂O
E) 4[Co(NH₃)₆](OH)₂ + 2H₂O + O₂ = 4[Co(NH₃)₆](OH)₃

Mavzuga doir qo’shimcha ma’lumotlar
Kompleks birikmalar tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, ular biologik jarayonda muhim rol o‘ynaydi. Bularga tabiatda mavjud bo‘lgan barcha organik moddalarni jumladan, uglevodlar, glikozidlar, alkaloidlar, vitaminlar, aminokislotalar, o‘simlik pigmentlari va boshqalarni kompleks birikmalarini kiritish mumkin. Koordinatsion birikma shunday birikmaki, uning molekulasi yoki ioni markaziy ion yoki atomga ega bо‘lib, buni bir necha ion yoxud molekulalar, ya’ni ligandlar qurshab turadi. Hozirgacha koordinatsion birikmalarga aniq ta’rif berilmagan. Akademik Y.N.Kukushkin kompleks birikmalarga quyidagi ta’rifni berdi : «Kompleks birikma deganda kristall holatda bо‘lmasin, eritmada bо‘lmasin, tarkibida ligandlar bilan qurshalgan markaziy atomi mavjud birikmalarni tushunmoq kerak» Tarkibida kompleks ionlar bo‘lgan va mustaqil holda mavjud bo‘la oladigan murakkab moddalarga aytiladi. Alfred Verner 1893 yilda Kompleks birikmalar nazariyasini yaratdi. Verner nazariyasi 3banddan iborat :1) Ayrim elementlar o‘zining asosiy valentliklaridan tashqari, yana qo‘shimcha valentlik namoyon qila oladi; 2) Har qaysi element o‘ziningasosiy va qo‘shimcha valentligini tuyintirishga intiladi;3) Markaziy atomning qo‘shimcha valentligi fazoda ma’lum yo‘nalishga ega bo‘ladi.
Kompleks birikma hatto eritmalarda ham mustaqilligini saqlab qolishga intiladi, ionlarga ham dissotsilanadi. Markaziy ionining musbat zaryadi uni qurshab turgan ligandlar manfiy zaryadlari yig‘indisidan ortiq bо‘lsa, bunday kompleks — kaionkomplyeks , markaziyionning zaryadi uni qurshab turgan ligandlar zaryadlarining yig‘indisidan kichik bо‘lsa, anion komplyeks , markaziy ionning zaryadi bilan ligandlar zaryadlarining yig‘indisi orasidagi ayirmanolga teng bо‘lsa, nyeytral komplyeks deb ataladi.