Kontaktli payvandlash qurilmalari

KONTAKTLI PAYVANDLASH QURILMALARI.


Reja:

1. 
   Kontaktli payvandlashning fizik asoslari. Kontaktli payvandlash turlari.
   
2. 
   Uchma-uch payvandlash. Nuqtali payvandlash.
   
3. 
   CHokli payvandlash. Kontaktli payvandlash qurilmalarining elektr ta’minot jixozlari.
   

1. Kontaktli payvandlash (Bosim bilan payvandlash, qarshilikli payvandlash) uzdan metall tanovarlarni ulardan utayotgan tok bilan kizIshida, eritilish va tanovarlarni sikIshdan ajralmaydigan birikma paydo bo’lish jarayonini ifoda etadi.
Kontaktli payvandlash payvandlash usullari katta guruxini birlashtiradi (uzgarmas va uzgaruvchan tokdan, 3-10 Gts , 50 Gts, 150-300 Gts davr tezlik uchma uch, relefli, nuktali, rolikli, uzluksiz, uzlukli va boshqalar) Ularning xususiyati olinayotgan birikmalar Ishonchligidan, avtomatlashtirIsh va mexanizatsiyaning yuqori darajasidan, yuqori unimdorligi va Ishlab chiqarIsh madaniyatidan iborat va juda tejamli va maksadga muvofikli payvanlash turidir.
2. Uchma uch payvandlashda detallar tegib turgan butun yuzasi bo’yicha payvandlanadilar. Suyultirmay va suyultirib bosim ostida payvandlashni ajratishadi.

1-rasm.
3. Suyultirmay payvandlashda payvandlanadigan tanovarlarni 2 tok keltiruvchi 1 maxkamlanadi va kuch bilan siqiladi. Ulardan tok utayotganda tanovarlar uchma uchda 3 erIsh darajagacha 0.8-0.9 K xaroratgacha kiziydi.Keyin keskin sikIsh kuchi ortilib boriladi, buning natijasida kattik fazada payvandli birikma paydo bo’ladi. Tok zanjiri o’ziladi. Suyultirmay payvandlash 5-10 kA tok zichligi va 10-15 kVA va 1sm2 ga tanovarlarning kundalang kesimiga nisbiy quvvatda o’tadi. Bu payvandlash turi kundalang kesimi uncha katta bo’lmagan tanovarlarni (300 mm2) gacha birlashtirIsh uchun kullaniladi.

Suyultirib payvandlashda payvandlash yuzalari kir,moy zangidan tozalanadi.Yuzalar deyarli moslanmay tanovarlar payvandlash mashinasi kiskichlariga kisilgach, zanjirga tok ulanib, yuzalar o’zaro sekin yakinlashtiriladi.Bunda kichik yuzalardan katta tok utganda yuzalar, yondashgan yuzalar esa plastik xolatga o’tadi. Shu vaktda ular bir biriga bosim bilan siqiladi. Bunda yuzadagi aktiv pardalar Suyuq metal bilan birga tashkariga sikib chikarilib toza yuzalar atomlari o’zaro bog’lanib payvandlanadi. Bu payvand usuli katta yuzalar uchun (100000 mm2)gacha.
4. Nuktali payvandlash. Ayrim nuktalarda birlashadigan tanovarlar payvandlanIshni nuktali deb ataladi. Payvandlanadigan metall listlar1 dastlab tozalanadi va mis elektrodlar 2 orasiga olib kisiladi.

2-rasm.
Keyin bu elektrodlarga transformatordan kuchlanIsh beriladi. Elektrod bilan metall chegarasidagi o’tish qarshiligi eng kichik bo’ladi, shuning uchun bu joy juda kattik kiziydi va payvanlash toki ma‘lum vakt ichida bu erda payvand nukta xosil qiladi.Bu payvand nuktaning diametri elektrod diametriga teng bo’ladi.Shundan keyin transformatorni o’zib, detallar elektrodlar orasidan bushatib olinadi.

5. Chokli (rolikli) payvandlash bu kontaktli payvandlashning shunday turiki, unda birikadigan tanovarlar roliklar yordamida payvandlanadi.

3-rasm.
Bu mashinalarda elektronlar bo’lib, 40-350 mm li mis roliklar 1- urnatilgan. Payvandlanadigan listlar 2- roliklar bilan o’zaro siqilgach, transformatordan kichik kuchlanIshli katta tok (10000-20000A) yuborilganda kontakt yuzasi zarur xaroratgacha kiziydi. Roliklar karama-qarshi tomonga aylanganda listlar roliklar orasiga surilib payvandlana boshlaydi. Chokli payvandlash nuktali payvandlashga uxshaydi. Bu usulda payvandlashning kuydagi xolatlari bor:
1. Roliklarni yoki tanovarlarni uzluksiz xarakatlantiradi va uzluksiz tok utkazib turiladi.
2. Roliklar yoki tanovarlar uzluksiz xarakatlantiradi va tokni o’zib o’zib utkazib turiladi.
3. Roliklar yoki tanovarlar gox xarakatlantirib, gox tuxtatilib turiladi va tok xam o’zib o’zib beriladi.
Ushbu turdagi payvandlash uchun katta talab, uning egalik qiladigan qator afzalliklari bilan bog’liq. Ular orasida: yuqori elektr quvvatidan foydalanish tufayli yuqori mahsuldorlik (bitta bo’g’in yoki nuqtani payvandlash vaqti 0,02 dan 1 s gacha); payvandlangan bo’g’inlarning yuqori va barqaror sifati; ahamiyatsiz qoldiq deformatsiyalari, payvandlash mashinalari bilan ishlashning soddaligi va qulayligi, ulanishning tozaligi (deyarli payvand choki yo’q), ekologik toza, iqtisodiy samaradorlik.
Texnik xususiyatlari:

• 
  300 mm gacha ko’tarilgan
  
• 
  payvandlangan qismlarning qalinligi 5 mm gacha