Konstitutsiyaviy

3-§. Konstitutsiyaning prinsiplari va xususiyatlari

Har qanday mamalaktlar konstitutsiyalarining mohiyati, vazi-

fasi, xususiyatlari uning prinsiplari orqali ma’lum bo‘ladi.

Prinsip konstitutsiyaning mohiyati, yuridik tabiatiga ta’sir qi-

ladigan ularni aks ettiradigan asosiy g‘oyalardir.

Ko‘p  hollarda,  mamlakatimizda  amal  qilayotgan  “Konstitu-

tsiyaviy  huquq”  darsliklarida  ham  “konstitutsiyaning  prinsiplari”, 

“Konstitutsiyaviy  prinsiplar”  bilan  bir  narsa,  deb  qaralib,  chal-

kashtirib yuboriladi.

Konstitutsiyamizning birinchi bo‘limi “Asosiy prinsiplar” deb 

nomlanganligi uchun uning har bir bobi – “Davlat suvereniteti”, 

“Xalq  hokimiyatchiligi”,  “Konstitutsiya  va  qonunning  ustunligi”, 

---

38

“Tashqi siyosat” – konstitutsiyaning prinsiplari sifatida bayon qili-

nadi

 1

.

Aslida  bular  konstitutsiyaviy-huquqiy  institutlar  bo‘lib,  ular-

dagi  normalar  shu  institutlarning,  aniqrog‘i,  konstitutsiyaviy 

tuzumning  prinsiplaridir. Shuning uchun, “konstitutsiyaviy prin-

sip – bu konstitutsiyada mustahkamlangan va konstitutsiyaviy-

huquqiy institutlarning prinsiplaridir. Konstitutsiya prinsipi esa, 

konstitutsiyani  xarakterlovchi,  mohiyati,  vazifasi,  yuridik  tabia-

tini, maqsadini belgilovchi asosiy g‘oyalar hisoblanib, ular kons-

titutsiyaning o‘zida aniq yozilgan bo‘lishi shart emas. Masalan, 

“insonparvarlik”  prinsipini  konstitutsiyaning  barcha  qoidalarida 

his qilish mumkin.

Konstitutsiyaning asosiy prinsiplari bir-biri bilan bog‘liq, bir-

birini to‘ldiruvchi, davom ettiruvchi g‘oyalardan iborat bo‘lib, ular 

barcha  demokratik  davlatlar  konstitutsiyalariga  xos  bo‘ladi  va 

shuning uchun ular O‘zbekiston Konstitutsiyasi uchun ham xosdir. 

Shuning uchun, konstitutsiyaning asosiy prinsiplarini O‘zbekiston 

Konstitutsiyasi  misolida  ko‘rib  chiqish  maqsadga  muvofiq  bo‘lar 

edi. Asosiy qonunimizning prinsiplari qatoriga quyidagilarni kiri-

tish mumkin.