Konstitutsiyaviy

nosabati  va  pozitsiyasini  erkin  ifoda  etadigan  minbarga 

aylantirmasdan turib, bu maqsadlarga erishib bo‘lmasligini 

o‘zimizga yaxshi tasavvur etamiz”

 1

.

Konsepsiyada hozirgi muhim vazifalar qatorida nodavlat om

-

maviy  axborot  vositalarini  qo‘llab-quvvatlash  internet  tarmog‘ini 

hayotga keng joriy qilish belgilandi.

2-§.  Ommaviy  axborot  vositalarining  erkinligi  va  qo

-

nunga muvofiq ishlashi

Ommaviy axborot vositalarining erkin faoliyat yuritishi, ular-

ga tazyiq o‘tkazilmaslik, ular ishining muvaffaqiyatli bo‘lishi, sa

-

mara berishining garovidir.

Konstitutsiyaning  67-moddasida  ommaviy  axborot  vositalari 

erkinligi  va  qonunga  muvofiq  ishlashi  belgilangan.  Demak,  om

-

maviy  axborot  vositalari  erkin  ishlashi  va  qonunlar  asosida  o‘z 

faoliyatini tashkil qilishi kerak.

Mamlakatimizda  ommaviy  axborot  vositalari  faoliyatini  ta

-

komillashtirish  bo‘yicha  olib  borilgan  ishlar  natijasida  ularning 

erkinligini ta’minlovchi qator huquqiy hujjatlar qabul qilindi.

Jumladan, 1996-yil 30-avgustdagi “Noshirlik faoliyati to‘g‘risi-

da”,  “Mualliflik  huquqi  va  turdosh  huquqlar  to‘g‘risida”,  1997-yil 

aprelda qabul qilingan “Axborot olish kafolatlari va erkinligi to‘g‘-

risida”, “Jurnalistik faoliyatning himoya qilish to‘g‘risida”, 1997-yil 

dekabrda qabul qilingan, “Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida”gi 

qonunlar shular jumlasidandir.

Bu  qonunlar  ommaviy  axborot  vositalari  erkinligini  ta’min-

lashga, ularning faoliyatini takomillashtirishga qaratilgandir.

Ommaviy  axborot  vositalarining  erkinligi,  eng  avvalo,  ular-

ning xodimlari, aniqrog‘i jurnalistlarning erkinligiga bog‘liq. Jur- 

nalist faoliyatining erkinligisiz ommaviy axborot vositalarini erkin

-

ligi bo‘lishi mumkin emas. Chunki, axborot ommaviy axborot vosi

-

talarida jurnalistlar tomonidan tarqatiladi.

1 Karimov I.A. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va 

fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi. – T.: O‘zbekiston, 2010. – 28-bet.

---

254

“Jurnalistik faoliyatni himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonun jur

-

nalistlar faoliyati bilan bog‘liq keng institutsional munosabatlarni 

tartibga solish bilan birga ularning erkinligini ta’minlovchi qoida

-

larni aniq belgilab qo‘ygan.

Jurnalistning  erkinligini  ta’minlovchi  qonun  bo‘lishining  o‘zi 

kifoya  emas,  u  bu  erkinlikdan  to‘g‘ri  va  maqsadli  foydalanishi 

uchun yetarli bilimga, malakaga ega bo‘lishi kerak.

Shuning  uchun  mamlakatimizda  jurnalistlar  va  ommaviy 

axborot  vositalari  xodimlarini  tayyorlashga,  qayta  tayyorlashga 

alohida  e’tibor  berilmoqda.  Ularni  tayyorlash  jahon  tajribalariga 

mos ravishda yo‘lga qo‘yilgan.

Avvalgi  jurnalistlar  tayyorlash  maskanlari  qayta  tashkil 

qilindi, zamonaviy jihozlar bilan jihozlantirildi. Oliy o‘quv yurtlari 

qoshida xalqaro jurnalistlar tayyorlovchi fakultetlar, kurslar ochildi. 

Bu borada Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 26-fevraldagi “Jurna-

list kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini takomillashti

-

rish to‘g‘risida”gi Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 

2005-yil 2-iyundagi “O‘zbekiston Milliy universiteti huzurida ikki 

yillik maxsus Oliy jurnalistika kursini ochish to‘g‘risida”gi Qarori 

muhim rol o‘ynadi

 1

.

Konstitutsiyada ommaviy axborot vositalarining qonun asosi

-

da  ishlashi  belgilangan.  Ommaviy  axborot  vositalari  faoliyatiga 

taalluqli ko‘plab maxsus qonunlar mavjud, ularning ba’zilarini tilga 

olib o‘tdik. Bundan tashqari, yana ko‘plab qonunlar borki, ularda 

ommaviy  axborot  vositalari,  jurnalistlar  faoliyatiga  tegishli  qoi

-

dalar mavjud. Masalan, “Axborotlashtirish to‘g‘risida”, “Reklama 

to‘g‘risida”,  “Davlat  sirlarini  saqlash  to‘g‘rsida”gi  qonunlar  va 

boshqa qonunlar.

Mamlakatimizning 22 yilligi davrida ommaviy axborot vosi

-

talari faoliyatiga taalluqli ko‘plab yangi qonunlar qabul qilindi yoki 

mavjud qonunlarga o‘zgartirish, qo‘shimchalar kiritildi.

Prezident  tomonidan  2010-yil  12-noyabrda  ilgari  surilgan 

konsepsiya ommaviy axborot vositalarining huquqiy asoslarini ta

-

komillashtirishda yangi bosqichni boshlab beradi.

1 Bular haqida batafsil qarang: Azizxo‘jaev A. va boshqalar. O‘zbekiston Respublikasining 

Konstitutsiyasiga sharh. – T.: Sharq, 2008. – 259-bet.

---

255

Unda  ta’kidlanishicha,  birinchidan,  “Davlat  hokimiyati  va 

boshqaruv  organlari  faoliyatining  ochiqligi  to‘g‘risida”  Qonun 

qabul qilinishi kerak. Bu fuqarolarning axborot sohasidagi konsti

-

tutsiyaviy huquqini yanada kengroq amalga oshirish imkoniyatini 

beradi.  Ikkinchidan,  axborot  kommunikatsiyalari  sohasining  eng 

muhim tarmoqlaridan biri bo‘lgan teleradio tizimini rivojlantirish

-

ga qaratilgan “Teleradioeshittirishlar to‘g‘risida” Qonun qabul qi- 

lish taklifi kiritildi. Uchinchidan, ommaviy axborot vositalari erkin

-

ligi va mustaqilligini yanada mustahkamlash mualliflik huquqlari 

va intellektual mulkni ishonchli himoya qilishning huquqiy kafolat

-

lari va mexanizmlarini kuchaytirish, axborot sohasiga bozor me-

xanizmlarini joriy qilish bilan bevosita bog‘liqdir. Ushbu vazifani 

amalga oshirish uchun “Ommaviy axborot vositalari faoliyatining 

iqtisodiy asoslari to‘g‘risida”, “Ommaviy axborot vositalarini davlat 

tomonidan  qo‘llab-quvvatlash  kafolatlari  to‘g‘risida”gi  qonunlarni 

qabul qilish taklif etildi

 1

.

Ushbu Konsepsiyada belgilangan ustuvor vazifalarni amalga 

oshirish  maqsadida  zarur  islohotlar  amalga  oshirilmoqda.  Jum

-

ladan, 2011-yil 30-dekabrda “Telekommunikatsiyalar to‘g‘risida”gi 

O‘zbekiston  Respublikasi  Qonuniga  o‘zgartish  va  qo‘shimchalar 

kiritish haqida” O‘zbekiston Respublikasining Qonuni qabul qilindi.