Konstitutciyaliq huqiq

§2.Ministrler Kabıneti - Ózbekstan Respublikasınıń húkimeti.
Ózbekstan Respublikası MinistrlerKabıneti mámleket basqarıwi uyımlarına basshılıq etedi, ulıwma wákillikke iye uyım bolıp tabıladı.
Ministrler Kabıneti óz jumısında Ózbekstan Respublikası Prezidenti hám Ózbekstan Oliy Majlisi aldında juwapker.
Ministrler Kabınetınıń jumıs alıp barıw tártibi Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyası, «Ministrler Kabıneti haqqında»ģı Nızam hám basqa nızam hújjetleri menen belgilenedi. Ministrler Kabıneti óz jumısında kollegiyalıq, demokratıya hám nızamliliq, Ózbekstan Respublikasında jasawshı barlıq millet hám elatlardıń máplerin esapqa alıw principlerge tiykarlanadı.
Ministrler Kabıneti quramına Ózbekstan Respublikası Bas wáziri, onıń orınbasarları, ministrler, mámleket komitetleriniń baslıqları kiredi. Qaraqalpaqstan Respublikası húkimetınıń baslıǵı óz lawazımı boyınsha Ministrler Kabıneti quramına kiredi.
Ministrler Kabıneti quramı Ózbekstan Respublikasının Prezidenti tárepinen sáwlelendırıledi. Konstituciyamızdın 98-statyasına muwapıq Bas wazir lawazımına talaban Oliy Majılistin Nızamshılıq palatasına saylawda eń kóp deputatlıq orın alǵan siyasıy partiya yáki ten muǵdardaǵı en kóp deputatlıq orın alǵan bir neshe siyasıy partiya tárepinen usınıladı. Ózbekstan Respublikası Prezidenti usınıs etilgen Bas ministr lawazımına talabandı kórip shıkkanan keyin 10 kun muddet ishinde onı Oliy Majılis palatalarının kórip shıǵıwı hám tastıyıqlawı ushın usınıs etedi.
Bas wázir lawazımına talaban eger óǵan Nızamshılıq palatası deputatları hám Senat aǵzaları ulıwma sanınıń yarımınan kópshiligi tarepinen dawıs berilgen jaǵdayda tastıyıqlanǵan esaplanadı.
Jańa dúzilgen Ministrler Kabıneti Ózbekstan Respublikası Prezidenti menen kelısılgen xalda Ózbekstan Respublikası Oliy Majlısıne kórip shıǵıw ushın óz wákillikleri sheńberinde jumıs alıp barıw dásturın usınadı.
Ministrler Kabıneti Ózbekstan Respublikasın ekonomikalıq hám jámiyetlik rawajlandırıwdiń tiykarǵı baǵdarların, Ózbekstan Respublikası Mámleketlik byudjetınıń tiykarǵı kórsetkishleri hám oǵan kirgiziletuǵın ózgerislerdi islep shıǵadı jáne de olardı Ózbekstan Respublikası Oliy Majlısı kórip shıǵıwı ushın usınadı.
Ózbekstan Respublikası Oliy Majlısıniń palataları Ministrler Kabıneti aǵzasınıń ózi basshiliq qılatuǵın mámleketlik yáki xojalıq basqarıwi uyımı jumısları máseleleri boyınsha málimlemeni esitiwi múmkin.
Ózbekstan Respublikası Oliy Majlısı Nızamshılıq palatası deputatları hám Senatı aǵzaları tárepinen Ministrler Kabıneti yamasa onıń aǵzaları jumıslarına tiyisli máseleler qoyılǵan jaǵdayda, Bas ministr usı máseleler boyınsha tiyisli túsindirmeler alıw hám túsindiriwler beriwge haqılı.
Ministrler Kabıneti:
-Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi menen óz ara baylanıs qıladı, onıń Ózbekstan Respublikası nızamları, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlısıniń jánede Oliy Majlis palatalarınıń qararları, Ózbekstan Respublikası Prezidentınıń pármanları, qararları hám biylikleri hám de xojalıq hám jámiyetlik-mádeniy qurılıs máselelerine tiyisli basqa hújjetler qalay orınlanıp atırǵanlıǵı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı tınlaydı; -Ministrler Kabınetınıń wazıypasına kırıwshı máseleler boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń usınısların kórip shıǵadı;
-ministrlıqler, mámleketlik komitetleri, mámleketlik hám xojalıq basqarıwinıń basqa uyımları tárepinen tarawlar ara hám aymaqlıq kompleks dásturlerdi ámelge asırıwdi Qaraqalpaqstan Respublikası huqıqlarına ámel etiwin támiyinleydi;
-Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyasına, Ózbekstan Respublikası nızamlarına, Ózbekstan Respublikası Prezidentınıń pármanları, qararları hám biyliklerine hám de Ministrler Kabınetınıń qararlarına qayshı bolǵan qararları hám biylikleriniń orınlanıwın óz huqıqı sheńberinde toqtatıp qoyıw huqıqına iye.
Ministrler Kabıneti janında Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrlikler Keńesiniń turaqlı wákilxanası boladı.
Mámleket basqarıwinıń, xojalıq hám jámiyetlik-mádeniy qurılıstıń eń kerekli máseleleri Ministrler Kabınetınıń májlislerinde sheshiledi. Ministrler Kabınetınıń májlisleri jıldıń hár shereginde keminde bir márte ótkiziledi. Ministrler Kabıneti májlislerin Bas wázir ótkizedi. Ózbekstan Respublikası Prezidenti Ministrler Kabınetınıń májlislerinde basshiliq etiwge haqılı. Ministrler Kabıneti májlislerin tayarlaw hám ótkiziw tártibi Ministrler Kabınetınıń Reglamenti menen belgilenedi.
Tómendegi máseleler tek Ministrler Kabınetınıń májlislerinde kórip shıǵıladı:
-Ózbekstan Respublikası Mámleketlik byudjetin islep shıǵıw hám orınlaw, sonday-aq Ózbekstan Respublikası Húkimeti quramındaǵı anıq maqsetli mámleketlik fondların paydalanıw máseleleri;
-basqarıw dúzilmesi jetilistiriw máseleleri, Ózbekstan Respublikasın hám onıń ayırım aymaqlarınıń ekonomikalıq hám jámiyetlik-mádeniy rawajlandırıw dásturleri jobaları;
-salıqlar hám basqa májburıy tólemler stavqaların belgilew hám de ózgertiw haqqındaǵı usınıslar;
-mámleketlik múlk obektlerin menshiklestiriw dásturleriniń joy-barları jánede menshiklestiriwden alınǵan qarjılardan paydalanıwdiń tiykarǵı baǵdarları haqqındaǵı usınıslar;
-belgilep qoyılǵan mámleket narxları qollanılatuǵın ónimler, tovarlar hám xızmetler dizimı;
-Nızamshılıq baslaması boyınsha Ózbekstan Respublikası Oliy Majlısıniń Nızamshılıq palatasına kirgiziletuǵın nızamlar joybarları;
-mámleketler ara shártnamalar hám pitimlerdi imzalaw haqqındaǵı usınıslar.
Bas wázir Ministrler Kabıneti jumısların shólkemlestiredi hám oǵan basshılıq qıladı, jánede onıń natıyjeli islewi ushın jeke juwapker boladı.
Bas wázir Ózbekstan Respublikası Prezidenti menen kelısılgen jaǵdayda óz orınbasarları ortasında wazıypalardı bólistiredi; Ministrler Kabınetınıń májlislerinde basshılıq qıladı; Ministrler Kabınetınıń qararlarına qol qoyadı; Ózbekstan Respublikası Prezidentının tapsırmasına muwapıq xalıqaralıq qatnasıqlarda Ministrler Kabıneti atınan jumıslardı kóredi jánede húkimetleraralıq shártnama hám pitimlerge qol qoyadı; mámleketlik hám xojalıq basqarıwinıń Ministrler Kabıneti májlısınde kórip shıǵıwdı talap etiletuǵın máseleleri boyınsha qararlar qabıl etedi; Ózbekstan Respublikası nızamlarında, Ózbekstan Respublikası Prezidentin pármanları, qararları hám biyliklerinde názerde tutılǵan basqa huqıqlardı ámelge asıradı.
Bas wázir óz huqıqlarına kırıwshı máseleler boyınsha biylikler shıǵaradı.
Bas wázir Ministrler Kabinetiniń jumısı haqqında Ózbekstan Respublikası Prezidentine úzliksiz túrde málimleme berip baradı.
Bas wázir joq waqtında onıń wazıypasın Bas wázir orınbasarlarınan birewi orınlaydı.
Bas wázirdiń orınbasarları wazıypalar bólistirılıwıne muwapıq ózleri basshılıq qılıp atırǵan tarawdaǵı jumıslarınıń jaǵdayı ushın juwap beredi, tiyisli wázirlıqler, mámleketlik komitetler, mámleketlik hám xojalıq basqarıwinıń basqa uyımları jumısların muwapıq -lastıradı, olardıń jumısın qadaǵalawdı ámelge asıradı hám de olarǵa tapsırmalar beredi, Ministrler Kabıneti kórip shıǵıwına kirgizilgen usınıslardı xámde qarar hám biylikleriniń jobaların aldın ala kórip shıǵadı.
Ministrler Kabınetınıń aǵzaları:
ózlerine tapsırılǵan jumıs tarawı ushın juwap beredi;
Ministrler Kabınetınıń májlislerinde máselelerdi kórip shıǵıwda qatnasadı;
Ministrler Kabınetınıń wazıypasına kırıwshı máselelerdi kórip shıǵıw haqqında Ministrler Kabınetine usınıslar kirgiziwı, Ministrler Kabıneti qararlarınıń joybarların tayarlaw baslaması menen shıǵıwlar múmkin.
Ministrler Kabınetınıń aǵzaları ilımıy hám pedagogik jumıslardan tısqarı haqı tólenetuǵın basqa túrdegi jumıslar menen shuǵıllanıwları múmkin emes.
Bas wázir hám onıń orınbasarlarınan ibarat quramındaǵı Ministrler Kabınetınıń Prezidiumı Ministrler Kabınetınıń turaqlı uyımı sıpatında jumıs alıp baradı. Bas wázir qararına muwapıq Ministrler Kabıneti Prezidiumı quramına Ózbekstan Respublikası Húkimetınıń basqa aǵzaları da kiritılıwı múmkin.
Ministrler Kabıneti turaqlı komissiyalar dúzedi hám olardıń wazıypaları, huqıqları hám de jumıs quramın belgileydi.
Mámleket hám xojalıq basqarıwinıń ayırım máseleleri boyınsha usınıslar tayarlaw, Ministrler Kabınetınıń qararları joybarların islep shıǵıw, sonday-aq Ministrler Kabınetınıń ayırım tapsırmaların orınlaw ushın Ministrler Kabınetınıń waqtınsha komissiyaları hám basqa isshi uyımları dúzılıwı múmkin.
Ministrler Kabıneti hám onıń Prezidiumı majlislerine tayarlaw, tiyisli qararlar joybarların hám basqada materiallardı tayarlaw, Ministrler Kabıneti qararlarının orınlanıwın uzlıqsiz túrde tekserip barıw ushın Ministrler Kabınetınıń apparatı jumıs alıp baradı. Ministrler Kabınetınıń apparatı hám onıń quramlı bólimleri haqqındaǵı rejeler Ministrler Kabıneti tárepinen tastıyıqlanadı.
Ministrler Kabineti mámleketlik hákimiyat uyimi sıpatında basqa mámleketlik uyımlar menen óz-ara qatnasıqta boladı. Ministrler Kabinetinıń Oliy Màjlis penen qatnasıqları ayrıqsha áhmiyetke iye.
Ministrler Kabinetinıń Ózbekstan Respublikası Oliy Màjlisi menen óz-ara qatnasıǵı tómendegiler menen belgilenedi:
birinshiden, Ministrler Kabineti quramı Prezident usınisina tiykarlanıp, Oliy Màjlis palataları tárepinen tastıyıqlanadı;
ekinshiden, jańadan dúzilgen Ministrler Kabineti Oliy Màjliske kórip shıǵıw ushın óz wákillikleri dáwirindegi háreket dástúrin usınıs etedi. Ministrler;
úshinshiden, Ministrler Kabineti óziniń jumısi haqqında Oliy Májılis aldında esap berip turadı;
tórtinshiden, Ministrler Kabineti Ózbekstan Respublikası ekonomikalıq hám sociallıq rawajlandırıwdıń tiykarǵı baǵdarların, Ózbekstan Respublikası byudjetinıń tiykarǵı kórsetkishlerin hám oǵan kirgiziletuǵın ózgerislerdi islep shıǵadı hám de Oliy Màjlistiń tastıyıqlawına usınıs etedi.
Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetinıń wákillikleri mámlekettiń mámleketlik, xojalıq hám sociallıq-mádeniy turmısinıń barlıq wákillikleri jıyındisi bolıp esaplanadı.
Ministrler Kabineti óz huqıqları sheńberinde:
- turaqlı ekonomikalıq ósiwdi, makro ekonomikalıq teń salmaqlılıqtı támiyinlew, ekonomikanı reformalaw boyınsha ilajlar kóredi;
- múlkshiliktiń barlıq formaların uyǵınlastıradı hám olardıń teńligiń tamıyinleydi, ekonomikanı monopolıyadan shıǵarıw, bazar ekonomikasınıń huqıqıy mexanızmin iske asırıw tiykarında erkin isbilermenlik ushın shárt-sharayatlar jaratadı;
- Ózbekstan Respublikasında pul hám kredit dizimin bekkemlew, bank hám basqa finans institutlarınıń turaqlılıǵın támiyinlew boyınsha is-ilajların ámelge asırıwǵa kómeklesedi,
- Ózbekstan Respublikası Mámleketlik byudjetin, sonday-aq Ózbekstan Respublikasın ekonomikalıq hám jámiyetlik rawajlandırıw keleshek kórsetkishlerin hám eń baslı dástúrlerin islep shıǵıwdı jánede olardıń orınlanıwın shólkemkemlestiredi;
- basqarıw dúzilmesin jetilistiriw haqqında, wázirlikler, mámleketlik komitetleri, kárxanalar hám de Ózbekstan Respublikası mámleket hám xojalıq, basqarıwınıń basqa uyımların dúziw, qayta shólkemlestiriw hám de saplastırıw haqqında usınıslar islep shıǵadı;
- bilimlendiriw sistemasın, ilim-pán texnologiyalardı rawajlandırıwdıń baslı baǵdarların orınlaw boyınsha is-ilajlardı ámelge asıradı;
- densawlıqtı saqlaw sistemasın rawajlandırıw,sanıtarıya-epidemiologiyalıq tınıshlıqtı támiyinlew boyınsha is-ilajlardı ámelge asıradı;
- Ózbekstan Respublikasınıń mámleketlik qáwipsizligi hám qorǵanıw qábiletin, mámleketlik shegaranı qorǵawdı támiynlew, mámleket máplerin qorǵaw, jámiyetlik tártipti saqlaw is-ilajların ámelge asırıwǵa járdemlesedi;
- mámleketlik basqarıw uyımlarının tábiyattı qorǵaw ilajların birgelikte ótkiziw jánede Respublikada hám xalıqaralıq áhmiyetke iye iri ekologiyalıq dásturlerdi ámelge asırıwdaǵı islerdi muwapıqlastıradı, iri avarıyalar, sonday-aq tábiyiy apatlardıń aqıbetlerin saplastırıw boyınsha is-ilajların kóredi;
- Ózbekstan Respublikasının shet memleketler hám xalıqaralıq shókemlerdiń wákilligin támiyinleydi, húkimetleraralıq shártnama hám pitimler dúzedi, olardı orınlaw boyınsha is-ilajların kóredi;
- sırtqı ekonomikalıq xızmet, ilimiy-texnikalıq hám mádeniy birge islesiw tarawında basshılıqtı ámelge asıradı;
- ministrlikler, mámleketlik komitetleri, mámleket hám xojalıq basqarıwınıń basqa uyımları jumısin muwapıqlastıradı.
Ministrlikler, mámleket komitetleri, jánede mámleket basqarıwınıń basqa uyımları haqqındaǵı rejeler Ministrler Kabineti tárepinen tastıyıqlanadı.
Ministrler Kabineti ministrlikler, mámleketlik komitetleri, Ózbekstan Respublikası Mámleketlik byudjeti esabınan támiyinlenetuǵın mámleketlik basqarıwdıń basqa uyımlarınıń oraylıq apparat xızmetkerleri sanın hám olar támiynatına ajıratılǵan qarjılar muǵdarın belgileydi.
Ministrlerdiń hám mámleketlik komitetleri baslıqlarınıń orınbasarları Ózbekstan Respublikası Prezidenti tárepinen lawazımǵa tayınlanadı hám lawazımnan azat etiledi.
Ministrler Kabineti ministrlikler, mámleket komitetleri, mámleket hám xojalıq basqarıwdın basqa uyımlarınıń hújjetleri ámeldegi nızam hújjetlerine qayshı bolǵan jaǵdaylarda olardı biykar etiw huqıqına iye.
Ministrler Kabineti óz huqıqları sheńberinde:
aymaqlardıń ekonomikalıq hám jámiyetlik mádeniy rawajlandıriliwin támiyinlew menen baylanıslı máselelerde jergilikli atqarıwshı hákimiyat uyımlarınıń jumısların muwapıqlastırıp baradı;
wálayatlar hám Tashkent qalası hákimlerınıń Ministrler Kabineti tárepinen sheshiliwi talap etiletuǵın máselelerge tiyisli usınıslardı kórip shıǵadı, Ministrler Kabineti qararları hám biyliklerınıń orınlanıw barisin qadaǵalaydı, olardıń ámelge asıriliwi boyınsha jergilikli atqarıwshı hákimiyat uyımları basshıların shaqırtıw hám de olardıń maǵlıwmatların tıńlawǵa haqili;
Ministrlikler, mámleketlik komitetler, basqa mámleketlik hám xojalıq basqarıw uyımlarınıń wálayatlar hám Tashkent qalası hákimleri menen óz ara birge islesıwın támiyinleydi;
aymaqlardı ekonomikalıq hám jámiyetlik rawajlandırıwdiń tiykarǵı kórsetkishlerin tastıyıqlaydı, jergilikli atqarıwshı hákimiyat apparatı dúzilisin hám shtatın belgileydi;
wálayatlar hám Tashkent qalası hákimlerınıń nızam hújjetlerine qayshı bolǵan qararları hám biyliklerınıń orınlanıwın toqtatıp qoyıw hám de olardı biykar etiwge haqili.
Ministrler Kabineti óz huqıqına kiriwshi máseleler boyınsha mámleketlik emes kommerciyalıq emes uyımları menen óz ara baylanıs qıladı hám nızam hújjetlepine muwapıq olarǵa kerekli járdem kórsetedi.