Конспект 5340600«Финанслар», 5340900«Бухгалтериялық есап ҳәм аудит»

12-тема. Бәсекелескен базарда, қысқа мүддетли аралықта фирма
пайдасын максималластырыў ҳәм оның усынысы (4 саат)
1- лекция сабағы

1. 
   Бәсекелескен базар ҳәм оның шәртлери.
   
2. 
   Фирма дәраматлары ҳәм оларды есаплаў.
   
3. 
   Кәрхана пайдасын максималластырыўды теориялық тәрептен тийкарлаў ҳәм оны графикалық усылда анализлеў.
   

2- лекция сабағы

1. 
   Бәсекелесиўши фирманың қысқа мүддетли аралықтағы жоғалтыўлары.
   
2. 
   Бәсекелесиўши фирманың қысқа мүддетли аралықтағы усынысы.
   
3. 
   Фирма зыянын минималластырыўшы ҳол.
   

Базар терең бәсекелескен яки бәсекелескен базар болады, егер онда төмендеги шәртлер орынласа:

• 
  сатыўшы ҳәм қарыйдарлар базарда өним баҳасы қандай болса, сондай қабыллайды ҳәм олар баҳаға тәсир ете алмайды;
  
• 
  базарға таза сатыўшыларды кириўи ҳәм сатыўшыларды базардан шығыўы шекленбеген;
  
• 
  сатыўшылар биргеликте ҳәрекет етиў стратегиясын ислеп шықпайды;
  
• 
  базар субъектлери базар ҳақкында толық мағлыўмат алыў имканиятына ийе.
  

Бәсекелескен базарда улыўма дәрамат фирма тәрепинен белгили муғдардағы затты сатыўдан алған дәраматына тең, яғный улыўма дәрамат сатылған өним муғдарын оның баҳасына көбеймесине тең:
,
бул жерде яки - улыўма дәрамат; - баҳа; - сатылған зат муғдары.
Улыўма алғанда, дәрамат сатылған өним муғдарына байланыслы болғанлығы ушын, ол көринисинде жазылады.
Орташа дәрамат - сатылған бир бирлик өнимге дурыс келетуғын дәрамат, яғный:
.
Шекли дәрамат ( ) - бул қосымша бир бирлик затты сатыў нәтийжесинде улыўма дәраматтың өскен бөлими , яғный:
.
Демек, бәсекелескен базарда талап сызығы орташа ҳәм шекли дәраматлар сызығы менен сәўлеленеди.
Қысқа мүддетли аралықта фирма капиталы размери өзгермейди, соның ушын ол пайданы максималластыратуғын өзгериўшең ислеп шығарыў факторлары көлемин таңлаўы лазым болады. Белгили, пайданы максималластырыў бул улыўма дәрамат менен улыўма қәрежетлер айырмасын максималластырыў демек болып табылады, яғный
.
Солай етип, ислеп шығарыў факторы баҳаның асыўы фирманы өним ислеп шығарыў көлемин қысқартырыўға мажбур етеди.

12.1-сүўрет. Қысқа мүддетли аралықта пайданы

Б әсекелескен фирма пайдасын максималластырыў шәрти жәрдеминде биз фирманың тең салмақлылық жағдайын белгилеўши точканы графикалық арқалы анықлаўымыз мүмкин (12.2-сүўрет).

1 2.2-сүўрет. Бәсекелесиўши фирманың қысқа мүддетли аралықтағы
қәрежетлери ҳәм пайдасы.
Бәсекелескен базарда ҳәрекет етип атырған фирма қысқа мүддетли аралықта қәрежетлери менен дәраматларын салыстырған ҳалда пайданы максималластырыўда шекли өним ҳәм ислеп шығарыўды тоқтатыў қағыйдасына әмел етеди.

12.3-сүўрет. Бәсекелесиўши фирманың қысқа мүддетли

аралықтағы ҳәрекет етиў қағыйдалары.