|
К и м ё в и й с т е р и л и з а ц и я ( химабиоз). Маҳсулотларга кимёвий воситалар ёрдамида ишлов берилади, кўпинча микроорганизмларни ўлдирувчи моддалар (антисептиклар) ва ҳашоратларни йўқ қилувчи моддалар (инсектицидлар) ишлатилади. Аммо бундай моддалардан фойдаланиш чегараланган. Чунки кўпчилик кимёвий воситалар инсон учун заҳарлидир.
Меваларни, мева ва резавор мева пюреларини, шарбатларни, алкогольсиз ичимликларни ва айрим кондитер маҳсулотларини сақлашда бензой-натрий тузидан фойдаланилади. Мева-сабзавот саноатида кўп миқдорда олтингугурт кислотасидан фойдаланилади. Барра олма ва узумга олтингугурт ангидриди билан ишлов берилади. Мева ва сабзавотларга олтингугурт бирикмалари билан ишлов беришни с у л ь ф и т а ц и я дейилади.
Мева ва резавор меваларни консервалашда сорбин кислотасидан фойдаланилади. Сорбин кислотаси замбуруғ ва ачитқиларни кўпайишига тўсқинлик қилади. Агар карам , боринг ва бошқа сабзавотларни тузлашда сорбатлардан фойдаланилса тайёр маҳсулотни сақлаш муддати чўзилади.
Кимёвий воситаларнинг суюқ, аэрозоль ёки буғ ҳолатдагиларидагн мева ва сабзавот омборхоналарини дезинфекциялашда, дон омборхоналарини дезинсекциялашда фойдаланилади. Кимёвий воситалардан кемирувчиларни қиришда ҳам фойдаланилади.
Кимёвий абиоз воситасига д у д л а ш ҳам киради. Дудлаш гўшт ва балиқ маҳсулотларини консервалашда фойдаланилади. Турли хил ёғочларни тутатилганда ажраладиган тутун жуда яхши антисептик ҳисобланади. Унинг таркибида феноллар ва метил эфирлари, альдегидлар ( чумоли, фурфурол), кетонлар (ацетон ва бошқалар), спиртлар ( метил ва бошқалар), кислоталар ( сирка, пропион, ёғ, валерьян, чумоли), мўмлар ва бошқа жуда кўп бирикмалар бор. Дудлаш натижасида деярли ҳамма бактериялар (2-3 соат дудлагач), ҳаттоки айрим споралар (8-10 соат дудлагач) ҳалок бўлади.
М е х а н и к с т е р и л и з а ц и я. Механик стерилизация махсулотни фильтрлаш ёки центрифугадан ўтказиш орқали эришилади. Масалан, мева ва резавор мева шарбатларини ҳаётсизлантирувчи фильтрдан ўтказилса, шарбат таркибида ачитқилар бўлмайди ва уларни бемалол сақлаш мумкин, уларда иссиқлик стерилизацияси ўтказилмайди.
Н у р л и с т е р и л и з а ц и я. Бу усул бирмунча янги ҳисобланади ва у микроорганизмларни ҳамда ҳашоратларни ўлдиришга қаратилган. Ушбу мақсадда ультрабинафша, инфракизил, рентген ва -нурларидан фойдаланилади. Тез бузилувчи маҳсулотларни ёки уларни сақлаш муҳитини ультрабинафша нурлари ёрдамида ишлов берилса бундай махсулотларни совутгичлар ўрнатилмаган жойда ҳам маълум давр сақлаш мумкин.
Айрим махсулотларни инфрақизил нурлар ёрдамида дезинфекциялаш ва дезинсекциялаш услублари ҳам ишлаб чиқилган.
Жуда яхши стерилизация самарасини - ва - нурларининг маълум дозаларида олиш мумкин.
Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб йилдан-йилга кескин ортиб бормоқда. Бу эса маҳсулотни сақлаш ва қайта ишлаш усулларининг ривожланишини, бунда фан ва техника ютуқларидан атрофлича фойдаланишни, маҳсулот сақлашнинг янги усулларини яратишни тақозо этади.
МАТНЛАРНИ ЎЗЛАШТИРИШДАГИ МУҲИМ ТАЯНЧ СЎЗЛАР ВА ИБОРАЛАР:
- биоз; анабиоз; ценоанабиоз; абиоз; эубиоз;
- гемибиоз; термоанабиоз; ксероанабиоз;
- осмоанабиоз; ацидоанабиоз; наркоанабиоз;
- ацидоценоанабиоз; алкогольценоанабиоз;
- термостерилизация; механик стерилизация.
МАВЗУНИ ЁРИТИШ САВОЛЛАРИ:
1. Қишлоқ хўжалик маҳсулотини сақлашга таъсир этувчи абиотик ва биотик омилларга баҳо беринг.
2. Маҳсулотларни сақлашнинг тўрт хил қонунияти (биоз, анабиоз, ценоанабиоз, абиоз) тўғрисида маълумот беринг.
3. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига сақлаш объекти сифатида характеристика беринг.
4. Маҳсулотларни сақлашдаги Я.Я.Никитинский классификациясининг тамойили нимага асосланган?
4 - маъруза
Мавзу: КОНСЕРВАЛАШ КОРХОНАЛАРИДА ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН ТАРАЛАР
Мавзуни ёритиш режаси:
Консервалаш учун ишлатиладиган тараларнинг хиллари.
1.1.Металл таралар ва уларнинг хом-ашёси.
Шиша, полимер ва бошқа материаллардан тайёрланган таралар.
Консерва маҳсулотларини тараларга жойлаш учун ўтказиладиган ҳисобот.
Do'stlaringiz bilan baham: |
