"Konseptual jadval asosida "Badiiy asar tili" modulini urganish"

Ilova 1
Kontseptual jadval



Konseptual jadval. Uchta va undan ko‘p jihatlar yoki savollarni taqqoslash taqozo etilganida ushbu usul ayniqsa foydali bo‘ladi. Jadval quyidagicha tuziladi: vertikal bo‘yicha taqqoslanadigan narsalar, gorizontal bo‘yicha esa – ushbu taqqoslash bajariladigan xususiyat va xossalar joylashtiriladi.

“Badiiy asar tili ” modulining ma’ruza mashgulotini utishda konseptual jadvaldan foydalanish

Qiyoslanuvchi jihatlar	1-belgi, tavsif	2-belgi, tavsif	3-belgi, tavsif
Adabiy til	Jonli tildan tug`ilgan	Grammatik imlo koidalariga kat’iy amal kiladi	Axborot xarakterga ega
Xalq tili	Jonli suzlashuv nutqi	Grammatik qoidalarga buysunmaydi	Jonli til erkinlikni yoqtiradi
Badiiy asar tili	Jonli, emotsional, poetik til	Asarda obrazlarni, manzaralarni yaratadi	Lakonizm va aforizmga asoslangan

Konseptual jadval asosida “Badiiy san’atlar”ni tavsiflang

Qiyoslanuvchi jihatlar	1-belgi, tavsif	2-belgi, tavsif	3-belgi, tavsif
Ma’naviy san’atlar	Bu san’at she’riyatda ma’no guzalligini ifodalaydi	SHe’rning goyasi ma’no bilan bog`lik holda keladi.	SHe’riyatda his –tuygu juda ta’sirchan ifodalanadi
Lafziy san’atlar	Lafziy san’at suzning tovushi bilan bog`lik	SHe’riyatda shakl hodisasi	SHe’riy nutqqa bezak beradi

Konseptual jadval asosida muallif, qahramon va polifonik nutqni ajrating

Qiyoslanuvchi jixatlar	1-belgi, tavsif	2-belgi, tavsif	3-belgi, tavsif
Muallif nutqi	Hokim nutq	Asar voqealari va qahramonlarini tavsiflaydi	Asar goyasini harakatga keltiradi
Qahramon nutqi	Individuallashgan va tipiklashgan nutq	Obrazli va emotsional	Personaj nutqi dialog va monologlarda ochiladi
Polifonik nutq	Kup ovozli nutq	Muallif va qahramon nutqi aralashib ketadi	Bir vaqtning uzida turt – besh qahramonning nutqi

II.2 “Badiiy asar tili” modulining seminar va mustaqil ish mashg`ulotlarida konseptual jadval – grafik organayzerlardan foydalanib uqitish.


1.1.AMALIY MASHG’ULOTDA TA’LIM TEXNOLOGIYASI

MASHG’ULOT VAQTI – 2 soat	Talabalar soni: 25 ta
MASHG’ULOT SHAKLI	Bilimlarni kengaytirish va mustahkamlash bo’yicha amaliy mashg’ulot
AMALIY MASHG’ULOT REJASI	Badiiy asar tili va poetik nutq masalasi 1. Xalq tili – badiiy til xazinasi 2.Badiiy asar tilining o‘ziga xos xususiyatlari 3.Poetik nutq va uning vazifasi 4.SHe’riy nutq va badiiy tasvir vositalari
O’QUV MASHG’ULOTINING MAQSADI: Mavzu yuzasidan ma’lumot berish, talabalarni mavzu yuzasidan yangiliklar bilan tanishtirish, fan yuzasidan nazariy bilimlarni chuqurlashtirish va mustahkamlash.
PEDAGOGIK VAZIFALAR:		O’QUV FAOLIYATI NATIJALARI:
- Til haqida umumiy tushunchalar bilan tanishtiradi; - Badiiy tilga doir masalalar yoritiladi; - Muallif, hikoyachi va personaj tili haqida ma’lumot beriladi; - Tilda ta’rif va tavsifning o’rni belgilanadi; - Tavsiflash vositalari haqida fikr-mulohazalar yuritiladi; - Mavzu yuzasidan xulosalar tuziladi			- Til haqida umumiy tushunchalar bilan tanishadilar; - Badiiy tilga doir masalalar xususida bilimga ega bo’ladilar; - Muallif, hikoyachi va personaj tili haqida ma’lumot oladilar; - Tilda ta’rif va tavsifning o’rni belgilashadi; - Tavsiflash vositalari haqida fikr-mulohazalar yuritishadi; - Mavzu yuzasidan xulosalar tuzishadi
O’qitish usullari			Konseptual jadval asosida savol-javob, muammolarmi yechish
O’qitish shakllari			Mashg’ulotda kichik guruxlar va individual ishlash, guruhlarda ishlash
O’qitish vositalari			uslubiy ko’rsatmalar, proretkor
O’qitish sharoiti			Texnik vositalar bilan ta’minlanganlik guruhlar bilan ishlash uchun mo’ljallangan ayditoriya
Monitoring va baholash			Mustaqil o’rganish uchun savollar beriladi, uy vazifasi uchun slaydlar tayyorlaydi

Amaliy mashg’ulotning texnologik xaritasi

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
Tayyorlov bosqichi	Mavzuni aniqlaydi, ta’limiy maqsadni belgilaydi va kutilayotgan natijalarni shakllantiradi. Mavzu bo’yicha tayanch konspektlar ishlab chiqadi. Belgilangan ta’limiy maqsadlarga erishishni ta’minlovchi o’quv topshiriqlarini ishlab chiqadi. Kichik guruhlarda samarali faoliyatni ta’minlash uchun yozma yo’riqlarni tayyorlaydi (1-ilova). Ekspert guruhlar faoliyat natijlarini baholash mezonlarini ishlab chiqadi (2-ilova).	Konseptual jadval asosida
1. O’quv mashg’ulotiga kirish bosqichi (10 daqiqa)	1.1. Mashg’ulot mavzusi, uning maqsadi va kutilayotgan natijalarini e’lon qiladi, ularning ahamiyatliligi va dolzarbligini asoslaydi. 1.2. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarga ta’rif berishni taklif qildai va shu asosda tezkor-so’rov o’tkazib talabalar bilimlarini faollashtiradi (3-ilova). 1.3. Faoliyat kichik guruhlarda o’quv topshiriqlarini bajarish orqali amalga oshirilishini e’lon qiladi (2-ilova). 1.4. Qo’shimcha ma’lumotlar aks etgan tayanch konspektlarni tarqatadi. 1.5. Ekspert guruhlar faoliyati natijalarini baholash mezonlarini e’lon qiladi.	Tinglaydilar. Savolni muhokama qilib, ularga javob beradi.
2. Asosiy bosqich (60 daqiqa)	2.1. Talabalarni to’rtta kichik guruhga bo’ladi. Mashg’ulotning o’tkazilish tartibini yana eslatadi. O’quv mashg’uloti «o’zi o’rganib, o’zgaga o’rgatish», ya’ni hamkorlikda o’rganish printsipi asosida o’tkazilishini aytadi. 2.2. Guruhlarga ekspert varaqlarini, shu bilan birga, har bir talabaga geometrik shakl tarqatadi va faoliyatlarini tashkil qiladi (geometrik shakllarni vaqtincha bir joyga ko’yishlarini, vakti kelganda ulardan foydalanishlarini aytadi). Guruhlarda ishni tashkil kiladi. (matnni o’rganib, muhokama kilishga 15 daqiqa beradi). 2.3. Doira shaklini olgan talabalar 1-stol, uchburchak shaklini olganlar 2-stol va to’rtburchak olganlar 3-stol atrofiga o’tirishlarini aytadi. Har xil guruhlardan to’plangan talabalar o’z savollarini boshqa talabalarga yoritishini tushuntiradi. O’zaro o’rgatish jarayoni boshlanadi (15 daqiqa). Talabalar faoliyatini kuzatadi, ularni yo’naltiradi, maslahatlar beradi. 2.4. Talabalarni o’zlarini dastlabki joylariga, stol atrofiga kelib o’tirishlarini aytadi. 2.5. Taqdimot boshlanishini e’lon qiladi. Har bir guruhdan 3 nafardan talaba chiqib, faoliyat natijalarini taqdim qilishlarini aytadi. Taqdimot uchun xar bir guruhga 8 daqiqadan vaqt ajratadi. Yo’naltiruvchi, maslahatchi sifatida ishtirok etadi. Javoblarni aniqlashtiradi, to’ldiradi, izoh beradi va tuzatishlar kiritadi. 2.6. Har bir gurux taqdimoti oxirida ekspert savollari bo’yicha xulosalar qiladi.	Kichik guruhlarga bo’linadilar. Topshiriq bo’yicha faoliyat boshlaydilar. Matnlarini o’qib, savollarga javob topadi. Ma’lumotni muhokama kilib, fikr almashib, sistemalashtiradi. Konseptual jadval asosida
3–YAkuniy bosqich (15 daqiqa)	3.1.Mavzu yuzasidan umumiy xulosalar qiladi. 3.2.O’quv mashg’ulotini natijalarini sharhlaydi, guruhlar faoliyati bahosini e’lon qiladi. 3.3. Mustaqil ishlashlari uchun vazifa beradi: (1) amaliy mashg’ulotga tayyorlanib kelish; (2) nazorat savollariga og’zaki javob berish (4-ilova) (6-ilova).	Tinglaydilar. Konseptual jadval asosida

Hozirgi vaqtda grafikli organayzerlar «o’qitishning texnik vositalari yoki kompyuterlardan foydalanish sohasidagi tadqiqotlardek qaralmaydi, balki bu ta’lim samaradorligini oshiruvchi omillarni tahlil qilish, ishlab chiqish hamda usul va materiallarni qo’llash, shuningdek qo’llanilayotgan usullarni baholash yo’li orqali ta’lim jarayonining asoslari va uni maqbullashtirish yo’llarini ishlab chiqishni aniqlash maqsadidagi tadqiqotdir» .