Konfransinin

İKİFAZLI SİSTEMLƏRİN HİDRODİNAMİKASI 

 

Tələbə :                                                     Elmi rəhbər :                                                                                

İskəndərova Ləman Qədir                       dos.Dadaşzadə M. Ə.                                                  

III kurs bakalavr, qrup 269.6S  

 

Qaz-maye qarışığının boruda hərəkəti  -  ikifazlı axınların 

hidrodinamikası-maye  mexanikasının  bir  hissəsi  olub,bircins 

maye  və  qaz  qanunlarına  əsaslanır.Aparılan  analizlərə  əsasən 

deyə  bilərik  ki,ikifazlı  sistemlərin  hidrodinamikası  özünün  ilk 

adımlarını  atır.Belə  hərəkətlərə  təbiətdə  və  texnikada  tez  tez 

---

61 

 

rast  gəlsək  də,dəqiq  nəzəri  bazası  olmadığı  üçün  bütün 

tədqiqatlar laboratoriya təcrübələrinə əsaslanır. 

 Baxılan  elmi  hesabatda  ikifazlı  sistemlərin  hərəkətinin 

analizi  göstərilmişdir.Burada  diskret  bircins  maye  və  qazların 

hərəkət qanunları öyrənilir.Bunun əsasında da son nəticə olaraq 

ikifazlı  sistemlərin  hərəkət  tənlikləri  göstərilir.Əsas  məsələ 

olaraq,axının fiziki xarakteristikaları fəza və zaman anlayışları 

daxilində  öyrənilir.Analitik  modeldən  istifadə  edərkən: 

homogen model və parçalanmış model nəzərdən keçirilir.Sonra 

isə  bu  modellər  mürəkkəbləşdirilərək  sürət  profili  və  fazaların 

konsentrasiyası  hesablanır.Ikifazli  sistemlərin  hidrodinamikası 

əsasən  sıxılan  bircins  mayelərin  hidrodinamikasına  və  sərhəd 

zonanın  hidromexanikasına  əsaslanaraq  böyük  sahəni  əhatə 

etməsinə  baxmayaraq  burada  mədən  üçün  lazım  olan  əsas 

göstəricilər  təyin  olunur.Belə  ki,  konsentrasiyanı  və  sürət 

profilini  qurmaqla  bir  sıra  çətin  məsəslələri  asan  həll  etmək 

olar.Hesabatlara  qeyri-bircins  effektlər  daxil  edilir  ki,bunların 

da  məqsədi  adekvat  hesabat  tənliklərini  almaqdır.Bir  çox 

məsələləri 

həll 

etmək 

üçün  sadələşdirilmiş  hesabat 

metodikasından istifadə emək məqsədə uyğundur. 

 Ikifazlı axınlar hidromexanikanın bütün qanunlarına tabe 

olur.Lakin  verilmiş  tənlikər  bir  qədər  mürəkkəb  və  çoxhədli 

olur.Tədqiqatlar  göstərir  ki,  yanaşmalar bir neçə  sinfə bölünür 

və  bölünmə  də  artım  sırası  ilə  alınmış  informasiya 

məlumatlarına  əsasən  yazılır.Yanaşma  metodlarından  biri 

korrelyasiya 

metodudur.Onun 

əsası  təcrübədə  alınmış 

parametrlər  əsasında  empirik  tənliklərin  alınmasıdır.Ən  geniş 

yayılmış  metodlardan  biri  də  sadə  yanaşma  metodudur.Bu 

metodun məqsədi  alınmış  nəticələri işlətmək və onları  hesabat 

üçün tətbiq etməkdir.Növbəti geniş  yaılmış metod isə inteqral 

analiz  adlanır.Bu  metodun  əsası  müxtəlif  xətalarla  bircins 

sistemin və müxtəlif funksiyaların köməyi ilə boruda sürətin və 

ya komponentin paylanmasını göstərməkdir.Burada qabarcığın 

hərəkətini  öyrənmək  üçün,sükunətdə  olan  maye  halındakı 

---

62 

 

parametrlərə baxılır. 

Rejim 

anlayışı 

dedikdə 

morfoloji 

formada 

komponentlərin  paylanmasını  və  ya  axının  strukturunu  bilmək 

lazımdır.Axının strukturu əsasən gözlə müşahidə zamanı və ya 

foto  aparatla  çəkilişdə  görünür.Lakin  bu  müşahidələrə 

əsaslanaraq  hərəkət  qanunları  çıxarmaq  çox  çətin  olduğu 

üçün,ayrıca  qüvvə  və  ya  rejim  anlayışından  istifadə  etmək 

məqsədə  uyğundur,yəni  hər  bir  faza  üçün  leminar  və  ya 

turbulent rejim anlayışından istifadə olunur.