Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 27-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
86 
Yuridik adabiyotlarda ijtimoiy davlatning tabiatiga, belgi va xususiyatlarga oid turli 
talqinlar beriladi. Bir qator tadqiqotchilar ijtimoiy davlatni fuqarolarning ijtimoiy-iqtisodiy 
huquqlarini (ya‘ni, mehnat qilish huquqi, dam olish huquqi, ijtimoiy ta‘minot huquqi va 
boshq.) e‘lon qiluvchi yoki pensiya va boshqa nafaqalarni ta‘minlovchi davlat deb 
baholaydilar. Аmmo bu yondashuv ijtimoiy davlatning o‗ta boy ma‘nosini yetarlicha ocha 
olmaydi. U ancha teran mazmun-mohiyat kasb etadi. «Sotsial (ijtimoiy) davlat, – V.M. 
Baglayning fikricha, – fuqarolarni ish bilan ta‘minlanishiga sharoit yaratadigan, umumiy 
daromadlarni budjet vositasida qayta taqsimlaydigan, odamlarga turmush kechirishning eng 
quyi chegarasini (minimumni) ta‘minlaydigan, kichik va o‗rta mulkdorlar hissasi 
ko‗payishiga ko‗maklashadigan, yollanma mehnatni muhofaza qiladigan, ta‘lim, madaniyat, 
sog‗liqni saqlash va oila xususida g‗amxo‗rlik qiladigan, ijtimoiy ta‘minotni muntazam 
yaxshilaydigan davlatdir». 
Konstitutsiya davlat uchun aniq ijtimoiy dasturni belgilab bermaydi, balki unda davlat 
siyosatining konstitutsiyaviy-huquqiy asoslari belgilanadi. Davlat siyosatining ikki muhim 
jihatini nazarda tutish lozim. Birinchisi – fuqarolarga munosib hayot kechirish uchun va 
insonning erkin rivojlanishi uchun sharoit yaratishda ifodalanadi. Bu – mehnatni va insonlar 
sog‗lig‗ini muhofazalash, ish haqining minimal hajmini belgilash, ishsizlikning oldini olish 
va h.k. Ikkinchisi – aholining ijtimoiy jihatdan zaif qatlamlarini qo‗llab-quvvatlash, oilani, 
onalik,
otalik va bolalikni muhofazalash, nogironlarga va qariyalarga g‗amxo‗rlik qilish va 
boshqalar. Ijtimoiy xizmatlar tizimini rivojlantirish, davlat pensiyalarini, nafaqalar va 
boshqa ijtimoiy himoya kafolatlarini belgilash ko‗zda tutiladi. Professor O.E. Leyst 
ta‘biricha, «sotsial davlat» nafaqat huquqiy tartibotni muhofazalashi, shuningdek kam 
ta‘minlanganlar va butun jamiyat manfaati uchun ijtimoiy siyosatni amalga oshirishi (qonun 
vositasida ish kuni davomiyligini, bolalar va ayollar mehnatini cheklash hamda taqiqlashni, 
mehnatga qobiliyatsizlarni, ijtimoiy himoya bilan, ishsizlarni ish bilan ta‘minlashni, davlat 
hisobidan umumiy o‗rta ta‘limni, bepul meditsina xizmatidan foydalanish kabilarni huquqiy 
tartibga solishi) lozim.