Konferensiyasi

KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
263 
Eng qadimiy o‗yinchoqlar mavjud tabiiy materiallar, toshlar, yog‘och tayoqchalar va loydan 
tayyorlangan. Ming yillar ilgari misrlik bolalar tosh, keramika va yog‘ochdan yasalgan 
o‗yinchoqlar va harakatlanuvchi a‘zolari bo‗lgan qo‗g‘irchoqlar bilan o‗ynashar edi. 
Qadimgi Yunoniston va Qadimgi Rim bolalari mum va terakotadan qilingan qo‗g‘irchoqlar 
bilan o‗ynashgan. 
O‗zbekistonda noyob qo‗g‘irchoqlar yasash bo‗yicha hunarmandchilik qayta 
tiklanmoqda. Qadim zamonlardan buyon O‗zbekistonda saqlanib kelayotgan noyob 
hodisalardan biri – bu milliy o‗yinchoq – o‗zbek hunarmandlarining eng yaxshi an‘analarida 
tayyorlangan, yaxshi energiya zaryadini ko‗taruvchi qiziqarli keramika haykalchalari. Har 
bir sohada u o‗ziga xos xususiyatlarini o‗z ichiga oladi. Ota-bobolarimizdan meros qolgan 
qo‗g‘irchoqbozlik eramizdan avvalgi VI asrlarda – Ahamoniylar davrida urfga kirdi, 
bozorlarda, ochiq maydonlarda qo‗g‘irchoq tomoshalari qo‗yildi. Ularda hayotda 
uchraydigan nohaqliklar, podsholarning zolimliklariyu, avom xalqining nochorligi hazil 
tariqasida, ba‘zan achchiq kulgi ostida olingan. XIV asr Temuriylar davridan boshlab bu 
san‘at turi yanada rivojlandi, teatr tomoshalari ham vujudga keldi. 
Bolalar o‗yinchoqlari insoniyat sivilizatsiyasining barcha bosqichlarida bolalikning 
ajralmas hamrohi bo‗lib, bu o‗yinchoqlarni bola ruhiyatini rivojlantirishning eng muhim 
vositasi deb hisoblash uchun asosdir. Arxeologlar bir necha ming va yuz yillik yoshdagi 
o‗yinchoqlarni topadilar va ular tarixiy davrning o‗ziga xos illyustratsiyasi bo‗lib xizmat 
qiladi. 
O‗yinchoqlarning asosiy vazifalari sifatida birinchi navbatda, kognitiv, ya‘ni, 
o‗yinchoq bolaga dunyoni o‗rganishiga imkon beradi. Ikkinchidan, ijodiy, o‗yinchoq ijodiy 
qobiliyatlarini shakllantirishga hissa qo‗shadi. Uchinchidan, psixoterapevtik, o‗yinchoq 
bolaning his-tuyg‗ularini ifoda etish va yashashga imkon beradi. To‗rtinchidan, 
kommunikativ, o‗yinchoq bilan aloqa ichki muloqot va ichki tinchlikni shakllantirishga 
yordam beradi. Boshqa odamlar bilan muloqot qilishni o‗rgatadi. Beshinchidan, bolaning 
avtonomiyasi va vakolatlari doirasini kengaytirish. O‗yinchoq yuqorida sanab o‗tilgan 
vazifalarni bajarishi uchun uni tanlashda juda ehtiyot bo‗lish kerak. Zamonaviy 
o‗yinchoqlar va bolalarga qarshi o‗yinchoqlar. Bolalar uchun zamonaviy o‗yinchoqlar har 
qanday yoshdagi, didga va hamyonga mo‗ljallangan turli xil mahsulotlarni namoyish etadi. 
Hozirgi vaqtda bolalar o‗yinchoqlarini ishlab chiqarishda portlash rivojlanmoqda, 
ularning ko‗pligi va xilma-xilligi sifatli mahsulotlarni tanlashda ota-onalar va o‗qituvchilar 
uchun katta qiyinchiliklar tug‗dirmoqda. Shu sababli, bizning mamlakatimizda bolalar 
mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilar sanoatining assotsiatsiyasi tashkil etilgan bo‗lib, uning 
faoliyatida bolalar o‗yinchoqlarining sifati va ishlab chiqarilishini baholash alohida o‗rin 
tutadi. Ushbu jarayonda faol ishtirok etadigan ilmiy ekspertlar hamjamiyatining faoliyati 
bizning bolalarimiz yangi sifatli zamonaviy o‗yinchoqlar va hayot uchun zarur bo‗lgan turli 
xil tovarlarga ega bo‗lishining kafolati hisoblanadi.
Bugungi murakkab, g‗oyaviy va axboriy kurash avj olib borayotgan davrda yoshlar 
tarbiyasi, ayniqsa, ularni turli zararli ta‘sirlardan asrash muhim masala hisoblanadi. Bu 
davrda turli g‗oyalar, ma‘naviy va mafkuraviy tahdidlar o‗yinchoqlar timsolida 
turmushimizga sezdirmasdan kirib kelayotganligi ham hech kimga sir emas. 

---