|
S – yorug’lik tushayotgan yuza m2 da
Binolarni tabiiy yoritishda quyosh yorug’ligini bir xilda bo’lmasligini xisobga olgan xolda tabiiy yoritilganlik koeffisienti bilan baxolanadi, ya'ni,
bu erda, Em – bino ichidagi biror M nuqtaning yoritilganligi – lk
Et – tashqarida ochiq xavodagi yoritilganlik. TYOK – tining me'yoriy kiymatlari CH i P II –4-79 da keltirilgan.
- Binolarni loyixalashda tabiiy Yorug’likni xisoblash paytida Yorug’likka ta'sir etuvchi kupgina omillarni xisobga olish kerak bo’ladi.
Vakt o’tishi bilan dereza oynalarining yuzalarini chang bilan ifloslanishi natijasida tabiiy Yorug’lik miqdori kamayadi, shuning uchun oynalar yilida 2-3 marotаba tozalab turish tavsiya etiladi, bundan tashkari bino intererlarini uz vaktida ranglab-oklab turish talab qilinadi.
Sun'iy yoritish.
Sun'iy yoritish manbai elektr energiyasi xisoblanadi.
Ish urinlari yuzalarini tungi paytlarda sun'iy yoritishdan foydalaniladi.
- ishlatilishiga kura sun'iy yoritish quyidagilarga bulinadi:
- ishchi
- avariynoe (buzilish ruy berganda)-akkumulyator, ya'ni ichki rezervdan
- odamlar va moddiy boyliklarni evakuasiya qilishda
- qo’riqlash uchun muljallangan (qorovul) sun'iy yoritishning quyidagi usullari mavjud:
- umumiy, maxalliy, murakkab
Umumiy yoro’tishdan tashkari maxalliy yoritish qo’shimcha tarzda ishlatiladi, bu o’ta aniq ishlarga ishlatiladi.
Maxalliy chiroqlar ko’chma va muxim xolda bo’ladi. Maxalliy chiroqlar yordamida 90 % yoritilsa, 10% umumiy chiroqlar yordamida yoritiladi.
- Ish urinidagi yoritilganlikning me'yoriy kiymatlari, bajariladigan ishdagi eng kichik detalning ulchamiga, yoritish usuliga, yoritish manbasiga, turiga va x.k. larga bog’liq.
Sun'iy yoritishdan oqilona foydalanish bilan birgalikda ruxsat etilgan iqtisodiy sarfini xam xisobga olish kerak bo’ladi. Me'yorlar soxalararo xarakterga ega bo’lib, ular asosida xar bir sanoat korxonasi uz soxasi uchun yoritish me'yorlarini ishlab chiqadi. Me'yorlar soxalararo xarakterga ega bo’lib, uz soxasi uchun yoritish me'yorlarini ishlab chiqadi.
Me'yor va koida (QMQ) larga muvofik bajariladigan ishning ajrata olish ob'ekti ulchamlari va qurish sharoitlariga kura xamma qurish bilan bog’liq bo’lgan ishlar 8 toifa (razryad)ga bulinadi.
1-toifaga o’ta aniqlikdagi qurish ishlari, (eng kichik ulchami 0,15 mm dan kichik), 4-toifaga o’rtacha aniqlikdagi jarayonlarini, 8-toifaga ishlab chiqarish jarayonlarini umumiy kuzatish kiradi.
Birinchi 5-toifaga kiruvchi ishlar 4 ta ko’rsatgich (a,b,v,g)ga ega bo’lib me'yorlangan Yorug’lik miqdori nafakat kuriladigan ob'ektning eng kichik ulchamiga bog’liq bulmasdan balki ob'ektning asosiy rangi kontrastiga xam bog’liq bo’ladi.
1a toifasiga kiradigan ishlar uchun me'yorlangan yoritilganlikni eng kup miqdori kilib 5000 lk kabul kilingan, 8-toifadagi ishlar uchun esa me'yorlangan yoritilganlik eng kam miqdori-20 lk kilib belgilangan.
Sun'iy yoritish manbalari.
Sun'iy yoritish manbalari sifatida cho’g’lanish va gazorazryadli (lyuminessent) chiroqlar qo’llaniladi. Cho’g’lanish chiroqlarida yoYorug’lik manbai sifatida qiyin eriydigan metall volfram tolalarining 25000 0S dan ortik xaroratda kizib cho’g’lanishi natijasida xosil bo’ladigan Yorug’lik oqimidan foydalanilgan. Bu lampalarning afzallik tomonlari quyidagilar:
a) sanoatda ishlab chikariladigan cho’g’lanish chiroqlari kuvvatini kupligi
(1,5 dan / 3000 voltgacha)
b) qo’shimcha moslamasiz tok manbaiga ulash mumkin
v) kuchlanishi nominal miqdoridan pasayishi natijasida xam ularni ishlash kobiliyatini yukolmasligi
g) atrof muxit ta'siriga bog’liq emasligi va x.k.
Kamchiliklar: a)foydali ish koeffisienti juda past (asosiy energiyani 4 % ni Yorug’likka 96 % issiqlikka aylanadi).
d) xizmat muddati kamligi (1000 s)
e) chiroq ustki qatlami xaroratining yuqoriligi. Bu lampalar uzluksiz sarik-qizil nur tarkatadi, bu esa ishlovchilarning sog’lig’iga salbiy ta'sir etishi mumkin.
Gazorazryadli chiroqlar xozirgi vaktda sanoat korxonalarida kuplab qo’llaniladi. Bunday chiroqlarga kurinadigan nurlanish gaz va metall buglarining elektr zaryadlari yordamida vujudga keladi. Bu lampalar past va yuqori bosimli bo’ladi.
Past bosimli gazorazryad chiroqlar (trubkasi ichidagi bosim 400 Pa ga yakin) lyuminessent chiroqlar deyiladi. Bular ichidagi lyuminforning tarkibiga kura xar xil rangda bo’ladi. Kupincha OK rangdagi (LDS), (LB), kunduzg Yorug’likka yakin Yorug’lik beradi.
Yuqori bosimli (trubka ichidagi bosim 0,03/0,08 MPa) gazorazryadli chiroqlarga simob yoyli lyuminessemnt chiroqlar (DRL) yoki (drar) kiradi.
Afzalligi:
a)iqtisodiy jixatdan mukammal
b)Yorug’lik bera olish kobiliyatining yuqoriligi
v)xizmat kursatish muddati yuqori (10. 000 soat)
g)bir tekisda yoritilganlikni xosil qilishi
d)Yorug’lik spektrining tabiiy yorug’lik spektriga yakinligi
e)chiroq devori ustki qatlami xaroratining pastligi
Kamchiliklari: xakikiy xarakat xarakterini buzib kursatadi, bu esa soglikka zarari bor,
- Aylanadigan mashina kismlari aylanmaydigan yoki teskari aylanayotganday bo’ladi.
- Chiroqlar maxsus sxema asosida ulanadi.
- Kuchlanish pasayganda uchib kolishi mumkin
- Vakt o’tishi bilan ovoz chikara boshlaydi va 30/40 % yorug’lik berish kobiliyati pasayadi.
Yorug’likni xisoblash.
Svetotexnik xisoblashlar yordamida buyurilgan ishni bajarish uchun kerak bo’ladigan Yorug’lik bilan ta'minlash uchun yoritish uskunalaridagi chiroq kuvvati, chiroqlarning joylashish tartibi, chiroqlar va chiroqlar soni aniqlanadi.
Xisoblashlar quyidagi ifoda yordamida olib boriladi. Yorug’lik oqimi Fl, lm
bu erda, Ew - me'yorlangan yoritilganlik, lk
Do'stlaringiz bilan baham: | 
