Kon -metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik inistitut mashinasozlik fakulteti



Download 4,33 Mb.
bet3/4
Sana04.03.2022
Hajmi4,33 Mb.
#481835
1   2   3   4
Bog'liq
mustaqil ISHIMETALLARGA QUYMAKORLIK 2

Bolg’alar va presslar
Bolg`a va presslarda, ya`ni mashinada bolg`alashda oddiy va shakldor buyumlar olishda foydalaniladi. Bolg`alanadigan xom ashyo pokovkaning massasi 0,5 kg dan 200-300 kg gacha bo`ladi. Bolg`alash uchun zagotovka – prokat, quymalar xisoblanadi. Quyma zagotovkalarni bolg`alashda sifatli metal ma`lum deformatsiyaga duch kelganidagina hosil bo`ladi. Uni bolg`alanish koeffisienti, ya`ni ko`ndalang kesimni bolg`alashgacha va bolg`alashdan keying yuzalarining nisbatiga ko`ra baholanadi: konstruktsion materiallar uchun bolg`alanish koeffisienti 2,5-4; ko`p legirlangan po`latlar uchun 10-12 gacha.
Bolg`alash jarayonini elementar jarayonlarga ajratish mumkin. Bularga cho`ktirish, teshish, qirqish, bukish va burash kiradi.
Bolg`lashda metallning yon yo`nalishlarda oqishini asbob cheklaydi, shuning uchun uni ko`pincha shtamplarda bolg`alashdan yoki shtamplashdan farqli ravishda erkin bolg`alash deb yuritiladi. Bolg`alashda metal sarfi va mashina vaqti shtamplashdagiga qaraganda ko`proq bo`ladi, biroq bolg`alash asbobi universal va unga qilinadigan xarajatlar bir tonna metallni shatamplashdagiga qaraganda kamroq bo`ladi. Bolg`alash qo`llaniladigan soha – kam seriyali va noyob buyumlar, masalan: masssasi 250 t gacha bo`lgan bolg`alash materiallari: gidrogeneratorlarning, trubinalarning vallari va boshqalarni ishlab chiqarish.
Ko`ndalang kesim o`lchamlarini kattalashtirish maqsadida zagotovkani balandligi bo`yicha siqish ishi cho`ktirish deyiladi. H0/d0>2,5…3 bo`lganida cho`ktirib bo`lmaydi, chunki bunda zagotovka egilib ketadi. Cho`ktirishda deformatsiyani darajasi ga teng (1-rasm). Doiraviy kesimli zagotovkaning balandligi bo`yicha o`rtacha diametri hajmning o`zgarmasligi sharti dan topiladi, bundan .
Yon yoqlarining qavariqligi h0/d0 boshlang`ich nisbatga deformatsiyalanish darajasi va asbobga ishqalanishiga bog`liq.

1-rasm. Cho`ktirish deformatsiyasining bir tekis sodir bo`lmasligining namoyon bo`lishi:
a- bochka hosil bo`lishi; b- qavariq sohasida cho`zuvchi kuchlanishlar hosil bo`lishi; v- qayta krisstallanishda donalarning balandligi bo`yicha notekis o`sishi; g- qattiqlikning zonalar bo`yicha notekis taqsimlanishi, HRC birliklarida 1-67-81, 11-85-98; d- to`g`ri to`rtburchak zagotovkaning asta sekin dumaloq shaklga o`tishi.
Moylanmaganida va bolg`alarning muhrlari g`adir-budir bo`lganida ishqalanish sirpanishga shu qadar to`sqinlik qiladiki, bunda torets yuzaga zagotovkaning yon sirti o`tib ketadi.
Silindrik zagotovkani cho`ktirish uchun zarur bo`lgan kuchni taqribiy plastiklik va siqilayotgan zagotovka hajmdagi kichik elementning muvozanati tenglamalarini birgalikda yechib aniqlaymiz. h/d<1 bo`lganida bu usul qoniqarli aniqlikni ta`minlaydi. Muvozanat tenglamasini yechamiz:

Plastikligining taqribiy shartlari
Shunday qilib, quyidagi sistemani hosil qilamiz;


bog`liq bo`lmaganda:

Integrallash doimiyligi C ni quyidagi shartdan aniqlaymiz;
r=0,5d; ya`ni

2-rasm. Silindrik cho`ktirishga bosimlarning taqsimlanishi va
U holda bosim (2-rasm).
(1.2)
r ga cizhiqli bo`gliq bo`ladi. O`rtacha bosim Po`rt ni aniqlash uchun P epyurasini hajmini hisoblab topamiz va uni zagotovka – silindr toretsining yuziga bo`lamiz:
(1.3)
Silindr “bochka hosil qilib” deformatsiyalanishi I. Ya. Tarnovskiy o`rgangan. Tarnovskiy ma`lumotlarini (1.1) tenglama bilan taqqoslash d/h ning katta qiymatlarida bochka hosil bo`lishi bosimni sezilarli ravishda ortishini ko`rsatadi (3-rasm). Aksincha, f=0,5 va d/h<2 da (1.3) formula oshirilgan (katta) natijalar berishi aniqlandi, chunki bochka bo`lishiga katta ishqalanish kuchlari bilan ishqalanishga qaraganda kamroq energiya sarflanadi.
(1.3) formula va 3-rasmdan ko`rinib turibdiki d>B deb olamiz. Ishqalanish kuchlanishi .

3-rasm. Silindrni cho`ktirishdagi o`rtacha bosim: tutash chiqziqlar – bochka hosil bo`lishini nazarda tutib, shtrix chiziqlari – (1.3) formula bo`yicha. Chiziqlarni yonidagi raqamlar f ning qiymatlarini bildiradi. Deformatsiya tekis (eni bo`ylab), bosh kuchlanishlar va deformatsiyalar o`qi z va x o`qlari bilan ustma-ust tushadi deb taxmin qilamiz. Balandligi (z o`qi) bo`yicha nisbiy deformatsiya.

Eni bo`yicha nisbiy deformatsiya
/2h
U holda deformatsiya jadalligi

Tekis deformatsiyada kuchlanishlar jadalligi

Ichki qarshilik kuchlari bajargan ish

Tegib turgan joydagi surilish faqat y o`qi bo`ylab sodir bo`ladi, shu boisdan ikki sirtdagi tegib ishqalanishda bajarilgan ish

Surilish
Integrallash doimiysi C o`q Z ga bog`liq emas. Y=0 da i=0, bundan c=0 va

P kuch bilan da siqishda press bajargan ish
yoki
Tegishlicha o`rtacha bosim quyidagiga teng bo`ladi.
(1.4)
M.Ya.Brovman bo`yicha uzunligi L eni B dan uncha farq qilmaydigan qisqa to`g`ri to`rtburchak zagotovkalar uchun bo`lganida
(1.5)


Download 4,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish