Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti

2.3 – rasm. Fotoelementli rangli pirometrning prinsipial sxemasi.
Hozirgi vaqtda haqiqiy temperatura pirometri PIT-1 deb ataladigan pirometrlar keng yoyilmoqda. Ular spektral nisbatli pirometrdan iborat bo‘lib, xotirasida saqlanadigan axborot asosida hisoblanadigan tuzatishni avtomatik kiritadi. Pirometr 800— 2000°S o‘lchash diapazoniga mo‘ljallangan. Haqiqiy temperaturani o‘lchash xatoligi ±1% dan oshmaydi.
To‘liq nurlanishli (radiatsion) pirometrlar.
Radiatsion pirometrlar (to‘liq nurlanish pirometrlari) qizdirilgan jismning temperaturasini o‘lchashga mo‘ljallangan. Pirometr optik sistema (linza, oyna) bilan ta’minlangan. Bu sistema jismdan chiqqan nurlarni mitti termobatareya, qarshilik termometri va yarim o‘tkazgichli termoqarshiliklardan iborat o‘zgartirgichga to‘playdi. O‘lchash asboblari sifatida millivoltmetr, avtomatik potensiometr va muvozanatlashtirilgan ko‘priklardan foydalaniladi.
2.4 - rasmda termobatareyali radiatsion pirometrning prinsipial sxemasi ko‘rsatilgan. Pirometr ob’ektiv linza 1 va okulyarli teleskop 2 dan iborat. Nurlanish manbaidan chiqqan nurlarning yo‘lida cheklovchi diafragma 3 o‘rnatilgan, ob’ek­tiv linza fokusida esa termobatareya 4 joylashgan. Okulyar linza oldiga ko‘zni muhofaza qiluvchi rangli shisha 5 qo‘yilgan. Termobatareyada to‘plangan nurlar uni qizdira boshlaydi va nurlanishning to‘liq energiyasiga proporsional bo‘lgan EYuK paydo bo‘ladi. Bu EYuK millivoltmetr bilan o‘lchanadi.
100°S dan 4000°S gacha temperaturani o‘lchaydigan radiatsi­on pirometrlarning turli konstruksiyalari mavjud bo‘lib, ular o‘zlarining optik sistemasi, termoparalarni ulash sxe­masi va boshqa elementlari bilan farq qiladi. Uzgartkichlari qarshilik termometridan iborat bo‘lgan ba’zi radiatsion pirometrlar nisbatan kichik, masalan, 20°S dan 100°S gacha temperaturalarni o‘lchay oladi. Uzgartgich qabul qiladigan nurlar energiyasini aniq hisobga olish juda qiyin. Chunki o‘zgartkich va atrof muhit o‘rtasida o‘zaro issiqlik almashuvi mavjud. Shuning uchun asbob hisobga olib bo‘lmaydigan xatolarga yo‘l qo‘yishi tabiiy.