Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti

2.2-rasm R P 160 Ikkilamchi asbobning tuzilish sxemasi
olchanayotgan parametrning berilgan qiymatdan shkala uzunligining 5% dan 25% gacha oraliqda chetlashishini signallashtirishni ta’minlaydi. Asbobning asosiy xatoligi +0,5% (qayd qilinishiga ko‘ra ±1%). RP160 asbobining struktur (tuzilishi) sxemasi 8.16-rasmda keltirilgan. Asbobning ishlash prinsipi o‘zgarmas tok kuchlanishining ikkita signalini taqqoslashga asoslangan: birlamchi o‘zgartgichning Ukir kirish signali va UR teskari bogianish signali, u Rr reoxordning harakatlanuvchi kontakti (dvijok) dan olinadi. Ukir birlamchi o‘zgartgich signali К kuchaytirgichning chiqishdan jamlovchi kuchaytirgich JK ga keladi, u yerga teskari aloqa UR signali ham uzatiladi. Jamlovchi (yig‘indi) kuchaytirgich JK ning chiqishidan olingan kuchaytirilgan farqiy signal ± a(J komparator KP ga keladi. Komparator KP ikkita signalni shakllantiradi. M, (,,Revers“) ning aylanish yo‘nalishini belgilab beruvchi aU ( ± aU) belgi (ishora) signali va M, (,,Bo‘sag‘a“ — ,,nopor“) stator chulg‘amiga + 24V kuchlanish ulanishini ta’minlovchi signal. Bu kuchlanishning M, statorning chulg‘amlarida aU ning qiymatiga, aU ning ishorasiga va asbobning berilgan tezkorligiga bogiiq holda kommutatsiyalash tartibini PC reversiv hisoblagich aniqlaydi, uni G generatordan D, chastota ajratuvchi orqali keladigan to‘g‘ri burchakli impulslar va DSH deshifrator boshqaradi. aU ф 0 da M, rotor aU ning ishorasiga bogiiq holda u yoki bu tomonga aylana boshlaydi. Rp reoxordning harakatlanuvchi kontakti bilan kinematik bogiangan rotor aU nolga teng boiib qolguncha aylanadi. Muvozanat paytida (AU=0) asbob shkalasidagi ko'rsatkichning holati oichanayotgan parametrning qiymatini belgilaydi. Rp160 asbobi qarshilik termoo‘zgartgichlari bilan ishlashda yuqorida qarab chiqilgan barcha avtomatik ko‘priklardan farqli ravishda, qarshilik termoo'zgartgich (TS) ga to‘rt simli liniya bo‘yicha ulanadi. Ikki simi TS ning ta’minot liniyasi, qolgan ikkitasi — oichov liniyalari, bu aloqa liniyasi qarshiligini moslashni talab etmaydi. Aloqa liniyasining yo‘l qo‘yiladigan qarshiligi 500 Om dan ortiq emas. TS orqali o‘tadigan tok kuchi qiymati ko‘pi bilan 7mA. Termoelektrik o‘zgartgichlar asbobga o‘zlarining chiqishlari bilan yoki kompensatsiyalovchi (uzaytiruvchi) simlari bilan ulanadi. Bunda aloqa liniyasining qarshiligi 1000 Om dan oshmasligi kerak. Rp160 asboblarida sozlikni tekshirish ta’minlangan: ,,Kontrol“ (nazorat) knopkasi (tugmachasi) bosilganda asbob ko‘rsatkichi shkala uzun- ligining 50% ga mos keluvchi belgini ko‘rsatadi. Asbobda qayd etish zoldirli yozuv bilan uzluksiz chiziq tarzida amalga oshiriladi. Texnologik jarayonlarning parametrlarini sakkizta mustaqil kanal bo‘yicha oichash, nazorat qilish va rostlash uchun 9060 PIM turidagi oichovchi ko‘p kanalli mikroprotsessorli asbob moijallangan. Asbobga chiqish signallari 0—10; 0—100 mV; 0—5, 0—20 mA boigan birlamchi o‘zgartkichlar va turli xildagi tenzorezistorli kuch oichovchi o‘zgartgichlar ulanishi mumkin. Ikkilamchi pnevmatik asboblarning kirishiga uzatiladigan analogli bosimlarning chegarasi (diapazoni) 20—ЮОкРа ni tashkil etadi; ular chang va moydan quritilgan hamda tozalangan 140 kPa bosimli havo bilan ta’minlanadi. Asboblarning oichash mexanizmining ishlash prinsipi kuch kom- pensatsiyasi usuliga asoslangan boiib, bunda sezgir element ta’siri orqali vujudga kelgan moment teskari aloqa prujinasi hosil qiladigan moment bilan muvozanatlanadi. Tuzilishiga ko‘ra ikkilamchi pnevmatik asboblar ko‘rsatuvchi, o‘zi yozuvchi va integrallovchi asboblarga boiinadi. Asboblarning aniqlik sinfi 0,5 va 0,1. Raqamli ikkilamchi asboblarda oichangan parametrning qiymatlari maxsus raqamli indikatorlar yordamida raqam shaklida akslantiriladi. Axborotni berishning bunday usuli idrok qilish uchun ancha qulay, shuningdek, u oichanayotgan parametrning qiymatlarini strelkali asboblarga nisbatan baholashning subyektiv xatolarini yo‘q qiladi. Bundan tashqari, raqamli ikkilamchi asboblar maxsus kelishuvchi (moslashuvchi) qurilmalar yordamida oichangan parametrning qiymatini raqam bosuvchi qurilmalarda va perforatorlarda qayd qilish imkonini beradi, shuningdek, maiumotlarni elektron hisoblash mashinalariga kiritishni ta’minlaydi. Asboblar birlamchi o‘zgartgichlardan foydalanish hamda fizik kattaliklarni bevosita oichash uchun, shuningdek, bir xillashtirilgan oichov o‘zgartgichlari bilan ishlash uchun moijallangan. Raqamli asboblar axborot-oichash tizimlarida agregat oichash vositasi sifatida yoki shchit montajida avtonom (alohida) ikkilamchi asboblar sifatida keng qoilanilmoqda.