Kompyuterda masalalarni yechish bosqichlari

holda oxirgi bosqich quyidagicha bo`ladi: 

 

Davlat reestrida masala yechimini qayd qilish va uni ko`paytirish uchun zaruriy hujjatlarni 

tayyorlash. 

   Konkret masalalarni yechishda ushbu keltirilgan bosqichlardan ba`zi birlari 

tushirib qoldirilishi mumkin, chunki bu bosqichlar aslida shartli bo`lib, ularning 

mazmun va mohiyati masalaning harakteriga bog`liqdir. 

 

Masalani matematik ifodalash bosqichida masalani shartlari matematik ifodalanadi, 

formulalar aniqlanadi va ularni yechish yo`llari belgilanadi. 

 

EHMda  masala  yechimini  algoritmini  tuzish  va  dasturlash  uchun  masalaning 

matematik  bayoni  matematik  simvollar  ko`rinishidan  masala  yechimining  arifmetik  va 

mantiqiy amallar ketma-ketligidan iborat bo`lgan protsedurasiga aylantirilishi kerak, yoki 

boshqacha aytganda masala yechimini usuli tanlanishi kerak. 

 

Oddiy matematik usullar yordamida hisoblash formulalari bilan masala yechimini 

aniq qiymatini hosil qilib bo`lmaydigan masalalar yig`indisi matematik analizning qariyb 

hamma masalalariga xosdir. 

 

Hisoblash  matematikasi  sohasiga  tegishli  bo`lgan  sanoq  usullari  deb  ataluvchi 

usullar orqali bunday masalalar arifmetik masalalar ko`rinishiga keltiriladi va yechiladi. 

 

Sanoq  usullari  asosan  taqribiy  bo`lib,  ular  keng  qamrovli  masalalarni  yechishga 

moslashgan va masala yechimimi kerakli yuqori aniqlik darajasini ta`minlay oladi. 

 

Injenerlik  amaliyotida  yoki  iqtisodiy  hisoblarda  uchraydigan  amaliy  har  qanday 

matematik masala uchun sanoq usulidagi yechimi ishlab chiqilgan. EHMda masala yechish 

uchun u yoki bu sanoq usulini tanlash bir tomondan masalaga qo’yiladigan talablar bilan 

(yechim  aniqligi,  natijani  olish  tezligi,  dasturni  tayyorlashga  sarflanadigan  harajatlar), 

ikkinchi tomondan EHM va dastur tomonidan sanoq usuliga masalani mashinada yechish 

uchun qo’yiladigan talablar bilan belgilanadi. 

---

Kompyuterlar  uchun  mo`ljallangan  dasturlardan  buxgalterning,  agronom, 

statistikachi,  konstruktor  va  boshqa  mutaxassislarning  avtomatlashtirilgan  ish  joylarini 

tashkil  etish  mumkin.  Shuning  uchun  kompyuterdan  samarali  foylanish  uchun  u  bilan 

ishlayotgan dasturning belgi va xossalarini bilish zarur. dasturlarning uchta turi mavjud. 

dasturlarning uch xil turi mavjud: 

  1. sistemali dastur 

  2. amaliy dastur 

  3. instrumental dastur. 

 

Muloqotchini kompyuter ichki qurilmalariga murojati uchun 

sistemali dastur

lardan 

foydalaniladi. Sistemali dasturning bir necha xil ko`rinishlari mavjud, operatsion sistema 

bularning  ichida  muhimlaridan  biridir.  Bu  dastur  yordamida  muloqotchi  kompyuterni 

boshqarishi  ,  uning  qurilmalarini  ishga  tushirishi  va  amaliy  dasturlardan  foydalanishi 

mumkin. Operatsion sistema muloqotchini va amaliy dasturlarni kompyuter qurilmalariga 

bo`lgan  muloqotini  yengillashtiradi.  IBM  PC  shaxsiy  kompyuteri  uchun  MS  DOS 

operatsion sistemasidan foydalaniladi.  

 

Drayver  dasturlari  sistemali  dasturlarning  muhim  ko`rinishlaridan  biri.  Bu  dastur 

kompyuter  kiritish-chiqarish  qurilmalarini,  operativ  xotira  va  boshqa  qurilmalarning 

imkoniyatlarini kengaytiradi. Drayverlar yordamida kompyuterni boshqa qurilmalar bilan 

boglash mumkin. Sistemali dasturlar tarkibiga kiruvchi yordamchi dasturlar (utilitlar) deb 

nomlanuvchi  bir  nechta  dasturlarni  sanab  o`tish  mumkin:  joylashtiruvchi,  antivirusli, 

kommunikatsion (bir kompyuterdagi ma`lumotlarni ikkinchi kompyuterga o`tkazadi).  

Amaliy dastur

 - bu kompyuterdan foydalanuvchi bajarishi kerak bo`lgan amallarni 

bajarilishini bevosita ta`minlovchi dasturdir. 

Amaliy  dasturlarning  bir  necha  xil  ko`rinishlari  mavjud.  Ko`p  qo`llaniladigani 

quyidagilardir: 

 



 

kompyuter uchun tekstlar tayyorlash “tekstlar redaktori” 



 

sifati bosmaxona talabiga javob beruvchi dokumentlar tayyorlash. 



 

jadval shaklidagi axborotlarni qayta ishlash “tablitsali protsessorlar” 



 

to`plangan ma`lumotlarni qayta ishlash axborotlar bazasini boshqarish sistemasi. 

Instrumental dastur