Element bazası: mikroelektronika, inteqral sxemlər
Qabarit ölçüləri: nisbətən kiçik
İş etibarlılığı: nisbətən böyük
Yaddaş tutumu: nisbətən böyük
İşləmə sürəti: nisbətən böyük
Hesablama
məhsuldarlığı: 1 san. bir neçə on milyon əməliyyat
Üçüncü nəsil kompyuterlər
Aparat və proqram vasitələrindən birgə istifadə olunmağa başlanmışdır.
Əməliyyat sistemləri yaradılmışdır.
Qabarit ölçülər kiçilmişdir.
Multiproqram rejimi mümkün olmuşdur.
Müxtəlif tipli xarici qurğuların qoşulmasına imkan yaranmışdır.
Xarici yaddaş kimi maqnit disklərindən istifadə edilmişdir.
Üçüncü nəsil kompyuterlər
IBM 360, IBM 370, ЕС-1010, ЕС-1020, PDP, VAX, СМ-1, СМ-2
Dördüncü nəsil kompyuterlər
İl:1985 – indiyə qədər
Element bazası: Böyük inteqral sxemlər və çox böyük inteqral sxemlər (BİS və ÇBİS)
Qabarit ölçüləri: 10-100 dəfələrlə kiçik
İş etibarlılığı: böyük
Yaddaş tutumu: böyük
İşləmə sürəti: böyük
Hesablama
məhsuldarlğı: 1 san. bir neçə 100 milyon əməliyyat
Dördüncü nəsil kompyuterlər
BİS və ÇBİS yaradılmışdır.
Əməli yaddaş inteqral sxemlərdə qurulurdu.
Əməli yaddaşın işləmə sürəti və tutumu xeyli artmışdır.
Fərdi kompyuterlər yaradılmışdır.
Dördüncü nəsil kompyuterlər
IBM PC 286, IBM PC 386, IBM PC 486, IBM PC 586
Beşinci nəsil kompyuterlər
Bu günün və gələcəyin kompyuterləri
Bu kompyuterlər daha miniatür elementlərdə yığılır, daha yüksək məhsuldarlığa və iş etibarlılığına malik olmaqla yanaşı, keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə cavab verməlidirlər.
V nəsil EHM-lər – kompyuter sənayesinin və süni intellektin inkişafını nəzərdə tutan, 80-ci illərdə Yaponiyada qəbul edilmiş genişmiqyaslı dövlət proqramıdır.
Beşinci nəsil kompyuterlər
Bu nəslin kompyuterlərinə qoyulan əsas tələblər bunlardır:
təkmilləşdirilmiş insan-maşın interfeysinin yaradılması (nitqin, səsin, obrazların və s. tanınması);
Biliklər bazasının və süni intellekt sistemlərinin yaradılması üçün məntiqi proqramlaşdırmanın inkişaf etdirilməsi;
Hesablama texnikasının istehsalında yeni texnologiyaların yaradılması;
Kompyuterlərin və hesablama komplekslərinin yeni arxitekturalarının yaradılması.
Kompyuterlərin təsnifatı
Qabarit ölçülərinə və məhsuldarlığına görə kompyuter aşağıdakı siniflərə bölünür:
böyük kompyuterlər;
çox böyük (super) kompyuterlər;
orta kompyuterlər;
kiçik (mini) kompyuterlər;
mikro-kompyuterlər.
Böyük kompyuterlər
Tarixən ilk dəfə böyük kompyuterlər yaranmışdır. Onların element bazaları elektron lampalardan başlayaraq inteqral sxemlərə qədər təkmilləşdirilmişdir.
Bu sinif kompyuterlərə IBM firmasının bir sıra modellərini – IBM 360, 370, 390 və onların analoqları olan EC 1040, 1045, 1050, 1055 aid etmək olar.
Böyük kompyuterlər
Super (çox böyük) kompyuterlər
Geniş sahədə planlaşdırma və proqnozlaşdırma, nüvə energetikası, hərbi müdafiə sahələrində böyük kompyuterlərin məhsuldarlığı kifayət etmirdi. Bu səbəbdən super kompyuterlərin yaradılmasına ehtiyac yarandı.
Super kompyuterlərdə hesablamaların paralel aparılması hədsiz işləmə sürəti almağa imkan verir.
Buna misal olaraq EC-1065, EC-1066, Elbrus və Cray Research kompyuterlərini göstərmək olar.
Orta kompyuterlər böyük kompyuterlərə nisbətən az imkanlara malikdirlər, lakin nisbətən ucuzdurlar.
Bu kompyuterlərə EC sinfinin bəzi modellərini (EC-1036, EC-1130 və s.) aid etmək olar. Xaricdə orta kompyuterlər IBM, DEC (Digital Equipment Corporation), HP, Comparex və s. firmalarında istehsal olunur.
Orta kompyuterlər
Mini (kiçik) kompyuterlər
Mini kompyuterlər ölçülərinin və qiymətlərinin böyük kompyuterlərə nisbətən kiçik olmasına baxmayaraq, universal imkanlara malikdirlər. Mini kompyuterlər 60-cı illərdə yaradılmış və sonradan böyük sürətlə inkişaf etmişlər.
Mini kompyuterlərə misal olaraq DEC firmasının istehsal etdiyi PDP və VAX kompyuterləri və onların analoqları olan CM tipli maşınları göstərmək olar.
Mini kompyuterlər
PDP
Mini kompyuterlər
VAX
Mikro-kompyuterlər
Mikroprosessorların və mikro-kompyuterlərin inkişafındakı nailiyyətlər istifadəçilərə fərdi xidmət üçün və kompyuter texnikası sahəsində mütəxəssis olmayan istifadəçilərin müxtəlif məsələlərin həllinə yönəlmiş fərdi kompyuterlərin (FK) yaradılmasına gətirib çıxardı.
Bu kompyuterlərin əsas istehsalçıları IBM, DEC, HP, Apple, Compac, Comparex, Siemens, ICL və b. firmalardır.
elektrik enerjisindən asılı olan yaddaşdır, informasiyanın müvəqqəti saxlanılması üçün istifadə edilir.
Müasir EHM-də əməli yaddaş Gbaytlarla ölçülür.
Daimi yaddaş
Daimi yaddaş(ROM – Read Only Memory,
sabit yaddaş)
elektrik enerjisindən asılı olmayan yaddaşdır,
informasiyanın daimi saxlanılması üçün istifadə edilir.
Burada əməliyyat hissəsinin bir bölməsi – daxiletmə və xaricetmənin baza sistemi (BIOS), kompyuterin düzgün işləməsini yoxlayan proqramlar və s. saxlanılır.
Xarici yaddaş
Xarici yaddaş informasiyanın uzun müddət saxlanması üçün istifadə edilir.
Bu yaddaş enerjidən asılı olmayan daşıyıcılarda qurulur.
Daxiletmə-xaricetmə qurğuları
Daxiletmə-xaricetmə qurğuları informasiyanın kompyuterə daxil edilməsi və kompyuterdən xaric edilməsi, həmçinin istifadəçi ilə kompyuter arasında ünsiyyətin təmin edilməsi üçün istifadə olunur.
