Kompyuter tarmoqlari va tizimlari tarmoq tuzilishi. Yahyoyev Asilbek Ozod O`g`li

Kompyuter tarmoqlari va tizimlari tarmoq tuzilishi.
Yahyoyev Asilbek Ozod O`g`li
TATU,Mobil tizimlar 1-kurs talabasi
[e-mail]
[phone]
Annotatsiya : Kompyuter tizimlari va tarmoqlariga bag'ishlangan bo‘lib, unda kompyuter arxitekturasi, hisoblash tizimlarining arxitekturasi, parallel arxitekturalar, hisoblash tizimlarining unumdorligini baholasli, tarmoq texnologiyalari, axborot uzatish muliiti, lokal tarmoq texnologiyasi, tarmoq qurilmalari, tarmoqning dasturiy ta’minoti, global tarmoq texnologiyasi, tarmoq xizmatlari, tarmoqning xavfsizlik xizmatlari hamda protokollar, sanoat protokollari, Hart protokoli, Field Bus va Device Net sanoat tizimlari, ulaming tuzilishi va ishlash tamoyillari liaqidagi masalalar ko‘rib chiqilgan.
Kalit so`zlar : IP, Configuratsiya, BIOS, CMOS, IMAP, IP4, IPv6, Statik, FIRMWARE, SOFTWARE, Includer, Switch, Wi-Fi, Commutator.
Kirish: Axborotni bir kompyuterdan ikkinchi kompyuterga uzatish muammosi hisoblash texnikasi paydo bo‘lgandan beri mavjuddir. Axborot larni bunday uzatish alohida foydalanilayotgan-kompyuterlarni bugalikda ishlashini tashkil qilish, bitta masalani bir necha kompyuter yordamida hal qilish imkoniyatlarini beradi. Bundan tashqari, har bir kompyuterni ma’lum bir vazifani bajarishga ixtisoslashtirish va kompyuteriaming resurslaridan birgalikda foydalanish hamda ko‘pgina boshqa muammolarni ham hal qilish mumkin bo‘ladi. Kompyuter tarmoqlari hozirgi zamon taraqqiyotining ajralmas bir qismi bo‘lib, banklar, pochta, telegraf, telefon, korxonalar, o‘quv muassasalari, axborot resurs markazlari, savdo korxonalari va uylar kompyuter tarmog‘i bilaii bog‘lanib, ular Internet tarmog‘iga ulangandir. Eng taniqli tarmoqlardan biri IP tarmoq - Internet tarmog‘i - global tarmoq bo‘lib, mahalliy IP tarmoqlarm Siz har bir korxonada uchratishingiz mumkin. Bu tarmoqlarm tashkil etuvchilari va ulaming o‘zini yaratish va ulaming resurslaridan maqsadli hamda unumli foydalanish masalalari hozirgi kunning dolzarb talablaridandir.
Asosiy qism: Maxsuslashtirilgan kompyuterlar ma’lum darajada tor doiradagi masalalami yechish uchun yoki qat‘iy guruh funksiyalarni joriy etishga mo‘ljallangan. Kompyutemi bunday tor yo‘naltirilishi ularning tarkibini aniq maxsuslashtirishga imkon beradi, ishlashining yuqori unumdorligini va ishonchliligini saqlagan holda ularning murakkabligini va narxini jiddiy kamaytnish mumkin. Maxsuslashtirilgan kompyuterlarga quyidagilarni kiritish mumkin, masalan, maxsus vazifalar uchun dasturlanuvchi mikroprotsessorlar; alohida murakkab bo‘lmagan texnik qurilmalarni va jarayonlami boshqarishning mantiqiy vazifasini bajaruvchi adapter va kontrollyorlar; hisoblash tizimlarining qismlarini moslovchi va ulovchi qurilmalar. Mikroprotsessor Mikroprotsessor (MP) ~ shaxsiy kompyuterning marka/.iy qurilmasi boiib kompyuteming barcha bloklarini boshqarish va axborotlar ustuda arifmetik hamda mantiqiy amallami bajarish uchun moijallangan. Boshqarish qurilmasi (UIJ) kci akli vaqt momentlarida kompyuteming barcha bloklariga maium boshqarish signallarini (boshqarish impulslarini) bajarilayotgan amallaming xususiyatlaridan va oldingi bajarilgan amalning natijasidan kelib chiqqan holda beradi; bajarilayotgan amal ishlatadigan xotira yacheykasining manzilini hosil qiladi va bu manzilm kompyuteming tegishli blokiga uzatadi; boshqarish qurilmasi tayanch impulslar ketma-ketligini takt impulslar generatoridan oladi. Kompyuter unumdorligini baholash har doim taxminiydir, chunki qandaydir umumlashtirilgan yoki teskarisi aniq amal turiga moijallanadi. Amalda turli masalalami hal qilishda turli amallar to‘plami ishlatiladi. 1970-yillarda turli masalalar uchun (iqtisodiy, texnik, matematik va hokazo) o‘rtacha amallar to‘plami (Gibson aralashmalari) ishlab chiqilgan edi. Gibson aralashmasi bo‘yicha keltirilgan masalalar turi uchun kompyuteming o‘rtacha tezligini aniqlash mumkin. Ancha yangi testlar ham mavjud - ishlab chiqaruvchi firmalaming o‘z mahsulotlarini tezligini aniqlash uchun test to‘plamlari mavjud: iCOMP -- Intel Comparative Microprocessor Performance (1992) ko‘rsatkich Intel firmasining mikroprotsessorlari uchun; (iCOMP2.0 - test 1996-yilniki), 32 bitli operatsion tizim va multimediali texnologiyalarga moiljallangan; kompyutemi aniq bir tatbiq sohasiga yo‘naItirilgan testlar - Winstone 97-Business ofis masalalar guruhi uchun moijallangan, boshqa turdagi masalalarga moijallangan variantlari WinBench 97. Topologiya tushunchasining ko‘p ma’noliligi. Tarmoq topologiyasi kompyuterlami faqat jismoniy o‘mini emas, bun dan ham muhimroq kompyuterlar orasidagi ulanish turlari va tarmoqli signallarni tarqatish xususiyatini belgilaydi. Aynan kompyuterlarning ulanish turi tarmoqning buzilishiga barqarorlik darajasini, tarmoq qurilmalarini murakkablik darajasini, axborot almashish usullarini qaysi biri mos tushishini, foydalanilishi mumkin bo‘gan axborot uzatish vositalari (aloqa yoii), tarmoqni ruxsat etilgan oichami (abonentlar soni va aloqa yoiining uzunligi), elektr energiyasini moslash va ko‘p boshqa masalalami aniqlab beradi. Tarmoq tarkibiga kirgan kompyuterlami jismoniy o‘rm tarmoq topologiyasini tanlashga umuman olganda kam ta’sir ko‘rsatadi, har qanday kompyuterlami joylashish holatidan qat’i nazar oldindan tanlangan topologiya bo‘yicha xohlagan vaqtda ulash mumkin.
Amaliy protokollar - ilovalaming muloqoti va ular o‘rtasidagi axborot almashinuvini ta’minlaydi. Ularning ko‘p ishlatiladigan va tanilganlari quyidagilardir:
• FTAM (File Transfer Access and Management) - fayllarga ega boiish OSI protokoli;
• X.400 - elektron pochtalami xalqaro almashish uchun CCITT protokoli;
• X.500 - bir necha sistemada fayl va katalog xizmati CCITT protokoli;
• SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - elektron pochta almashinuvi uchun Internet global tarmoq protokoli;
• FTP (File Transfer Protocol) - fayllar uzatish uchun Internet global tarmoq protokoli;
• SNMP (Simple Network Management Protocol) – tarmoq monitoringi, tarmoq qismlarini nazorat va ulami boshqarish protokoli;
• Telnet - Internet global tarmoq protokoli, u uzoqdagi xostlami qayd qilish va ularda axborotga ishlov berish vazifasini bajaradi;
• Microsoft SMBs (Server Message Blocks, bloki soobsheniye servera, servemi xabar berish bloklari) va mijoz qobig‘i yoki Microsoft redirektorlari;
• NCP (Novell Net Ware Core Protocol) va mijoz qobigi yoki Novell redirektorlari. Tarmoq protokollari - manzillash, yo‘naltirish, xatoliklami tekshirish va qayta uzatish so‘rovlarini boshqaradi. Ulami ko‘p ishlatiladiganlari quyidagilar:
• IP (Internet Protocol) - axborot uzatish uchun ТСРЯР -protokoli;
• IPX (Internet Work Packet Exchange) - paketlami uzatish va
yo'naltirish uchun moijallangan Net Ware firma protokoli;