Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
111 
Bu taklif IBM va telekommunikatsiya monopoliyachilari ilgari surgan 
virtual kanal orqali aloqani o‘rnatish usuli bilan solishtirilganda ajoyib edi. 
INWG a’zolari kanallar kommutatsiyasini va deytagramm tarmog‘ini qanday 
o‘lchash yo‘llarni aniqlash maqsadida «an’anaviy telefonchilar» bilan doimiy 
ravishda, uchrashar va fikr almashar edilar. Necha yillik tortishuvlar va 
munozalardan so‘ng oxir-oqibat kelishuvga erishildi. 1975-yil Serf va Puzen 
o‘zlarining takliflarini xalqaro telefon va telegraf maslahat qo‘mitasi (hammaga 
ma’lum Fransuzcha akronim-CCITT)ga taqdim etdilar. 
Shu bilan xalqaro telekom-kompyuter jamiyati to‘xtab qolmadi. 1977-yil 
bu ishni Britaniya kompyuter sanoati oldi va paketli kommutatsiya tizimini 
standartlashtirish bo‘yicha navbatdagi qo‘mitani tuzish kerakligini taklif 
qiladilar. Bu safar xalqaro standartlashtirish tashkiloti (ISO) bo‘ldi. CCITTdan 
ISOning farqi, ISO telekommunikatsiya bilan hech qachon aniq ishlamagan.
Bu shunchaki, hamma ishlar bo‘yicha xalqaro standartlashtirishning 
byurokratik idorasi edi. Shuningdek, CCITT dan farqi ISO ga, u kommutatsiya 
kanalimi yoki boshqasimi farqi yo‘q edi. Faqat kanal kommutatsiyasida kerakli 
standartlarni yaratish ehtimolligi ko‘p edi. Britaniyaliklarning taklifini AQSH va 
Fransiya qo‘llab-quvvatladi. Britaniyalik olimlardan biri «Bu standartlar fan va 
texnikaning rivojlanishiga qaraganda, foyda va zarar to‘g‘risidagi hisoblarga 
ko‘p g‘amxo‘rliklar qiladigan monopoliyachilar tomonidan yaratilgan, o‘zining 
«yopiq arxitekturasi» tufayli hech nima bilan bog‘lanmaydigan avtonom 
rejimda ishlovchi alternativ an’anaviy hisoblash tarmog‘ini o‘zida 
mujassamlashtirgan» deydi. Umuman ochiq arxitektura haqiqatda kerak edi. 
Tarmoq kundan-kunga kattalashib borardi. Tarmoqlar o‘rtasida moslashtirish 
murakkab bo‘lib qolaverdi. Voqealar zanjirini tushunish uchun quyida 
xronologik ketma-ketliklarni qo‘yish kerak: 
1974-yil IBM paketli kommutatsiya tarmog‘ida birinchi korporativ 
protokollar Systems Network Architekture ishlab chiqdi. 
1975-yil INWG paketli tarmoq bo‘yicha CCITT ga taklif kiritdi va bu taklif 
rad etildi. Serf INWG ni tark etdi. 
1976-yil CCITT «virtual kanal»ni ishlatuvchi paketli kommutatsiya uchun 
standart X-25 tavsiyanomasini nashr qildi. 
1977-yil OSI «Open Systems Interconnection» (ochiq tizimlarning o‘zaro 
bog‘lanishi) xalqaro standartlar tashkilotida «tarmoq modeli» bo‘yicha qo‘mita 
yaratildi. 

---

112 
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
 
1978-yil (28.02.–2.03) OSI qo‘mitasining birinchi yig‘ilishi, ya’ni modelni 
«xomaki varianti» qabul qilinadi. 
Oxirgi uchrashuv esda qolarli bo‘ldi. O‘nta davlatning telekom bo‘yicha 
qo‘mitasining ishtirokchilari va to‘rtta davlatning kuzatuvchilari OSI etalon 
modelini qat’iy qabul qilish qaroriga kelishdi. Bu esa loyihalashtirilayotgan 
tarmoqning har xil qismlarida ishlarni taqsimlashga va boshqa tashkilotlarning 
bajarilgan ishlarining bir qismini o‘rganib olishga yordam beradi.
1983 yilda CCITT (hozirda Xalqaro Telekommunikatsiya Ittifoqi yoki ITU- 
telekommunikatsiya standartlashtirish sektori deb nomlanadi) va ISO hujjatlari 
birlashtirilib, Ochiq tizimlarning o'zaro aloqasi uchun asosiy etalon modeli 
yaratildi, odatda Open System Interconnection Reference Model, OSI 
Reference Model yoki shunchaki OSI modeli deb nomlanadi. 1984 yilda u ISO 
tomonidan ISO 7498 standarti bilan, hamda ITU-T tomonidanX.200 standarti 
sifatida nashr etilgan. 
OSI ikkita asosiy tarkibiy qismga ega, bu tarmoqning 
abstrakt modeli
bo'lib, u "Asosiy etalon modeli" yoki "yetti pog’onali model" deb nomlangan 
va o'ziga xos 
protokollar to'plami
. OSI mos yozuvlar modeli tarmoq 
kontseptsiyalarini o'qitishda katta yutuq bo'ldi. U tarmoq qurilmalari va 
dasturiy ta'minot o'rtasidagi o'zaro muvofiqlikni belgilaydigan protokol 
pog’onalarining izchil modeli g'oyasini ilgari surdi.OSI modeli. 

---

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
113 
“TASDIQLAYMAN” 
O’quv ishlari bo’yicha direktor
o’rinbosari 
________________M.Allamova 
“___”______2021 yil 
NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI № 23 
Guruhlar 
Dars o’tiladigan 
sana 
Mavzu(nomi): OSI modelni qatlamlari 
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
Ta’lim oluvchilar soni 
O’quv mashg’ulot shakli va turi 
O’quv mashg’ulot rejasi:
O’quv mashg’ulotining maqsadi: OSI modelni qatlamlari
to’g’risidagi bilim (ko’nikma)larni 
shakillantirish(mustahkamlash.). 
O’qitish natijasi 
Ushbu mavzuni o’zlashtirishnatijasida o’quvchida 
shakllanadigan asosiy bilim ,ko’nikma yoki 
kompetensiyalar.
Pedagogik vazifalar. 
1