|
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
105
punktlarni o‘rnatish (halaqit qiluvchilar paydo bo‘lsa, uzatishni shunga
o‘xshash nazorat punktlarining bittasida tiklash mumkin) kabi masalalar paydo
bo‘ladi.
Daraja 6. Taqdim etish darajasi
Har xil oxirlanganm tizimlari belgilangan, ko‘p foydalaniladigan turli
manerdagi elementlarni namoyon qiladi. Ma’lumotlar turlarini simvolli satrlar
(yo‘llar) sifatida, yoki butun sonlar, fayllar, printer uchun boshqaradigan
simvollar va h.k. taqdim etish tizimdan tizimga o‘zgарib boradi. Ilovalar
Shunday kodlashtirishlar bilan kommunitslashtirilishi sababli, tarmoq uchun
standart kodlashtirishni (faqat toza ikkilamchi ketma – ketlikda emas) ishlatish
ma’noga to‘g‘ri keladi.
Standart kodlashtirish takdim etish darajasi bilan barpo etiladi
(ingl.Presentation Layer) yoki olinganda kompyuterning taqdim etish ichki
formasiga almashtiriladi.
Bundan tashqari ma’lumotlarning zamonaviy oqimida muhim rol
o‘ynaydigan ma’lumotlarni siqish va kodlash kerak.
Daraja 7. Ilovalar darajasi.
Daraja 1 ni apparatli ta’minotdan ajratib bo‘lmaydi, garchi aslida
apparatli ta’minot bunga taaluqli emas.
Huddi shunga o‘xshab daraja 7 o‘zini tugadi, faqat amaliy dasturlarga
aks etadi. Bu darajani vazifasi oddiy bayon qilish emas, chunki har xil ilovalarga
mutloqo har xil funksiyalar ishlatiladi.
Ilovalar darajasi (ingl. Application Layer) tez-tez ishlatiladigan ilovalar
iхtiyorigа protokollarni taqdim etadi va har xil tizimlarda ilovalarni kutiladigan
axvolini ta’minlaydi. Protokol degan tushuncha bu yerda hal qiluvchi rol
o‘ynaydi.
Masalan, davlat vizit protokoli ertalabki birinchi uchrashuvdan boshlab
va ujin bilan tamom bo‘ladigan harakatlar qanday tарtibdа bo‘lib o‘tishini aniq
ifodalaydi. o‘xshash protokollarni biz pastroq bo‘lgan darajalarda ham
uchratganmiz, lekin unda ular faqatgina ma’lumotlar paketlarini uzatish
kafolatiga javob berardi. Ilovalar darajasida bizlarni alohida ma’lumotlar
paketlari qiziqtirmaydi, Bu yerda gap katta birlik xajmlari to‘g‘risida ketyapti,
ular ilovaga qarab o‘zgarishi mumkin. Taqqoslash uchun davlat vizitiga
qaytamiz: xukumatining yuqori vakilini uchrashuv vaqtida qo‘lini qisiladi, ikki
davlat bayroqlari shamolda xilpillab turadi. Agar biz boshqa kompyuterda
qabul qilayotganda “Xush kelibsiz” xabarni olsak va bu bizning terminalda
xushmuomala va informativ shaklida yozilgan bo‘lsa yomon bo‘lmas edi.
106
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
O‘zidan-o‘zi ma’lumki, begona tizim shu momenta qanday terminal
turini biz ishlatishimizni bila olmaydi, ular esa minglab bor! Va har bir terminal
boshqaradigan simvollarining o‘zining shaxsiy paketlarini ishlatadi. ”Xush
kelibsiz” degan xabar bizning ekranda to‘la tartibsizlikni keltirib chiqaradi, agar
u faqat bizning terminal uchun maxsus hisoblangan bo‘lmasa.
Bu ilovalar darajasining masalalariga ham taaluqli.
Davpat viziti vaqtida muhim muommolar muhokama qilinadi. Ma’lum
bir axborotni so‘rab olish kerak, boshqasi bilan bo‘lishish kerak. Masalan,
elektron xat xam ma’lum bir axborotga ega, u siz E – Mail to‘liq bo‘lmaydi,
masalan, mavzu, jo‘natuvchi va qabul qiluvchini adreslari, shuningdek oxirini
belgisi, u siz mаtn qayerda tamom bo‘lishini tushinib bo‘lmaydi. Ilovadan
ilovaga erkin o‘zgarishi mumkin bo‘lgan protokol qismlari daraja 7. bilan
o‘rnatiladi.
OSI mоdеlidаn tashqari 1980 y fevralda qabul qilingan IEEE Project SO2
modeli ham bor, uning OSI modelini takomillashgan, rivojlangan va
aniqlangan sifatida ko‘rish mumkin. Bu model bilan ifodalanadigan standartlar
(802 – spetsifikatsiyasi deb nomlanadigan) o‘n ikki xilga bo‘linadi, har biriga
o‘zining raqami berilgan.
• 802.1 – tarmoqlarni birlashtirish.
• 802.2 – mantiqli aloqani boshqarish.
• 802.3 – CSMA / CD kirish usuli bilan va (Ethernet) “Shina” topologiyasi
bilan lokal tarmog‘i.
• 802.4 – “Shina”topologiyasi va markerli kira olish bilan lokal tarmog‘i.
• 802.5 – “Halqa” topologiyasi va markerli kiра olish bilan Lokal tarmog‘i.
• 802.6 - shahar tarmog‘i (Metropolitan Area Network, MAN).
• 802.7 – Keng ommaviy eshittirish texnologiya.
• 802.8 – optoto‘qimali texnologiya.
• 802.9 – nutq va ma’lumotlar uzatish imkoniyatli integrallashgan
tarmoqlar.
• 02.10 – tarmoqlar xavfsizligi.
• 802.11 – simsiz tarmoq.
• 802.12 – ustunlik qiladigan (muhim) so‘rovlarga va “yulduz”
topologiyasi (100 VB – Any LAN) ga kirish boshqarishini markazlashtirilgan
lokal tаrmоqi.
• 802.3, 802.4, 802.5, 802.12, standartlari OSI аndоzаli modelini MAS
tagidagi darajasini ikkinchi (kanalli) darajaga to‘g‘ri keladi. Boshqa 802
spetsifikatsiyalari tarmoqlarning umumiy masalalarini hal etadi.
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
107
“TASDIQLAYMAN”
O’quv ishlari bo’yicha direktor
o’rinbosari
________________M.Allamova
“___”______2021 yil
NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI № 22
Guruhlar
Dars o’tiladigan
sana
Mavzu(nomi): OSI tarmog'ining modeli
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli
Vaqt: 80 daqiqa
Ta’lim oluvchilar soni
O’quv mashg’ulot shakli va turi
O’quv mashg’ulot rejasi:
O’quv mashg’ulotining maqsadi: OSI tarmog'ining modeli
to’g’risidagi bilim (ko’nikma)larni
shakillantirish(mustahkamlash.).
O’qitish natijasi
Ushbu mavzuni o’zlashtirishnatijasida o’quvchida
shakllanadigan asosiy bilim ,ko’nikma yoki
kompetensiyalar.
Pedagogik vazifalar.
1
Do'stlaringiz bilan baham: |
