Kompyuter tarmoq. P. Qalxanov

Veb-standart va texnologiyalar 

 

CSS2

 

4

 

Frey

m

ы

 

Java

 

Javascri

pt

 

XHTM

L

 

5

 

RSS

 

Atom

 

Camino

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Yo`q  Yo`q 

Dillo

 

Yo`q  Yo`q Yo`q Da 

Yo`q 

Yo`q  Yo`q 

Epiphany

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Qisma

n 

Qisma

n 

Internet 

Explorer

 

Qism

an 

6

 

Ha 

Ha 

Ha 

Yo`q 

Ha 

Ha 

Links

 

(tekstov

ы

y) 

Yo`q  Ha 

Yo`q Qisman 

Yo`q 

Yo`q  Yo`q 

Lynx

 

(tekstov

ы

y) 

Yo`q  Yo`q Yo`q Yo`q 

Yo`q 

Yo`q  Yo`q 

Maxthon

 

3

  

Qism

an 

6

 

Ha 

Ha 

Ha 

Yo`q 

Ha 

Ha 

Mosaic

 

Yo`q  Yo`q Yo`q Yo`q 

Yo`q 

Yo`q  Yo`q 

Mozilla

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Mozilla 

Firefox

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Netscape

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Yo`q  Yo`q 

OmniWeb

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Yo`q 

Ha 

Ha 

Opera

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Safari

 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

Ha 

WorldWideW

eb

 

Yo`q  Yo`q Yo`q Yo`q 

Yo`q 

Yo`q  Yo`q 

 

CSS2

 

4

 

Frey

m

ы

 

Java

 

Javascri

pt

 

XHTM

L

 

5

 

RSS

 

Atom

 

4

 — CSS2 -  CSS ning keng qo`llaniladigan laxjasidir. 

5

  — 

XHTML

     

HTML

  ga  asoslangandir,  lekin 

XML

    bilan  qo`shiladigan  til  bo`lgani  uchun 

HTML kodining qoidalarini mukammallashtiradi. 

6

  —  Internet  Explorer  6  da  CSS2  ning  ko`pgina  xususiyatlari  mujassamlashgan  bo`lishiga 

qaramasdan, uni boshqa brauzerlardan ko`p miqdordagi xatolari ajratib turadi. Bu xatolardan eng 

kattasi  boks  modeldaga  xatolikdir.  Bu  xatolik    Windows  ning  6-laxjasigacha  biriktirilgan 

Internet Explorer ning barcha laxjalari uchun xosdir. 

7

  —  Konqueror  veb-sahifa  kodida 

RSS

-lentalariga  murojaatni  topadi  va  ularni   

Akregator

-

standart RSS( 

KDE

 mijozi) ga qo`shishni taklif qiladi. 

 Tasvir formatlarining yordami. 

Quyida  biron-bir  brauzerni  qo`llovchi  tasvirlarning  barcha  formatlari  haqidagi 

ma`lumotlar keltirilgan.  

 

JPEG

 

GIF

 

PNG

 

MNG

 

SVG

 

Camino

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Yo`q 

---

 

35 

Dillo

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Yo`q 

Epiphany

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Yo`q 

Galeon

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Yo`q 

Internet Explorer

 

Ha 

Ha  Qisman 

7

 Yo`q 

Yo`q 

K-Meleon

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Yo`q 

Konqueror

 

Ha 

Ha  Ha 

Ha 

Plagin 

[2]

 

Links

 (tekstov

ы

y) 

Yo`q  Yo`q Yo`q 

Yo`q 

Yo`q 

Lynx

 (tekstov

ы

y) 

Yo`q  Yo`q Yo`q 

Yo`q 

Yo`q 

Mosaic

 

Ha 

Ha   ? 

Yo`q 

Yo`q 

Mozilla

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

[3]

 Yo`q 

Mozilla Firefox

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Ha 

[4]

 

Netscape

 

Ha 

Ha  Ha 

Ha 

Yo`q 

OmniWeb

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Yo`q 

Opera

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Ha 

Safari

 

Ha 

Ha  Ha 

Yo`q 

Yo`q 

WorldWideWeb

 

Ha 

Ha   ? 

Yo`q 

Yo`q 

 

JPEG

 

GIF

 

PNG

 

MNG

 

SVG

 

Windows uchun 

7

 Internet Explorer  PNG da ishlaydi, faqat  

al`fa-tiniqlikdagi

 tasvirlarni yaxshi 

aks  ettirmaydi  —  qisman  tiniq  soxalar  butunlay  tiniqligini  yo`qotadi.  Bu  muammo 

DirectX

-

drayverlar to`plamidagi al`fa-tiniqlikdagi fil`trning ulanishi orqali hal qilinishi mumkin(masalan, 

skripta  pngfix.js

).    PNG  ning  to`liq  yordami  7.0  laxjada  va`da  qilingan.  Macintosh  uchun 

Internet Explorer al`fa-tiniqlikdagi PNG da to`liq ishlaydi. 

           Brauzerni  qanday  tanlash  kerak?  Bunda  asosiy  kriteriya  bo`lib  ishlatish  qulayligi  va 

funktsionalligi  xizmat  qiladi.  Narxidan  muammo  kelib  chiqmayda,  sababi  ularning  aksariyati 

tekindir.  O`zbekistonda  brauzerlarning  qay  darajada  tarqalganliklarini  quyidagi  jadval  orqali 

ko`rish mumkin: 

Brauzer  Ommabopligi

Explorer 6  71.7% 

Explorer 5  16.0% 

Opera 7 

 5.1% 

Firefox 1   3.4% 

Mozilla 1   1.2% 

O`zbekistonda  ayniqsa  Microsoft  tashkilotining  Internet  Explorer  bruzeri  mashxurdir, 

sababi  bizda  Windows  amaliyot  tizimi  ommabop  hisoblanadi(Internet  Explorer  brauzeri  

Windows  asosiga  kiritilgan).  Qolgan  brauzerlarni  yomon  deb  bo`lmaydi,  shunchaki 

foydalanuvchilar boshqa ishlab chiqaruvchilarning brauzerlari bilan yaxshi tanish emaslar . 

Brauzerlarning  har  xil  turlarini  ishlatish  veb  ustalari  uchun  muhim  hisoblanadi.  Agar 

faqat  bitta  brauzer  ishlatilganda,    boshqa  dastur-sharxlovchilarida  sahifaning  o`ylangan 

ko`rinishda  aks  etishiga  kafolat  bo`lmas  edi.    Sahifani  aks  ettirishdagi  tafovutlar  shunchalik 

yaqqol  bo`ladiki(jadvallar  surilishi,  noto`g`ri  tekislanish,  sahifa  yuklanmasligi),  bu  tashrif 

qiluvchining sahifadan tezda chiqib ketishiga olib keladi. 

 

        Takrorlash savollari: 

1.

 

Brauzer nima? 

2.

 

Qanday brauzerlarni bilasiz? 

3.

 

Brazerlarning xarakteristikalari 

4.

 

Boauzerlarda ishlatiladigan veb-standartlar, qaydnomalar, texnologiyalar. 

5.

 

Brauzerni qanday tanlash kerak? 

---

 

36 

Ma’ruza-9 

Mavzu: Explorer, Opera va boshqa brauzerlar bilan tanishish 

 

Reja: 

4.

 

Internet brouzerlari 

5.

 

Opera brouzeridan foydalanish

 

6.

 

Internet Explorer brouzeridan foydalanish

 

 

   

Internetda  ishlash  va  undagi  ma`lumotlar  ustida  turli  amallar  bajarish  uchun  maxsus 

dasturiy ta`minot zarur. Bunday dasturiy ta`minotlarni brouzerlar deyiladi.  

Bugungi  kunda  ko`plab  Internet  brouzerlari  mavjuddir.  Ularning  ichida  mashhur  va  keng 

tarqalganlari  Chrome, Internet Explorer va  Opera brouzerlaridir. 

   

Ushbu amaliy ish davomida Internet Explorer va  Opera brouzerlarida 

ww.ref.uz

 saytidan 

ma`lumot qidirish va komp`yuterga yuklab olishni o`rganamiz. Ushbu olingan bilimlar kelajakda 

Internetdan ma`lumot qidirish, topilgan ma`lumotlarni saralab keraklilarini komp`yuterga saqlab 

olib foydalanishingizga asos vazifasini o`taydi. 

 

Opera brouzeridan foydalanish 

 

   

Opera  brouzeri  Internet  sahifalarini  tezkor  ochilishini    ta`minlaydi  va  dizayn  jihatdan 

qulayligi bilan boshqa brouzerlardan farqlanadi. Opera brouzerida 

www.ref.uz

 saytida ma`lumot 

qirish  qanday  bo`lishligini  ko`rib  chiqaylik.  Dasturni  ishga  tushuramiz  va  ochilgan  oynada 

manzil  maydoniga 

www.ref.uz

  so`zini  yozib  enter  tugmasini  bosamiz  va  natijada   

www.ref.uz

 

sayti bosh sahifasi ochiladi. 

 

 

 

    

Saytdan  ma`lumot  topish  uchun  “qidirish”  maydoniga  qidirishimiz  kerak  bo`lgan 

ma`lumot kalit so`zini yozamiz. Misol uchun bizga informatika fanidan testlar to`plami kerak, u 

holda “qidirish” maydoniga “informatika” so`zini yozamiz qidirish tugmasini bosamiz. Natijada 

bizga kalit so`zi bo`yicha topilgan ma`lumotlar ko`rsatiladi.  

---

 

37 

 

 

 

   

Bizga  kerakli  ma`lumot  informatika  fanidan  testlar  to`plami  edi    ochilgan  oynada 

“informatika test savollari” ma`lumot mavjud ekan ma`lumot komp`yuterimizga ko`chirib olish 

uchun  skachat`  ni  bosamiz.  Natijada  malumotni  yuklash  oynasi  xosil  bo`ladi.  Soxranit` 

tugmasini bosamiz. 

 

 

 

   

Bizdan qay tarzda va qaysi joyga saqlash kerakligi so`raladi. Ma`lumotga nom beramiz 

va so`ngra qaerga saqlash kerakligini ko`rsatamiz,misol uchun “informatika” degan nom bilan