Kompyuter lingvistikasi


«Kompyuter lingvistikasi» fanining maqsadi



Download 0,72 Mb.
bet10/167
Sana31.12.2021
Hajmi0,72 Mb.
#269073
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   167
Bog'liq
Komp ling

5. «Kompyuter lingvistikasi» fanining maqsadi ..

A) Lingvistik masalalarni kompyuter dasturlari orqali hal qilishni o‘rgatish.

B) Matematik modellarni tuzish.

C) Tillarga o‘rgatish.

D) Matnlarni avtomatik tahrirlash.
6. Til o‘rgatishda kompyuterdan foydalanish bo‘yicha dastlabki tajribalar qachon o‘tkazilgan?

A) XX asrning 50- yillari

B) XX asrning 60- yillari

C) XX asrning o‘rtalari

D) XX asrning 90- yillari
2- MA’RUZA
KOMPYUTER LINGVISTIKASINING BOSHQA FANLAR BILAN ALOQASI

Reja:

1. Matematika va formal grammatika

2. Lingvistikaning matematik tahlil metodlari bilan bog‘liqligi.
Tayanch iboralar: matematik lingvistika, matematik lingvistika tilshunoslikning tarkibiy qismi sifatida, formal grammatika yaratish nazariyasi, ifodalanuvchi grammatika, aniqlovchi grammatika, til birliklarini matematik tahlil qilish metodlari, nazariy to‘plamlik belgilarini aniqlash metodlari, transformatsion yoki algoritmlik belgilarini aniqlash metodlari, ehtimollik belgilarini aniqlash metodlari, to‘plam, to‘plamning elementi, toplamning quvvati, to‘plamlar orasidagi ekvivalent munosabat, to‘plamlar orasidagi binar munosabat, to‘plamlar nazariyasi va tilshunoslikdagi komponent tahlil metodi, bo‘linish sinflari yoki bo‘linuvchi to‘plamlar, to‘olamlardagi binar munosabatlarning uch xususiyati: refleksivlik, simmetriklik, tranzitivlik xususiyatlari, qat’iy tartibli munosabat, bevosita tuzuvchilar bilan bajariladigan operatsiyalar yoki qoidalar, transformatsion modellar tuzish qoidalari, ishonchli voqea, mumkin bo‘lmagan voqea, tasodifiy voqea.

“Matematik lingvistika” atamasi ikki ma’noda qo‘llaniladi. Uning birchi ma’nosi matematika fanining tarkibiy qismi sifatida o‘rganuvchi alohida matematik fan nomini bildiradi. Uning keyingi ma’nosi tilshunoslikning tarkibiy qismi bo‘lgan struktural lingvistika asoschilari tomonidan izohlangan. Matematik lingvistikaning shakllanishi L.Blumfildt, R.Yakobson, N.Xomskiy, N.Trubesskoylarning formal grammatika yaratish nazariyasiga asoslanadi. Bu nazariya N.Xomskiyning “Sintaktik strukturalar” (1962) nomli asarida bayon qilingan. Formal grammatikaga yoki formallashtirish nazariyasiga ko‘ra tilning har bir elementi maxsus qoliplarga, sxemalarga yoki modellarga ega. Bu modellarni aniqlash, maxsus belgilar bilan ifodalash ifodalanuvchi grammatika deb yuritiladi. Bu grammatikaning qoliplari ikkinchi bir tilda aniqlanadi, tushuniladi, bunga aniqlovchi grammatika deyiladi.

Formal grammatikaga til birliklarini matematik yo‘l bilan formallashtirish, usllarini aniqlash bilan shug‘ullanuvchi sohadir. Masalan, o‘zbek tilida har qanday so‘z quyidagi morflardan iborat. Bu morflar M1, M2, M3 bilan belgilanadi. Ayb/lan/uv/chi/lar/ga. Bu yasama so‘zning formallashgan ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi: M = M1+M2+M3+M4+M5+M6 kabi.

Tilning struktural elementlarini miqdor jihatdan ham o‘rganish mumkin, chunki tilning ba’zi struktural elementlari boshqalariga nisbatan ko‘p, ba’zilari esa kam qo‘llaniladi. Ularning qo‘llanish darajasini o‘rganish metodlariga matematik tahlil metodlari deb yuritiladi. Ular 3 xil bo‘ladi:

a) nazariy to‘plamlik belgilarini aniqlash metodlari;

b) mantiq algebrasida yasalgan transformasion yoki algoritmlik belgilarni aniqlash metodlari;

v) ehtimollik belgilarini aniqlash metodlari.


Download 0,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   167




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish