Kompyuter injiniringi fakulteti kompyuter tizimlari kafedrasi

 
 
 
 
 
 
 
 
Yorqinlik ajratish imkonini beradi va ikki yoki undan ortiq tasvirni, predmetlar 
rasmlarni muxim jixatlarini kengaytirib ko‟rsatish imkonini beradi.

Silyit bu chiziq va dog‟lar kombinattsiyasi bo‟dib, faqtgina u asosan yorqin 
fonda qora dog‟ ko‟rinishida paydo bo‟ladi. 
 
 
 
 
 
Ritmda kompazitsiya bu eng ko‟p tarqalgan kompazitsiyalardan biri 
hisoblanadi. Xatto statik kompazitsiyalarda har ritmni – dog‟lar, rang, chiziq, xarakat 
ritmi kabi ritmlarni ko‟rishimiz mumkin. 
Kompazitsiyaning ma‟lum bir qismiga borganida chiziqlar yoki boshqa 
ob‟ektlardan foydalanilgan xolda bir ob‟ektdan boshqa ob‟ektga o‟tish ya‟ni xarakat 
kompozitsion ususli deb ataladi. U bir muncha keng soxalarni har olishi mumkin.
Bir ob‟ektdan so‟ng boshqasi joylashgan bo‟lsa bunday jarayon ko‟p rejali 
kompazitsiya deyiladi. Ayniqsa video roliklarda kamera fokusini bir ob‟ektdan 
boshqasiga o‟tkazganda unimli xisoblanadi. Web-dizaynda kam xollarda asosan shov-
saxifalarda qo‟llaniladi.
Qaysi ko‟rinishdaga kompazitsiya unumli? 
Bu asosan qo‟yiladigan masalaga bog‟liq. Bir nechta dominatlik qiluvchi tasvir 
yoki matnli bloklar qoidasi asosida plakat yoki reklama asoisda qurilgan saxifalar 
qulay qo‟rinadi. Bunday joylashtirilgan vizual vosita foydalanuvchini diqqatini o‟ziga 
tortadi. O‟z o‟rnida tasvirni tarkibi qiziq bo‟lishi lozim. 
Savlovxa har foydalanuvchi diqqatini o‟ziga tortishi lozim. Bundan tashqari 
savlovxa tasvirdan ko‟ra muxim bo‟lishi lozim. Savlovxa shrifti xajmi katta bo‟lishi 

---

kerak. 
Agar 
savlovxa 
tasvirdan 
pastda 
joylashgan 
bo‟lsa, 
savlovxv 
foydalanuvchilarning o‟ng foiz diqqatini tortadi. 
Ko‟p foydalanuvchilar saxifalarni quyidagi tartibda qabul qilishadi:
–rasmga qarashadi 
–savlovxani qarashadi 
–matni o‟qishadi. 
Agar bu elementlar diqqatni tortmasa barcha kompaziuiyaga nisbatan tassurot 
kamaydi. Vizual vositalar (foto, shriftlar, lineykalar, rang) katta yukni o‟ziga olar 
ekan demak u qiziqarli bo‟lishilozim. Ular xech bo‟lmaganda quyidagi masalalardan 
birini bajarishi lozim: 
–foydalanuvchi diqqatini o‟ziga qaratish; 
–saxifaning asosiy mazmunini aks etirish; 
–foydalanuvchi guruxini ajratish, ularga kerak bo‟lmagan ma‟lumotlarni 
o‟tkazib yuborish; 
–savlavxa orqali qiziqish uyg‟otish; 
–saxifa va uning tarkibi bo‟yicha yaxshi tasurot qoldirish; 
–ushbu saytda stil usullaridan foydalanish yo‟li bilan barcha saxifalarni 
uzluksizligini ta‟minlash. 
Ixtiyoriy kompazitsiyada elementlar o‟rtasida aniq va yopiq aloqalar bo‟ladi. 
Aniq aloqalarga avvalam bor umumiy qaytarilish ritmi, siloyit, dog‟, yorqinlik–aks 
etrishining absalyut darajasidagi elementldar kiradi. Yopiq aloqadarga kopazitson 
buyuumlarning maskirovkalash, ya‟ni faqat qiziqqanlar uchun aktiv xolatda aks 
etirishni olish mumkin. 
Kompazitsiya vositalari yordamida foydalanuvchi diqqatiga erishish mumkin.
Jonli yozuvda aniqlangan diqqat soxalari – bu umumiy tasvir ramkasi. Saytda – 
bu odatda yoki aloxida saxifa, yoki bir nechta qadamlarga bo‟lingan (aloxida saxifa) 
umumiy sayt mavzusi. Muxim axborotni albatta takrorlash kerak, faqat boshqa 
ko‟rinishda. Aynan shu yerda ikkilamchi (yopiq) kompazitsion aloqalar va aylanma 
qo‟shiladi.
Rangli yoki mantiqiy aksient diqqatni aktivlashtrish vositasi bo‟lib xizmat 
qiladi, pauza yoki ikkilamchi elemntlar tormozlovchi yoki tinchlantiruvchi diqqat 
vositasi xisoblanadi. 
Turli xil bosqichlarda to‟liq aks etirish jarayoni to‟liq aktiv yoki passiv bo‟lishi 
mumkin, faqat u barchasi teng piklar va pauzalardan iborat bo‟ladi. Juda har teng 
taqsimlangan bunday piklar aks etirish jarayonida bir turga olib keladi. Eng muximi 
barcha jarayonda asosiylarni belgilab ko‟rsatish kerak.