|
Ishni bajarish va topshirish tartibi
1. Nazariy va amaliy qismini o'rganish.
2. Nazorat savoliga javob berish orqali o'qituvchiga ish nazariyasini topshirish.
3. PacketTracer dasturiy qismini ishga tushiring.
4. PacketTracer mustaqil ish uchun variantni oling (1-8) va vazifasini bajaring.
5. Mustaqil ish uchun topshiriqni o'qituvchiga ko'rsatib bering. Har qanday kompyuterning har qanday kompyuterdan ping olganligini ko'rsatish.
6. Hisobotni topshiring.
7. Hisobotni muhofaza qiling.
Mustaqil ish uchun topshiriq
1. O'z variantingizni oling.
Variant
|
VLAN va Kompyuter
|
Kompyuter soni
|
Vlan soni
|
1
|
8
|
4
|
2
|
7
|
3
|
3
|
6
|
2
|
4
|
10
|
5
|
5
|
9
|
4
|
6
|
12
|
5
|
7
|
11
|
6
|
8
|
5
|
2
|
1-jadval.
Topshiriq 2.
Barcha variant kompyuterlariga ip adres bering va paket, ping berib tekshiring.
Amaliy ish №6. Mashrutizatorlar (Router) va ularning qo’llanilishi.
Nazariy qism
1-rasm. Mashrutizator.
Marshrutizator yoki router – bu ikki va undan ortiq turli xildagi tarmoqni bir-biri bilan bog’lab beruvchi qurilmadir. Marshrutizator dastur va qurilma ko’rinishida bo’ladi.
Dastur ko’rinishidagi marshrutizator oddiy shaxsiy kompyuterga o’rnatilgan va unga ikkita turli tarmoq ulangan bo’ladi. Bu ko’rinishdagi marshrutizator bizdan ortiqcha mablag’ talab qilmasada, ishonchli hisoblanmaydi. Chunki kompyuterni har doim ham yoqig’ holatda saqlab bo’lmaydi. Shuning uchun ham qurilma ko’rinishidagi routerlar afzaldir.
Eng sodda routerda, kamida 2 ta port mavjud bo’ladi. Biri WAN port hisoblansa, ikkinchisi LAN port hisoblanadi. WAN portga turli tehnologiyalarga mansub tarmoq – xDSL, Frame Relay, ATM va boshqa kabilar ulanishi mumkin. LAN portga Ethernet texnologiyasiga tegishli tarmoq ulanadi.
Hozirgi kunda router ishlab chiqaruvchi firmalar soni kundan kunga ko’payib bormoqda. Cisco, Tp-link, D-link, Tenda, Zyxell, Fast, Telmax va boshqalar shular jumlasidandir.
Endi routerning ishlash prinsipini ko’rib chiqsak. Siz honadoningizga o’rnatadigan ADSL modemlar ham router hisoblanadi. Bu modemlar ko’pi bilan 8 Mbit/s tezlikni ko’tarib bera oladi. Ammo hozirgi abonent liniya tarmoqlari bu tezlikni ko’tarmaydi.
Boshqariladigan routerlar nafaqat ikki tarmoqni bir biri bilan bog’lab beradi, balki sizning lokal tarmog’ingizni tashqi hujumlardan himoya vazifasini ham bajarib beradi. Ularda tarmoq ekrani – firewalllar mavjud bo’lib, ular yordamida sizning tarmog’ingizga ruhsatlarni berishi mumkin.
Shu bilan birga router sotib olayotganingizda, uning Wi-fi router ekanligiga e’tibor bering. Chunki honadoningizda wi-fi bilan ishlay oladigan qurilmalar mavjudligi yoki bo’lmasam kelajakda albatta sotib olishingiz mumkinligini inobatga oling.
Router marshrutizasiya jadvaliga asoslangan holda ishlaydi. U ikki hil ko’rinishda bo’ladi: dinamik marshrutizasiya va static marshrutizasiya. Dinamik marshrutizasiya, ko’rinishidan qulay, uni sozlash shart emas. U o’ziga ulangan barcha qurilmalar tog’risida ma’lumotni saqlaydi. Vaqti – vaqti bilan tarmoqqa paketlar jo’natib turadi va ulardan qaytgan javob orqali tarmoqni hotirasida quradi. Ammo bu routerni ko’proq ishlashiga sabab bo’ladi (yuklama ko’payadi). Havsizklik jihatda ham mukammal deb bo’lmaydi. Statik marshrutizasiya esa tarmoq havfsizligining barcha talablariga javob beradi. Unda tarmoq marshruti avvaldan yozib qo’yiladi. Barcha paketlar ushbu route bo’yicha harakat qiladi.
HUB - tarmoqqa ulanishga qobil qurilmalarni birlashtirib, mahalliy tarmoq hosil qilishda qo`llaniladigan eng oddiy qurilma. Misol bilan tushuntiradigan bo`lsak, kichik ofisdagi 2 ta PC, 1 ta Printerdan iborat tarmoq hosil qilish uchun, har biriga IP address berib, so`ng tarmoq kabeli bilan HUBga ulansa, 3 ta qurilmadan iborat kichik tarmoq yuzaga keladi.
Eng oddiy qurilma deyilganiga sabab esa, Switch va Routerlardan farqli o`laroq, Hub marshrutizatsiya, IP Address taqsimlash kabilarni amalga oshirolmaydi. Bu uning asosiy kamchiligi - tarmoqda "shovqin"ning oshib ketishiga sababdir. Yana misol - 8 portli Hubga ulangan 5 ta PC mavjud. Shulardan 1-PC 4-PCdan katta hajmli ma`lumot ko`chiryapti. Hub, ma`lumot jo`natilayotgan packetlarni bir yo`la hamma portlarga jo`natadi, o`zini 4-PC deb "tanishtirgan" qurilmagina qabul qilib oladi, qolgan qurilmalar, "men emas" degan signalni Hubga qaytaradi. Bu paytda boshqa PClar ma`lumot almashinuv jarayonida juda katta sekinlik his etishadi.
Switch esa, packetni kerakli portga jo`natib berish xususiyatiga ega - bu bilan, tarmoqdagi (Switchga bog`liq bo`lgan) o`tkazuvchanlik quvvati saqlab qolinadi.
R outer (marshrut ko‘rsatuvchisi) – bu tarmoqlarni bir birovi Bilan birlashtiradigan qurilma (rasm 28). Bridjlarga qaraganda, ruterlar murakkabroq vazifani bajaradi.
Shu bilan birga bridj to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulangan tarmoqlarning adresli ma’lumotlarini yechadi, ruterlar boshqa ruterlar Bilan ma’lumotlarni almashadi. Shuningdek ular uzoqlashgan tarmoqlardan ma’lumotlarni yig‘ishadi va bir necha ulanish imkoniyatlar bo‘lganda eng qulayini tanlash mumkin.
Ciscoda mashrutizator quyidagicha shartli belgilanadi:
3-rasm. Routerning shartli belgisi.
Amaliy qism
1-mashq. Quyidagi sxema bo’yicha tarmoq hosil qilamiz.
4-rasm.
Ishning bajarish tartibi:
Swicht0 ning IOS rejimiga kirib uchta VLAN hosil qilamiz;
5-rasm.
Swicht0 ning IOS rejimiga kirib portlarni access portga o’zlashtiramiz;
6-rasm.
Switch bilan router ulangan portni trunk portga o’zlashtiramiz;
7-rasm.
Router0 ning IOS rejimiga kirib quyidagilarni bajaramiz.
Portni ko’tarib, uchta vlanlar uchun subinterfeyslar hosil qilamiz;
8-rasm.
Ushbu subinterfeysga ip adresslar beramiz.
Masalan
9-rasm.
Kopyuterlarga ip adresslar beramiz va ping berib tekshiramiz:
10-rasm.
11-rasm.
Do'stlaringiz bilan baham: |
