Plan va kartalarni bo’yash
Topografik karta va planlarda qishloq xo’jalik atlaslari, yer tuzish, qishloq va shaharlarni loyihalashda shartli belgilar ko’zga yaxshi tashlanishi uchun rang bilan tasvirlanadi.
Plan va kartalarni bo’yaganda ranglarning tekis hamda nafis yoqimli chiqishiga, bo’yoqning sifatiga, bo’yovchining bilimi va mahoratiga bog’liq.
Plan va kartalarni bo’yash ularga rang berish deyiladi.
Maxsus kartalar (iqtisodiy, geologik, qishloq xo’jalik), yer tuzish loyihalari ranglarning ko’pligi bilan ajralib turadi. Ulardagi ranglar jilosini shunday tanlash kerakki, katta maydondagi ranglar ichida kichiklari sezilib tursin va u bilan birga foydalanuvchi toliqmaydigan, yoqimli ko’rinadigan bo’lishi lozim.
Bo’yashdan ilgari bo’yoq suvda yassi bo’lmagan (chuqurligi kamida 25-30 mm) idishda eritiladi. Eritilgan bo’yoq kukuni idish tubiga cho’kishi uchun bo’yoq kamida bir soat tinitiladi, keyin eritmaning ustki qismini ishlatish uchun alohida idishga cho’kmani aralashtirmay qo’yib olinadi. Qog’ozning bo’yaladigan tomoni toza oq paxtani suvlab yoki kattaroq kist bilan yuvib quritiladi.
Bo’yash uchun qog’ozni qattiq asosga (chizma taxta, fanera, yassi po’lat planshet) mahkamlab, 30-450 atrofida tomchi suv oqib ketmaydigan qilib qiyalatib o’rnatiladi. Kistni bo’yoqda botirib shaklning tepa qismiga tekkizganda undan tomchi bo’yoq qog’oz ustida qoladi. Bir necha tomchini yonma-yon qo’yib ular bo’yoq bilan to’yingan kist orqali chapdan o’ngga surib, birlashtiriladi, bo’yalgan joyning pasti gorizontal yo’nalishda qog’oz ustida oqizib shakl bo’yaladi.
Hakl bir necha marta, har safar, qog’ozni turli tomonga aylantirib Cbo’yaladi. Bunda kist doim rangga to’yingan bo’lishi kerak, yarim to’ydirilgan kist ola yo’lak hosil qilib bo’yaydi. SHuning uchun kistga bo’yash arafasida oshiqcha bo’yoq solinadi. Qog’oz ustida rangli suv kamaysa kistni rangga kist ola yo’lak hosil qilib bo’yaydi. SHuning uchun kistga bo’yash arafasida oshiqcha bo’yoq olinadi. Qog’oz ustida rangli suv kamaysa kistni rangga botirib ko’paytiriladi. SHakl pastida qolgan ortiqcha bo’yoq, suvi solingan kist bilan olinadi.
Bo’yash vaqtida kist ohista ravon qog’ozga yengil tekkizib yurgiziladi. Kist faqat bo’yoqni oqizib borishi, chiziqdan chetga chiqib ketmasligi shart.
Rang dog’lari va yo’laklari hosil bo’lmasligi uchun katta va murakkab shakllar bo’laklarga bolib bo’yaladi.
Odatda ikki yoki undan ortiq bo’yoq bilan ustma-ust bo’yash orqali har xil rang chiqariladi.
berilgan shakllarni bo’yab mashq qilish taklif qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |