Kompton effekti 2



Download 0,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/5
Sana02.01.2022
Hajmi0,65 Mb.
#306051
1   2   3   4   5
Bog'liq
kompton effekti

h

р

р

у



 

(19.8) 


ga teng. Bu yerda r – elektron impulsi bo‘lib, u de-Broyl to‘lqiniga asosan 

h / 

 



ga teng. Tirqish orqali o‘tadigan elektron 

r

 impuls kattaligi o‘zgarmaydi, chunki 

 

to‘lqin uzunligi o‘zgarmas bo‘lib qoladi. Bu munosabatlardan 



D

h

р

у

 



(19.9) 

kelib  chiqadi.  Kvant  mexanikasi  mikrozarralarining  to‘lqin  xususiyatini 

ifodalovchi, ko‘rinishidan oddiy bo‘lib ko‘ringan bu munosabat juda chuqur ma’no 

kasb  etadi.  Tirqish  orqali  elektronlarning  o‘tishi  haqidagi  eksperimentda 



u

  - 


elektron  koordinatasini   



y=D

  aniqlik  bilan  o‘lchash  mumkin. 



y

  kattaligini 

o‘lchash  koordinata  noaniqligi  deb  ataladi.  Shu  bilan  bir  vaqtda  u  aniqligi  u 

elektron impulsi tashkil etuvchisi tirqish orqali o‘tish paytida – 

r

y

 ga teng yoki agar 

difraksion  manzaraning  qo‘shni  maksimumi  hisobga  olinsa  katta  bo‘lishi  ham 

mumkin.  Bu  kattalik  impuls  proyeksiyasi  noaniqligi  deyiladi  vа 



p

y

  bilan 


belgilanadi. Shunday qilib, 



y=D

 va 



p



 kattaliklari 

,

h



р

у

у



 



(19.10) 

munosabati bilan bog‘langan bo‘lib, uni Geyzenberg noaniqlik munosabati deb 

ataladi. 

у

 va 



у

р

 kattaliklarini shu ma’noda tushunish kerakki, mikrozarralarning 



koordinatasini  va  unga  mos  keladigan  impuls  proyeksiyasini  bir  vaqtda  o‘lchab 

bo‘lmaydi.  O‘lchash  aniqligi  mikrozarralar  koordinatalari  va  impulsini  bir  vaqtda 

o‘lchashda qo‘llanadigan o‘lchov qurilmalarning mukammalligiga bog‘liq emas. U 

moddiy  mikroobektlarning  ikki  tomonlama  korpuskulyar-to‘lqin  tabiatining 

namoyon  bo‘lishidir.  Noaniqliklar  munosabati  mumtoz  mexanika  tushunchalarini 

mikrozarralarga qanday darajada qo‘llash mumkinligini baholash imkonini beradi. 

ko‘pincha 



trayektoriyaning 

mumtoz 


tushunchasini 

mikroobektlarga 

qo‘llanmasligini  ko‘rsatadi,  chunki  trayektoriya  bo‘yicha  harakat  har  qanday 

lahzada  kordinatalarning  va  tezlikning  ma’lum  qiymati  bilan  ta’riflanadi.  Ko‘rib 

chiqilgan  xayoliy  tajribada  fotoplastinkagacha  va  tirqishdan  o‘tgandan  keyin 



qandaydir  aniq  elektron  o‘tadigan  trayektoriyani  ko‘rsatish  umuman  mumkin 

emas. 


Biroq  ma’lum  sharoitlarda  noaniqliklar  munosabati  jismlar  harakati 

shuningdek  mikrozarralar  harakatini  mumtoz  tasvirlashga  qarama-qarshi  emas. 

Masalan,  televizorning  elektron  nur  trubasida  harakatlanayotgan  elektronlar 

dastasining  diametri 





D

3

10



ga  ega.  Zamonaviy  televizorlarda  elektronlarni 



tezlashtiriluvchi  kuchlanish 



U

15



ga  teng.  Elektron  impulsini  oson  hisoblash 

mumkin: 



Download 0,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish