Kompozitsiya tushunchasi haqida

Havo perspektivasi

Havo perspektivasi - bu predmetlarning havo muhiti va masofa ta'sirida rangi, shakli va yorug`lik darajasining o`zgarishidir.

Yaqin masofada turgan predmetlarning detallari va fakturasi aniq ko`rinadi, uzoqlashgan sayin esa umumlashgan holda ko`rinadi. Yaqinda turgan predmetlarning konturi juda aniq, uzoqroqdagilarniki esa yumshoqroq bo`lib ko`rinadi. Barcha yaqin predmetlar kontrast yorug` - soyaga va hajmga ega, uzoqdagilar esa nozik yorg-soyaga ega bo`lib, lpoq shaklda ko`rinadi. O`zoqdagi predmetlarning rangi havo qatlami ta'sirida kam to`yinganroq bo`lib havo rang ta'siriga tushib - osmonrang, so`trang - oq, siyohrang tusga ega bo`ladi. Barcha yaqin predmetlar esa ko`prangli, o`zoqdagilar bir rangli bo`lib ko`rinadi. Rassom bu barcha o`zgarishlarni o`z kartinasida masofa va yorug`langanlikni berish jarayonida e'tiborga olishi lozim.

Tutun yoki tuman bilan to`lgan havo muhiti rasmda fazoni va kompozitsiyada planni ko`rsatishda yordam beradi. Ijodiy ishda albatta havo muhitidagi perspektiv o`zgarishlarni e'tiborga olish lozim, chunki uzoq plan oldingi planga nisbatan yorqinroq, predmetlarning konturi esa yoyilib, aniqlikni yo`qotadi. Bu ayniqsa tog`da yoki o`rmonda yaqqol ko`zga tashlanadi. Bu hodisa havo perspektivasi deb ataladi.

Havo perspektivasi quyidagi qonunlarga ega:

T№	Plener fazosida predmetlarni idrok etish	Plener fazosida predmetlarni idrok etish	Plener etyudidagi predmetlarning tasviri.
	Yaqindagilar	Uzoqdagilar	Yaqindagilar	Uzoqdagilar
1	Tafsilotlari bilan	Umumlashtirilgan	Tafsilotlari bilan	Umumlashtirilgan
2	Aniq	Noaniqroq shaklda	Aniq, keskin chegaralari bilan	Chegaralari bilan
3	Yorug`-soya kon-trasti aniq bo`ladi	Biroz soyalan-gan, yorug`ligi bo`yicha bir-biriga yaqin-lashtirilgan (yorug`, oqroq) predmetlar qoramtirroq, qoramtirroqlari esa yorug`roq bo`lib tuyuladi.	Yorug`ligi bo`yi-cha bir-biridan farqli, yorug`lik va soya gradatsiya-lari yorqin ifodalangan.	Yorug`lik va soya gradatsiya-larisiz, yorug` predmetlar qoramtirroq qilinadii, qoramtirroqlari esa yorug`-lashtiriladi.
4	Hajmli, uch o`l-chamlik, balandligi, kengligi va chuqurlik fazolari yaxshi bilinadigan belgilarga ega.	Yassisimon	Hajmi, chuqurlik fazosi belgilari bor (mavjud)dek tuyuladi.	Yassisimon chuqurlik fazosi belgilari yo`q.
5	Havo bulo`ti belgilari mav-jud emas, rang buyog`iga ko`ra intensiv.	Havo bo`shlig`i havoli bo`lib, u o`z rangi bilan ancha betaraf bo`lgan predmetlarga ham rang berib turadi.	Rang tuslariga juda boy, rang-barang.	Tussiz,kul rang bo`yoq berilgan bo`lib, havorang bulut belgilariga ega.
6	Ko`p rangli (rang-barang)	Bir hil rangda yoki bo`yoqlar majmuasining tor oraligida.	Bo`yoqlari va ranglarining birligi jihatidan turli-tuman.	Monoxrom- umumiy bo`yoq (rang) tusi doirasida o`zaro yaqin-lashtirilgan.

Shunday qilib tekislikda rang va geometrik qurish yordamida masofani tasvirlash mumkin ekan.