Kompleks o’g’itlar va ularning turlari

SUYUQ VA SUSPENZIYALI 0 ‘G‘ITLAR
Suyuq kompleks o‘g‘itlar (SKO') ga tarkibida ikki yoki uch xil birinchi darajali oziqa element (N, P, K) lar, ikkinchi darajali oziqa elementlari (Ca, Mg, S) va niikroelement (Fe, Mn, B, Cu, Mo, Co) lar boigan eritmalar kiradi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, qattiq va suyuq kompleks o‘g‘it- larning o‘simlikka ta’siri deyarli bir xil boMadi. Polifosfat kislotalardan tayyorlangan SKO‘ ning samaradorligi asoslar bilan to‘yingan karbonatli va boshqa tuproqlarda ancha yuqori boMadi. SKO‘ ning samaradorligi nordon tuproqlar (qizil, chim-podzol tuproqlar) da uya-uya qilib solinganda oshadi. SKO‘ minerai o‘g‘itlarning eng istiqbolli xillaridan hisoblanadi. SKO‘ ning olinishini prinsipial (tamoyilli) sxemasi fosfat kislotani ammiak bilan pH 6,5 gacha neytrallash (ekstraksion yoki termik) hisoblanadi. Neytrallovchi modda sifatida olinish sxemasiga qarab suvli yoki suvsiz ammiak ishlatiladi. Foydalanadigan fosfor shakliga ko'ra ikki xil SKO‘ turlari uchraydi: ortofosfor kislotadan olinadigan va suprfosfor kislotadan olinadigan SKOMar. SKO‘ dagi azotning miqdorini oshirish, unga ammiakli selitra, mochevina yoki mochevinaning ammiakli selitra bilan aralashmasini qo‘shish orqali erishiladi. Ortofosfat kislota negizida olingan SKO‘ deyarli tiniq suyuqliklar, superfosfat kislota negizida olingani esa loyqali eritmalar hisoblanadi. Superfosfat negizidagi azotli fosforli SKO' larning konsentratsiyasi ortofosfat negizida olinadiganlardan ancha yuqori bo'ladi.
Uchlamchi suyuq o ‘g‘itlar olish. Uchlamchi suyuq o'g'itlarni issiq va sovuq aralashtirish uslublarida olinadi. 1. Issiq aralashtirish. Fosfat va polifosfat kislotalarni gazsimon va suyuq ammiaklar bilan neytrallanadi hamda olingan aralashmaga boshqa kom ponentlar qo'shiladi va eritiladi. Azotli va kaliyli komponentlar sifatida 28—0—0 yoki 32—0—0 markali mochevinali- ammoniy-nitratli eritmada va kaliy xlorid ishlatiladi. 2. Sovuq aralashtirish — dastlab tayyorlab olingan eritmalarni mexanik aralashtirishdir. Sovuq aralashtirishda ammoniy fosfatlari va qattiq diammoniyfosfat ishlatiladi. Azotli va kaliyli komponentlar xuddi issiq aralashtirishdagidek tarkibli boladi.