Электрон почта - компьютер тармокларида амалга оширилган хиз-матнинг дастлабки сервисларидан бири булиб, фойдаланувчиларга электрон хабарларни юбориш ва кабул килиш имкониятини беради.
Фойдаланувчи электрон почта оркали хабарларни юбориши, уларни узининг электрон почта кутисида олиши, мухбирлари хатига уларнинг ад-реслари буйича автоматик тарзда жавоб бериши, хатининг нусхаларини бирданига бир неча кабул килувчиларга таркатиши, олинган хатни бошка адресга жунатиши, турли хат-хабарлар учун почта кутисининг бир неча булимларини тузиши, хатга матнли файлларни киритиши ва х. мумкин.
Электрон почта корпоратив интра-тармокда жуда маъсулиятли вази-фани бажаради. У ходимлар уртасидаги алоканинг уз вактидалигини таъминлайди ва хизмат муолажаларини тезлаштиради. Электрон почтанинг хабарларга файлларнинг киритиши имконияти, ходимларга хар кандай ах-боротни - оддий хисоботдан то янгиланган дастурий таъминот ва тулаконли мультимедиа такдимотини таркатишига имкон беради.
Купгина компаниялар узларнинг электрон почта тизимларини Internetra таркатиш оркали кенгайтирадилар. Глобал электрон кути компа-ниянинг географик таркок булимлари ва филиалларини бир-бири билан боглаб, уларнинг ходимларига марказий офис хизматлари билан осонгига ахборот алмашиш имконини беради.
Электрон почтани компанияни унинг мобил фойдаланувчилари билан алокасини ташкил этишда куллаш кулай хисобланади. Компания бутун мамлакат буйича тармокга кириш нукталарини таъминловчи Internet хиз-мати провайдерларининг такдим килганларидан хам фойдаланиши мумкин.
Электрон почта буюртмачилар ва таъминловчилар алокаси самара-дорлигини оширади. Хабарлар ва хужжатларнинг электрон форматда узати-лиши кушимча афзаллик тугдиради, яъни кабул килувчи бундай маълумот-ларни осонгина узгартириши ва исталган максадда ишлатиши мумкин.
Interne^ электрон почта билан ишлаш учун TCP/IPra асосланган SMTP, POP ёки IMAP тадбикий протоколлар ишлатилади.
Почтани узатувчи оддий протокол SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) Internet почта серверлари уртасида хабарлар узатишни бажаради. SMTP хабар нусхаларини турли адреслар буйича узатиш учун купайтиришга ва шу тарика таркатиш руйхатини шакллантиришга имкон беради. Почта сервери маълум доменли исмга юборилаётган барча хабар-ларнинг кабул килинишига жавобгардир. Хар бир фойдаланувчи (почта кутиси) учун серверда махсус файл ажратилади ва бу файлга келадиган ха-барларни, качон фойдаланувчи уларни олиш учун сервер билан богланишини кутган холда, жойлаштирилади.
Сервер адресатларига унинг фойдаланувчиларидан келган хабарларни хам таркатади. Олдиндан у DNS' хизматидан кайси сервер адресатнинг до-менли исмига жавобгар эканлигини аниклайди, сунгра бу сервер билан SMTP протоколи буйича алока урнатади.
POP почта протоколи (Post Office Protocol) фойдаланувчига унга келган электрон хабарлардан фойдаланишга, яъни фойдаланувчи компьюте-ри ва фойдаланувчи почта кутиси руйхатга олинган почта сервери билан алока урнатилишига имкон беради. Техника нуктаи назаридан фойдаланув-чи почтани олиш учун кайси компьютердан узининг сервери билан богланиши ва бу компьютер сервердан кандай узок масофада жойлашганли-ги ахамиятли эмас. Факат, фойдаланувчи компьютери Internetга уланган ва унда POP протоколини таъминловчи почта дастури урнатилган булиши ло-зим.
Фойдаланувчининг почта серверидан фойдаланишида IMAP протоко-ли хам ишлатилади. Бу протокол мураккаброк булиб, фойдаланувчига поч-тани бевосита серверда каталоглашга ва саклашга имкон беради.
Замонавий электрон почта нафакат хабарларни, балки хабарга кушилган ихтиёрий мазмунли ва форматли бир неча файлларни (attachments) узатиш кобилиятига эга. Бундай хатлар SMTP ва POP-3 протоколла-ри ёрдамида одатдагидек кабул килинади, почта серверларида ишланади ва Internet оркали узатилади.
Шуни эсдан чикармаслик лозимки, электрон почта катта хджмли ха-барларни узатишга мулжалланмаган ва купгина серверлар кабул килинувчи ва жунатилувчи хабарлар хажмини мажбуран бир неча мегабайтларга чега-ралайди.