Компьютер тизимлари ва тармо?лари тайёр

 
 
Топшириқлар: 
 
1)
Ахборот нима? Уни ҳимоя қилишни тушунтиринг. 
2)
Тармоқ ҳавфсизлигини назорат қилиш воситалари нима? 
3)
Криптография нима? Махсус дастурий таъминот воситасида 
маълумотингизни шифрланг ва ўз холатига қайтаринг. 
4)
Компьютер маълумотларини ҳимоялашнинг техник-дастурий 
воситалари ҳақида сўзланг. 
5)
Қ
андай криптография дастурларини биласиз ва уларни ишлаш 
принципи қандай. 
 
 
 

---

64 
Амалий иш №5 
Мавзу: 
Локал ва периферия шиналари. Периферия шиналарининг 
замонавий технологияда тутган ўрни, Plug&Play технологиясининг 
аҳамияти. 
Ишдан мақсад: Талабаларда локал ва периферия шиналари, 
периферия шиналарининг ва Plug&Play технологиясининг замонавий 
технологияда тутган ўрни ва аҳамияти ҳақида билимларни 
шакллантириш. 
 
I.
 
Назарий қисм. 
 
Локал шиналар 
Локал ва периферия шиналари ҳақида сўз юритишдан олдин шина 
ўзи нима деган саволга жавоб берайлик. Демак шина бу: 
1.Компьютернинг бир қисмидан иккинчи қисмига маълумотлар 
узатувчи жисмоний восита. энг юқори ўтказиш қобилиятини таъминлаш 
учун, кўпинча шина паралелл ётқизилган кўп сонли линияларга эгадир. 
Шу сабабли, шиналарни яратишда ясси кабеллардан фойдаланилади. 
Одатда “шина”атамаси “ички шина” маъносида фойдаланилади. Бу 
шина компьютернинг барча ички таркибий қисмларини марказий 
процессор ва хотира билан улайди. Худди шундай, кенгайтириш 
карталарини 
процессор 
ва 
хотирага 
киришини 
таъминлашга 
мўлжалланган “кенгайтириш шинаси”дан фойдаланилади. Ихтиёрий 
шина икки қисмдан - манзил шинаси ва маълумотлар шинасидан 
ташкил топади. Маълумотлар шинаси маълумотларнинг ўзини узатса, 
манзил шинаси эса маълумотларни қабул қилиб олувчи ҳақидаги 
ахборотни узатади. Шинанинг ўлчамини (унинг кенглигини) бир 
вақтнинг ўзида узатилаётган маълумотлар ҳажми билан белгиланади. 
Масалан, 16-битли шина 16бит маълумотларни узатиш имконига эга, 32-
битли 
шина 
бўлса-32-битли 
маълумотларни 
узатади. 
2. Тармоқларда, маҳаллий тармоқнинг барча қурилмаларини улайдиган 
марказий кабель. Уни худди шундай магистрал деб ҳам аташади. 

---

65