Компьютер архитектураси” 14.Ҳисоблаш машинасининг Фон-Нейман томонидан ишлаб чиқилган схемасини келтиринг ва уни ишлаш тамоилини тушунтириб беринг

71.Ёрдамчи ҳотира.(Маълумот сақловчилар)

• 
  Qattiq (magnit) disklar keng tarqalgan xotira qurilmalari hisoblanadi
  

.Qattiq magnitli disklar o’zida bir qancha temir va keramik disklarni mujassamlashtiradi.
Qattiq disklar tashqi qoplamasi magnit bilan qoplangan bo’lib,qattiq disk va magnitli bloklar germetik korpus ichida joylashtirilgan.Ularni odatda vinchester deb atashadi.
Vinchester degan tushunchani birinchi bo’lib 1973-yilda ishlab chiqarilgan.Uning hajmi 16 kbayt bo’lgan.Uning ichida o’ttizta yo’lak va o’ttizta sektor joylashgan.
Vinchesterning nomi o’ttizga o’ttiz bo’lgan ovchilik qurolidan kelib chiqqan.Qattiq disklar o’zida aniq mexanika va electron platalarni jamlaydi va disklarni boshqaradi.
Qattiq disklar strukturasi yumshoq magnit disklarnikidek bo’ladi.
Magnit plastinalar qattiq diskda bitta o’q atrofida katta tezlikda aylanadi.
Plastinalarning ikki tarafi ham yupqa qatlamli magnitlashmagan yozuvchi material bilan qoplangan.
Har bir plastinaning har tarafi o’quvchi va yozuvchi jism bilan qoplangan.Bu jismlar bir-biri bilan bog’langan va bir xil radius bo’yicha harakatlanadilar.Shu tarzda har qanday plastinaning har qanday yo’lagiga ruxsat etiladi.

• 
  Qattiq disklar 3-qismdan iborat:
  
  • 
    Qattiq disk
    
  • 
    Ona plataga yoki adapterga ulanuvchi kabellar
    
  • 
    Ona plata yoki adapterda joylashgan nazorat aylanasi.
    
  • 
    Qattiq diskning komponentalari:
    
  • 
    Platterlar – qattiq disk ichida joylashgan bir nechta qattiq metal yuzalar.
    
  • 
    O’qish va Yozish qurilmalari - qattiq disk yuzalaridan o’quvchi va yuzalarga yozuvchi qurilmalar
    
  • 
    Crash qurilmasi – platterga tegib turadigan qattiq disk qurilmasi.
    
  • 
    Track – qattiq diskdagi konsentrik aylana.
    
  • 
    Cylinder – barcha yuzalar ustidan to’g’ri keladigan iz.
    
  • 
    Sectors – har bir track 512 baytlik sectorlarga bo’linadi.
    

Bir qancha magnit plastinalarini ishlatish va yo’laklarning ko’pligidan har plastinaning har tarafida qattiq disklarning sig’imi 500 Gbayt ni tashkil etadi.
Vinchesterning asosiy harakteristikalari quyidagilardir:
1)Tez ishlashi.
2)Sig’imi.
3)Uzluksiz ishlashi.
Qattiq disk interfeyslari

• 
  Qattiq disklar 2 turga bo’linadi:
  
  • 
    IDE (integrated drive electronics) – ATA (AT Attachment) sifatida tanilgan. IDE asosan uy va office kompyuterlariga mo’ljallangan.
    
  • 
    SCSI (small computer system interface) – SCSI asosan tarmoq serverlarida qo’llaniladi.
    
• 
  IDE (Integrated Drive Electronics) – qattiq disk hisoblanib, Zip, CD va DVD disklar kabi ishlash prinspiga ega.
  
• 
  IDE 2 turga bo’linadi:
  
  • 
    PATA (Parallel ATA)
    
  • 
    SATA (Serial ATA)
    
• 
  ATA-1 – Original IDE standart interfeysi.
  
• 
  ATA-2 –ATA-1 ga nisbatan tezroq ishlaydi.
  
• 
  DMA mode (direct access mode) –ATA-2 ni qo’llab quvvatlaydi. U Tezkor xotira bilan qattiq disk orasida axborot almashinishni ta’minlaydi,bu markaziy protsessor (CPU) orqali o’tadi.
  
• 
  UDMA (ultra DMA) – DMA ning keyingi versiyasi.