Kommunikatsiyani rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

1.2. Kompyuter grafikasida 2d va 3d dasturiy vositalar   ahamiyati 

Windows  operasion  sistemasi  tarkibida  sodda  nuqtali  (rastrli)  grafika 

tahrirlash dasturi mavjud, bu dastur nomi Paint. Paint dasturi murakkab bo'lmagan 

tasvirlarni  yaratish  va  ayrim  hollarda  tayyor  rasmlarga  ishlov  berish  imkonini 

beradi. Mazkur dasturni ishga tushirish uchun quyidagilardan birini bajarish kerak: 

  - Pusk  (Boshla)  menyusidan  Programmi  (Dasturlar)  bandini,  keyin 

Standartnie (Standart)  dasturlar guruhidan "Paint" ni tanlash kerak. 

 - Pusk  (Boshla)  menyusidan  Vipolnit  (Bajar)  bandini  tanlab,  hosil  bo'lgan 

buyruq  satriga "pbrush"  buyrug'ini  kiritib,  OK  tugmasini  yoki  Enter  tugmasini 

bosish  kerak.  Natijada  ekranda  dastur  oynasi  hosil  bo'ladi.  Paint  dasturi  oynasi 

quyidagilardan tashkil topgan: 

     - Dastur sarlavhasi va hujjat nomi; 

     - Bosh Menyu - barcha asosiy farmoish va amallarni o'ziga olgan; 

      - Chap  tomonda  uskunalar  paneli  -  tahrirlash  amalini  bajaradigan 

uskunalarni o'ziga olgan; 

      - Past  qismda  ranglar  atlasi  -  yaratilayotgan  yoki  tahrir  qilinayotgan 

tasvirni bo'yash ranglarini tanlash imkoniyatini beradi; 

     - Holat satri. 

Paint dasturining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 

1. Yangi tasvir yaratib, uni saqlash. 

2. Hujjatni boshqa nom va kengaytma bilan saqlash; 

3. Tasvirni raqamli foto kamera yoki skanerdan kiritish; 

4. Tasvirni tahrirlash; 

5. Tasvirni chop etish; 

6. Tasvirni o'chirish; 

7. Tasvirni Windows operasion sistemasi ish stoliga joylashtirish. 

---

24 

 

Paint  dasturida  tasvir  ustida  barcha  amallar  uskunalar  paneli  yordamida 

amalga oshiriladi. 

Uskunalar paneli quyidagi anjom-uskuna va uskunalardan tashkil topgan: 

Tasvirda ixtiyoriy shakldagi zarur sohani belgilash (bundan keyin uni xotiraga 

ko'chirish,  kesib  olish,  nusxasini  joylashtirish,  boshqa  hujjatga  o'rnatish  kabi 

vazifalarni bajarish mumkin) 

Tasvirda  to'g’ri  to'rtburchak shaklda  zarur  sohani  belgilash  (bundan  keyin  uni 

xotiraga  ko'chirish,  kesib  olish,  nusxasini  joylashtirish,  boshqa  hujjatga  o'rnatish 

kabi vazifalarni bajarish mumkin) 

O'chirg’ich  (lastik)  uskunasi  tasvirdagi  kerak  bo'lmagan  sohalarni  o'chirish 

imkonini beradi.  

Bo'yoq  quyish  (zalivka)  uskunasi  biror  bir  shakl  yoki  sohalarni  rang  bilan 

to'ldirish  (bo'yash)  imkonini  beradi.  Agarda  shakl  yoki  sohada  ulanmagan  joylar 

mavjud bo'lsa rang qo'shni sohalarga ham o'tib ketadi (oqib ketadi). 

Rangni tanlash (pipetka) uskunasi rang tanlash uchun ishlatiladi 

Masshtabni  ko'rsatish  uskunasi  tasvir  ko'rinishini  yaqinlashtirish  yoki 

uzoqlashtirishga xizmat qiladi 

Qalam uskunasi - ixtiyoriy chiziqlarni chizish uchun; 

Kist (Mo'y qalam) uskunasi 

Aerozol (bo'yoq sepish) uskunasi; 

Tasvirda matn yozish uskunasi; 

To'g'ri chiziq chizish uskunasi; 

Egri chiziq chizish uskunasi; 

To’rtburchak chizish uskunasi; 

Ko'pburchak chizish uskunasi; 

Aylana, ellips chizish uskunasi; 

Burchaklari yoy shaklidagi to'rtburchak shaklni chizish. 

Paint  dasturida  tasvirni  saqlash  uchun  klaviaturadagi  Ctrl+S  tugmalarini 

bosish  yoki  Fayl  menyusidan  Soxranit  (Saqlash)  farmoishini  tanlab, hosil  bo'lgan 

muloqot  oynada  Imya  fayla  (Fayl  nomi)  satriga  fayl  nomini  kiritib,  Soxranit 

---

25 

 

(Saqlash)  tugmasini  bosish  kerak.  Paint  dasturining  fayllar  ishchi  kengaytmasi 

*.bmp  hisoblanadi, lekin  tasvir  faylini  *.jpg, *.png,  *.tif,  *.gif  kabi  kengaytmalar 

bilan  ham  saqlash  mumkin.  Buning  uchun  Fayl  menyusidan  Soxranit  kak...  (kabi 

saqlash)  buyrug'ini  tanlab,  hosil  bo'lgan  muloqot  oynasida  Tip  fayla  (Fayl  turi) 

satrida fayl kengaytmasini tanlab, Soxranit (Saqlash) tugmasini bosish kerak.