Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

Виртуал канал иш тартиби 
Қабул қилувчи томонидан юборувчига ахборот олинганлиги тўғрисидаги тасдиқни 
юбориш орқали маълумотларни тўғри узатиш назорати назарда тутилади. Бу назорат 
йўналиш барча оралиқ тугунлардаги каби сўнгги тугунда ҳам бўлиши мумкин. Виртуал 
каналлар тартиби одатда кўп миқдорда маълумот узатилганда ишлатилади.
 

---

89 
 
 
 
Хабарлар коммутацияси 
Хабарлар коммутацияси
 
усули ўз вазифалари бўйича пакетлар коммутациясига яқин. 
Бу усулда маълумотларнинг тўлиқ блоки тармоқнинг оралиқ тугунларида вақтинча 
сақланиб, транзит тугунлариаро узатилади.
Хабар таркибидаги ахборот унинг узунлигини белгилайди. 
Транзит тугунлар ўзаро боғланишда нафақат пакетли, балки каналлар коммутацияси 
асосидаги тармоқдан фойдаланишлари мумкин.
Хабар оралиқ тугунда бирор вақт сақланиши мумкин ва тармоқ бўшаши билан керакли 
фойдаланувчига етказилади.
Бундай ишлаш зарурияти юқори бўлмаган хабарлар етказилишида қўлланилади 
(мисол учун, электрон хат, матнли хужжат, файл) ва оралиқ «сақлаш билан узатиш» усули 
номини олган.
Ҳозирги кунда хабарлар коммутацияси, асосан, пакетли коммутация тармоқларида 
қўлланиш (амалий) поғонаси хизмати сифатида фақат баъзи тезкор бўлмаган хизматлар 
ташкил этишда қўлланилади. 
Бу ўзаро алоқа усули бўлиб, унда мантиқий канал хабарлар сарлавҳасида кўрсатилган 

---

90 
манзилга 
алоқа 
тугунлари 
орқали 
кетма-кет 
узатиш 
орқали 
яратилади. 
Бундай ҳолда, ҳар бир тугун хабар қабул қилади, хотирага ѐзади, сарлавҳани қайта 
ишлайди, маршрутни танлайди ва хотирадан кейинги тугунга хабар юборади. 
Хабарларни етказиб бериш вақти ҳар бир тугундаги ишлов бериш вақти, тугунлар сони ва 
тармоқнинг ўтказиш қобилияти билан белгиланади. Маълумотни А тугунидан Б алоқа 
тугунига узатиш тугагач, А тугун бўшатилади ва абонентлар ўртасида бошқа алоқани 
ташкил этишда қатнашиши мумкин, шунинг учун алоқа канали янада самарали 
ишлатилади, аммо маршрутлашни бошқариш тизими мураккаблашади. 
Хабарлар коммутацияси усули станциялар ўртасида ажратилган йўлни олдиндан 
белгилашни англатмайди. Хабарни узатишда станция унга манзилини қўшади. Хабар 
тармоқ орқали тугундан тугунга узатилади. Битта тугун орқали етказилган хабар бошқаси 
томонидан тўлиқ қабул қилинади, қисқа сақланади ва кейин кейинги тугунга узатилади. 
Ушбу турдаги тармоқ босқичли тармоқ деб аталади.