Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

 

---

271 
VI. GLOSSARIY 
Termin 
O„zbek tilidagi sharhi 
Ingliz tilidagi sharhi 
ATM 
Asinxron uzatishrejimi
 
Asynchronous Transfer Mode 
 
WDM 
To‗lqin uzunligi bo‗yicha ajratishga 
ega bo‗lgan yuqori zichlashtiruvchi 
multipleksorlash 
Dense Wavelength Division 
Multiplexing 
DWDM 
To‗lqin uzunligi bo‗yicha ajratishga 
ega bo‗lgan zich multipleksorlash; 
Dense wavelength division multiplexing 
CWDM 
Qo‗pol 
zichlashtirilgan 
WDM 
(kanalar orasidagi masofa 20 nm). 
CoarseWavelengthDivisionMultiplexing 
HDSL 
Tezligi 2048 kbit/s dupleks aloqani 
taminlaydi; 
High – bit – roto Digital Subscriber 
Loop 
SDSL 
Yuqori chastotali raqamli abonent 
liniyalari qurilmasi. 
Singl Pair Symmetrical Digital 
Subscriber Loop 
ADSL 
Tezligi 2048 kbit/s dupleks aloqani 
taminlaydi; 
Assymetric Digital Subscriber Loop 
VDSL 
Yangi qurilma-hisoblanib kelgusida 
aloqa 
tarmoqlarida 
qo‗llashga 
asoslangan 
Very High lit rate Digital Subscriber 
Loop 
PON 
Abonent 
liniyalarini 
qurishga 
mo‗ljallangan 
passiv 
optik 
tarmoqlar 
Pasive Optic Network 
WAN 
Global tarmoq 
Wide Area Network 
NGN 
Keyingi avlod tarmog‗i 
Next Generation Network 
MPLS
Sonlar bo‗yicha multiprotokolli 
kommutatsiyalash 
Multi Protocol Label Switching 
ITU ITU -Т 
Xalqaro Telekommunikatsiya ittifoqi 
– standartlashtirish sektori
Xalqaro
Telekommunikatsiya ittifoqi - 
International Telecommunication Union
Telecommunication Standardization 
ISDN 
Integral xizmatli raqamli tarmoq
Integrated Services Digital Network 

---

272 
LAN 
Lokal (hisoblash) tarmoq LHT yoki 
LT 
Local Area Network 
NMS 
Tarmoqni boshqarish tizimi/
tarmoqni ma‘muriy boshqarish tizimi 
Network Management System 
IMS 
IP multimediatizimosti - IP 
multimedia xizmatlarini tashish 
uchun arxitekturali freymvorkdir. 
The IP Multimedia Subsystem (IMS) is 
an architectural framework for 
delivering IP multimedia services. 
Convergence 
network 
Turli mavjud tarmoqlarni (simli, 
simsiz va optik) birlashtirish orqali 
yaratiladigan tarmoqqa aytiladi. 
Convergence means using a common 
cabling and switching infrastructure to 
replace what are now disparate server 
and storage networks. 
GSM 
Yevropa telekommunikatsiya 
standartlar universiteti tomonidan 
yaratilgan mobil aloqalari uchun 
global tizim. 
GSM is a standard developed by the 
European Telecommunications 
Standards Institute (ETSI) to describe 
the protocols for second-generation 
(2G) digital cellular networks used by 
mobile phones, 
3GPP 
3-avlod hamkor loyihasi - 
telekommunikatsiya birlashmalari 
guruhlari o‗rtasidagi hamkorlik 
loyihasi. 
The 3rd Generation Partnership Project 
(3GPP) is a collaboration between 
groups of telecommunications 
associations, known as the 
Organizational Partners. 
ETSI 
Yevropa telekommunikatsiya 
standartlar universiteti - 
telekommunikatsiyada 
standartlashtirish tashkiloti bo‗lib, u 
mustaqil hamda foyda ko‗rish 
maqsadida faoliyat ko‗rsatmaydi. 
The European Telecommunications 
Standards Institute (ETSI) is an 
independent, not-for-profit, 
standardization organization in the 
telecommunications industry 
(equipment makers and network 
operators) in Europe, headquartered in 
Sophia-Antipolis, France, with 
worldwide projection. 
GPRS 
Umumiy paket radio xizmati - 2G va 
3G aloqa tizimlarida paket asosidagi 
radio aloqa xizmatlari bilan 
ta‘minlaydi. 
General Packet Radio Service is a 
packet oriented mobile data service on 
the 2G and 3G cellular communication 
system's global system for mobile 
communications (GSM). 
CDMA 
2G va 3G aloqa tizimlarida 
foydalanilayotgan bir qancha 
protokollarni nazarda tutadi va bu 
tizimda kanallar kod bo‗yicha 
ajratiladi. 
Code-division multiple access refers to 
any of several protocols used in 2G and 
3G communications. It allows numerous 
signals to occupy a single transmission 
channel, optimising the availability of 
bandwidth. 
TD-CDМА 
Kanallarni kod bo‗yicha ajratish 
jarayoni ko‗plab vaqt slotlari bo‗ylab 
amalga oshirishni ta‘minlaydigan 
texnologiyadir. 
TD-CDMA, an acronym for Time-
division-Code division multiple access, 
is a channel access method based on 
using spread spectrum multiple access 
(CDMA) across multiple time slots 
(TDMA). 
WCDМА 
2 MGs kenglikdagi radio kanallar 
bo‗ylab ma‘lumotlarni uzatish 
WCDMA transmits on a pair of 5 MHz-
wide radio channels. 

---

273 
texnologiyasi. 
IPv6 
InternetProtocol 6 versiyasi - internet 
tarmoqlarining yangi turdagi 
protokolidir. 
Internet Protocol version 6 (IPv6) is the 
most recent version of the Internet 
Protocol (IP). 
2G 
2 avlod tarmoqlari - mobil aloqada 
xabar, ovoz va ma‘lumotni kichik 
tezliklarda uzatishga mo‗ljallangan 
tizimdir. 
Second generation networks delivering 
voice, text messaging and basic data 
using global system for mobile (‗GSM‘) 
technology. 
3G 
3 avlod tarmoqlari - mobil aloqada 
xabar, ovoz va ma‘lumotni yuqori 
tezliklarda uzatishga mo‗ljallangan 
tizimdir. 
Third generation networks delivering 
enhanced data services. 
4G 
4 avlod tarmoqlari 3 avlod 
tarmoqlariga qaraganda ancha tezroq 
ma‘lumot uzatishga mo‗ljallangan. 
Fourth generation networks offering 
faster data transfer than 3G networks. 
VoIP 
Internet protokoli bo‗ylab ovozlarni 
uzatish standarti bo‗lib, ovoz va 
multimediya xabarlarini uzatishga 
asoslangan. 
Voice over Internet Protocol is the 
method by which voice and multimedia 
communications are transmitted over 
the internet. 
PSTN 
Umumfoydalanuvchi telefon 
tarmog‗i. Kanallarni 
kommutatsiyalash usuliga ega bu 
tarmoq, milliy, mintaqaviy yoki 
maxallay telefon operatorlari 
tomonidan boshqariladi. 
The public switched telephone network 
is the aggregate of the world's circuit-
switched telephone networks that are 
operated by national, regional, or local 
telephone operators. 
ISDN 
Umumfoydalanuvchi telefon 
tarmog‗idan ovoz, video, ma‘lumot 
va boshqa xizmatlarni uzatish 
xizmatidir. 
Integrated Services for Digital Network 
is a set of communication standards for 
simultaneous digital transmission of 
voice, video, data, and other network 
services over the traditional circuits of 
the public switched telephone network. 
CDМА2000 
CDMA2000 mobil telefonlar va baza 
stansiyalari o‗rtasida ovoz, 
ma‘lumot, signalli ma‘lumotlarni
uzatish uchun 3G mobil 
texnologiyasi standartlarining oilasi. 
CDMA2000 is a family of 3G mobile 
technology standards for sending voice, 
data, and signaling data between mobile 
phones and cell sites. 
PCRF 
Hisob kitob qoidalari funksiyasi - 
multimedia tarmoqlarida real vaqtda 
dasturiy tugun hisoblanadi. 
Policy and charging rules function is the 
software node designated in real-time to 
determine policy rules in a multimedia 
network. 
Gm 
interface 
Foydalanuvchi terminali va P-CSCF 
o‗rtasidagi SIP asosidagi interfeys 
hisoblanadi 
The Gm reference point is a SIP-based 
reference point between the user 
equipment and the P-CSCF. 
Мw
Interface 
P-CSCF va I-CSCF/S-CSCF 
o‗rtasida interfeysni ta‘minlash 
uchun xizmat qiladi. 
The SIP-based Mw reference point 
provides for an interface between the P-
CSCF and I-CSCF/S-CSCF. 
Ма
Interface 
CSCF va AS o‗rtasida xabarlarni 
almashishni amalga oshirish uchun 
ishlatiladi. 
This is used to exchange messages 
between I-CSCF and AS. 
Cх
Interface 
CSCFs va HSS o‗rtasida xizmat va 
At the heart of the IMS is the home 

---

274 
foydalanuvchi ma‘lumotlarini 
saqlash uchun ma‘sul interfeys 
hisoblanadi. 
subscriber server that is responsible for 
storing the subscriber and service data. 
The reference point between the CSCFs 
and the HSS is the Cx reference point 
Dх
Interface 
SLFga xabar jo‗natish uchun, CSCF 
va S-CSCFDiameterasosidagi 
Dxinterfeysidan foydalanadi. 
To send a message to the SLF, the I-
CSCF or S-CSCF uses the Diameter-
based Dx reference point.