Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

HDSL uskunasida ishlatiladigan kodlash texnologiyasi 
Shuni yana ta'kidlash kerakki, HDSL uskunalari shaharning simmetrik (TPP 
va  unga  o'xshashlari),  magitsralli  (MKS,  KSPP,  ZKP)  kabellari  kabellarida 
ishlaydi. 
HDSL  uskunalarining  sifatli ishlashiga  ta'sir  etuvchi bosh omil  aloqa  liniyasining 
parametrlari  hisoblanadi.  hDSL  texnologiyalari  uchun  ulardan  eng  hal 
qiluvchilarini eslatib o'tamiz: 
1. 
Signallarni  kuchsizlanishi.  Kabelli  liniyada  signallarni  so'nishi  kabelning 
turiga, uni uzunligiga va signalning chastotasiga bog‘liq. Liniya qancha uzun bo'lsa 
va signalning chastotasi yuqori bo'lsa so'nishni pasayishi yuqori bo'ladi.  
2. 
ACHX  nochiziqliligi.  Qoidagi  ko'ra  aloqa  kabeli  liniya  past  chastotali  filtr 
hisoblanadi. 
3. 
Yaqin va uzoq tugallanishda ko'ndalangli to'ldiruvchilar. 
4. 
Radiochastotali interferensiya. 
5.  Vaqtning  guruxli  kechikishi.  Kabeldagi  signalning  tarqalishi  tezligi  chastotaga 
bog‘liq,  shunday  qilib,  hatto  ACHX  tekis  bo'lganda  ham  impulsning  shakli 
uzatishda buziladi. 
 
HDSL  ning  uskunalarining  asosi  liniyaviy  traktidan  iborat,  ya'ni  raqamli 
oqimni kodlashtirishning (yoki modulyatsiyalashning) usuli uni misli liniya bo'ylab 
uzatishga  bog‘liq.  HDSL  texnologiyasida  ikki  turli  liniyaviy  kodlashtirish 
ishlatiladi.  -  2B1Q  (2binary,  1  quatenry)    CAP  (Carrierless  Amplitude  and  Phase 
Modulation). Ular uzatiladigan va qabul qilinadigan signalllarni signalli protsessor, 
deb  atalganda  raqam  ishlashga  asoslangan  bo'lib,  qator  umumiy  principlarga  ega. 
Masalan,  liniyaviy  signallarning  chastotasini  pasaytirishi  uchun,  demak,  uzatish 
masofasini oshirishda ataptiv exo kompensator qo'llanilgan. 
 
Eho  kompensotorning  qo'llash  va  liniyaviy  signalni  chastotasini  pasayishi 
ikki  yo'nalishda  uzatishni  nafaqat  bitta  juftlikda,  hatto  bitta  kabelda  amalga 
oshirish  imkonini  berdi,  bu  esa  HDSL  avval  qo'llanilib  kelgan  HDV3  yoki  AMI 
kabi liniyaviy kodlashlar uslublaridan muhim afzalligini ko'rsatadi. Eslatib o'tamiz, 

---

 
60 
 
DSL  texnologiyalari  paydo  bo'lishidan  avval  T1  yoki  Е1  traktlar  ko'pgina 
regeneratorlarni  o'rnatishdan  tashqari  (har  1000...1500  metrga),  ikkita  kabelni 
yotqizishni talab qilib, ulardan birida barcha juftliklar faqat uzatishga, boshqasi esa 
- faqat qabul qilishga mo'ljallangan edi.