Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

 
3.3. Topologik saralash 
Tapologik saralashga misollar 
Texnik topshiriq bir qator qism masalalarga ajratiladi, har bir qism masala 
boshqa  qism  masalaning  yechimi  uchun  zarur  bo’ladi.  Tapologik  saralash 
deganda  eng  birinchi  o’rinda  har  bir  qism  masalaning  yechimi  uchun  zarur 
bo’ladigan  qism  masalalarni  ajratib  olish  tushuniladi.  Dasturda  qaysidir 
protsedura bajarilishi uchun boshqa protsedura chaqiriladi. Tapologik saralashda 
protsedura  uchun  chaqirilishi  zarur  bo’lgan  protseduralarni  oldin  yozib  olish 
kerak.  
Tapologik  saralash  deganda  elementlarni  qism-qism  qilib  alohida 
tartiblash, ya’ni barcha elementlar uchun bir xil tartib emas, bir qancha elementlar 
juftligi uchun alohida tartib qabul qilinishi tushiniladi.  
Uchta  uch  xil  qoidani  qanoatlantiruvchi  a,  b  va  c  elementlar  to’plami 
berilgan bo’lsin: 

---

45 
 
tranzitiv: agar aasimmetrik: agar aantirefleksiv: aTapologik saralashdan maqsad – qisman chiziqli tartibni o’rnatish. 4 va 5-
rasmlarda tapologik saralashning grafik usullari ko’rsatilgan. 
4-rasm. Berilgan to’plam 
 
5-rasm. Topologik saralash natijasi 
 
Topologik  saralash  boshqa  elementlardan  oldin  kelmagan  to’plamdan 
tanlangan elementdan boshlanadi. Ushbu element ro’yxat boshiga joylashtiriladi 
va  to’plamdan  ajratib  olinadi.  To’plamning  qolgan  qismidan  yana  shunday 
xususiyatli element tanlab olinadi va to’plamda elementlar tugaguncha yuqoridagi 
amal takrorlanadi. Bunday algoritm uchun ikkita tuzilma talab qilinadi, birinchisi 
lider (leader) deb ataladi, ikkinchisi esa boshqariladigan (trailer) deb nomlanadi.  
Listing 2. Tapologik saralash uchun tuzilmalar