Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

---

   

 

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 

KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI  

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

 

“Dasturlash uslublari va paradegmalari” 

fanidan 

ORALIQ

 

NAZORAT

 

 

ISHI

 

Mavzu:

  

Ob’yektga yo‘naltirilgan dasturlash tamoyillari. 

 

                  Bajardi:                                             Eshmanov Eldor  

                  Guruh:                                              316-18  

  

 

 

 

Toshkent 2020 

---

Reja: 

1.Inkapsulyasiyalash 

2.Ommaviy, xususiy va himoyalangan kirishlar 

3.Inkapsulyasiyalash nima uchun kerak? 

4.Abstraksiya 

5.Vorislik 

6.Polimorfizm 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashda (OOP) inkapsulatsiya deganda 

ma'lumotlarni shu ma'lumotlar ustida ishlaydigan usullar bilan birlashtirish yoki 

ob'ektning ayrim qismlariga to'g'ridan-to'g'ri kirishni cheklash tushuniladi. 

Enkapsulyatsiya sinf ichida tuzilgan ma'lumotlar ob'ekti qiymatlarini yoki holatini 

yashirish, ularga ruxsatsiz shaxslarning to'g'ridan-to'g'ri kirishini oldini olish uchun 

ishlatiladi. Ma'lumotlarga kirish uchun odatda sinfda ("getters" va "setters" deb 

nomlanadi) jamoat uchun ochiq usullar taqdim etiladi va boshqa mijoz sinflari ushbu 

usullarni ob'ekt ichidagi qiymatlarni olish va o'zgartirish uchun chaqirishadi. 

Ushbu mexanizm faqat OOP uchun xos emas. Ma'lumotlarning mavhum 

turlarini amalga oshirish, masalan, modullar, xuddi shunday inkapsulatsiya shaklini 

taklif etadi. O'xshashlik dasturlash tili nazariyotchilari tomonidan ekzistensial 

turlarga qarab tushuntirildi.(Ma'nosi) 

Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash tillarida va boshqa tegishli sohalarda 

inkapsulyatsiya ikkita bog'liq, ammo aniq tushunchalardan biriga, ba'zan esa ularning 

kombinatsiyasiga taalluqlidir: 

Ob'ektning ayrim qismlariga to'g'ridan-to'g'ri kirishni cheklash uchun til 

mexanizmi. Ma'lumotlarni ushbu ma'lumotlarda ishlaydigan usullar (yoki boshqa 

funktsiyalar) bilan birlashtirishni osonlashtiradigan til konstruktsiyasi. 

Ba'zi dasturlash tillarini o'rganuvchilar va akademiklar birinchi ma'noni o'zi yoki 

ikkinchisi bilan birgalikda ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashning ajralib turadigan 

xususiyati sifatida ishlatishadi, leksik yopilishlarni ta'minlaydigan ba'zi dasturlash 

tillari esa inkapsulyatsiyani ob'ektga yo'naltirilganligi uchun ortogonal tilning 

xususiyati sifatida ko'rib chiqadi. 

Ikkinchi ta'rif, ob'ektga yo'naltirilgan ko'plab tillarda va boshqa tegishli 

sohalarda tarkibiy qismlar avtomatik ravishda yashirilmasligi va bu bekor qilinishi 

mumkinligi bilan bog'liq; Shunday qilib, ma'lumotni yashirish ikkinchi ta'rifni afzal 

ko'rganlar tomonidan alohida tushuncha sifatida belgilanadi. 

 

---

Inkapsulyatsiya xususiyatlari ko'pgina ob'ektga yo'naltirilgan tillardagi sinflar 

yordamida qo'llab-quvvatlanadi, ammo boshqa alternativalar ham mavjud.