Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidago toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Manzillarni taqsimlashning uchta yondashuvi 
Statik taqsimlash
. Deyarli har bir kompyuterda manzilni qo‘lda 
kiritish kabi. Farqi shundaki, tizim administratori DHCP serverining 
o‘zida mijoz MAC manzillari uchun kerakli IP xaritalarini o‘rnatadi. IP 
mijoz bilan qoladi, hatto u tarmoqni tark etsa, aloqani uzsa, yangi 
tarmoqqa o‘tsa va hokazo. 
Avtomatik taqsimlash.
Server har bir mijozga hududdan IP-ni 
abadiy tayinlaydi. Lizing muddati cheklanmagan. 
Dinamik taqsimlash
. DHCP serveri ijara muddati deb ataladigan 
ma’lum bir vaqt uchun doiradan manzilni tayinlaydi. Mavjud IPlar soni 
cheklangan bo‘lsa, ushbu yondashuv foydalidir. Tarmoqqa ulanganda 
har bir mijozga IP tayinlanadi va mijoz uni chiqarishi bilanoq hududga 
qaytariladi. Bunday holda, har bir ulanishda IP har xil bo‘lishi mumkin, 
lekin odatda eskisi tayinlanadi. 
Laboratoriya ishining amaliy qismini bajarish 
6- laboratoriya ishi oxirida tayyorlangan loyihani ochamiz. Biz 
DHCP server yordamida qurilgan tarmoqning takrorlangan qismining IP 
manzillarini o‘rnatishimiz kerak. Buning uchun siz DHCP serverini 
Switch2 ga ulashingiz kerak. 
7.2- Rasm. – DHCP serverini tarmoqqa ulash 

---

66 
Keyin, DHPC serverida IP-manzilni sozlang 
7.3- Rasm. - IP manzil maskasi va asosiy shlyuzni o‘rnating. 
Keling, quyidagi misolda ko‘rsatilganidek, adreslash sozlamalariga 
o‘tamiz (7.4- Rasm). 
Quyidagi maydonlarni sozlang: Pool Name, Default Gateway, 
DNS Server, Start IP Address, Subnet Mask, Maximum Number of 
Users. 
Sozlamalar oxirida "Save" tugmasini bosing, agar siz yangi 
manzillarni qo‘shishingiz kerak bo‘lsa, "Add" tugmasini bosing: 
7.4- Rasm. - DHCP manzilini sozlash 

---

67 
Keyinchalik, oxirgi laboratoriya ishida oldin tarmoqqa qo‘shilgan 
kompyuterlarning sozlamalariga o‘tishingiz kerak. Statik marshrutlash 
kalitini DHCP ga o‘zgartiring. Natijani 7.5- Rasm.ning o‘ng tomonida 
ko‘rasiz. 
7.5- Rasm. – Kompyuterlarda DHCPni sozlash 
Bajarilgan 
operatsiyalardan 
so‘ng, 
pastki 
tarmoqdagi 
kompyuterlarning barcha IP manzillari avtomatik ravishda o‘zgartirilishi 
kerak. Keling, tarmoqning ishlashini tekshiramiz, biz bir xil ichki 
tarmoqdagi kompyuterga va ushbu quyi tarmoqdan tashqaridagi 
kompyuterlarga ping yuboramiz. 

---

68 
7.6- Rasm. – tarmoqni ping orqali tekshirish 
Shuningdek, yo‘riqnoma ma’lum bir IP-manzil portiga ega DHCP 
serveri sifatida ishlatilishi mumkin, masalan, 192.168.1.11 dan boshlab 
192.168.1.0/24 tarmog‘i. 
KompSetiR#con t 
KompSetiR(config)#ip 
dhcp 
excluded-address 
192.168.1.1 
192.168.1.10 
Routerdan 
192.168.1.1 
dan 
192.168.1.10 
gacha 
bo‘lgan 
manzillarni bermaslikni so‘raymiz. Birinchi manzildan yo‘riqnoma o‘zi 
(shlyuz) tomonidan foydalaniladi va qolgan to‘qqiztasini ushbu 
tarmoqdagi turli serverlar uchun zaxiralash mantiqan to‘g‘ri keladi. 
Serverlarga DHCP orqali manzil berilmasligi kerak - ularga tez-tez 
kirish mumkin, shuning uchun manzil statik tarzda kiritilishi va hech 
qachon o‘zgarmasligi kerak. Bizning misolimizda, masalan, statik bilan 
to‘ldirilgan 192.168.1.5 manzilli DNS-server mavjud. : 
KompSetiR(config)#ip dhcp pool MY-POOL 
KompSetiR(dhcp-config)#network 192.168.1.0 255.255.255.0 
KompSetiR(dhcp-config)#default-router 192.168.1.1 
KompSetiR(dhcp-config)#domain-name my-domain.com 
KompSetiR(dhcp-config)#dns-server 192.168.1.5 
KompSetiR(dhcp-config)#exit 
Manzillar 192.168.1.0/24 tarmog‘idan chiqariladi (biz oldin 
chiqarib tashlaganlar bundan mustasno), biz 192.168.1.1 ni shlyuz - 
bizning routerimiz sifatida chiqaramiz. Ushbu manzilning o‘zi sozlanishi 
kerak: 
KompSetiR(config)#int gig0/0 
KompSetiR(config-if)#ip address 192.168.1.1 255.255.255.0 
KompSetiR(config-if)#no shutdown
KompSetiR(config-if)#exit 
KompSetiR(config)#exit 
Kompyuter manzilni olgandan so‘ng, siz berilgan manzillar 
ro‘yxatini tekshirishingiz mumkin: 
KompSetiR #show ip dhcp binding
IP address Client-ID/ Lease expiration
Type 

---

69 
Hardware address 
192.168.1.11 000A.F337.2447 --
Automatic