Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidago toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Laboratoriya ishining amaliy qismi 
8-sonli laboratoriya ishi loyihasini ochamiz. 

---

82 
9.1- Rasm. – Korporativ tarmoq loyihasi. 
Oldingi laboratoriya ishlari asosida loyihalashtiriladigan korporativ 
tarmoq turli shaharlarda joylashgan 2 ta kichik tarmoq, bitta tashkilotni 
oʻz ichiga oladi. Birinchi kichik tarmoqni 1-filialga ajratamiz, ikkinchi 
tarmoqni 2-tarmoqqa ajratamiz. 
Bu safar biz yo‘riqnoma o‘zidan DHCP serveri sifatida 
foydalanamiz, buning uchun biz DHCP serverini olib tashlashimiz va 
ikkala routerni sozlashimiz kerak. Lekin avval siz kalitda VLAN-ni 
sozlashingiz kerak, keyin yo‘riqnomada inkapsulyatsiyani sozlashingiz 
kerak (laboratoriyada №5. 
9.2- Rasm. – Routerda sozlangan tarmoqosti 2. 

---

83 
Keyinchalik, DHCP-ni 2-routerda sozlang (9.3- Rasm), har xil 
VLAN: 
Router(config)#ip dhcp pool vlan_1 
//
Manzil vlan nomlari 
Router(dhcp-config)#network 192.170.0.0 255.255.255.0 
//
IP manzillarni tarqatish uchun tarmoqosti, maska bilan 
Router(dhcp-config)#default-router 192.170.0.1 
//
Routerning IP manzili portga tayinlangan 
Router(dhcp-config)#dns-server 192.170.0.1 
//
DNS serveriga IP-manzil tayinlash 
Router(dhcp-config)#exit 
Xuddi shu buyruqlar 2 va 3 VLAN uchun ro‘yxatga olinishi kerak. 
9.3 – Rasm.Routerda DHCP ni sozlash 2. 
Biz 1-marshrutizatorda mos keladigan IP-manzillar bilan bir xil 
sozlamalarni ro‘yxatdan o‘tkazamiz (192.168....) 
Agar siz 192.168.1.254 manzilini va 192.168.1.1 dan 192.168.1.9 gacha 
bo‘lgan manzillarni tarqatishdan chiqarib tashlashingiz kerak bo‘lsa. 
Keyin biz quyidagi buyruqlardan foydalanamiz: 

---

84 
Router(config)# ip dhcp excluded-address 192.168.1.254 
//
Muayyan IP-manzilni tarqatishdan chiqarib tashlash 
Router(config)# 
ip 
dhcp 
excluded-address 
192.168.1.1 
192.168.1.9 
//
istisno tariqasida bir nechta IP manzillarni tarqatish 
Keyinchalik, VLAN 2 va 3 o‘rtasida kirishni cheklashingiz kerak, 
lekin barcha VLANlar VLAN 1 ga kirish huquqiga ega bo‘lishi kerak. 
Birinchi holda, biz 192.168.3.0/8 va 192.170.3.0/8 IP manzillari bo‘lgan 
shaxsiy kompyuterga kirishni rad etamiz, lekin biz boshqa IP 
manzillarga kirishga ruxsat berganimizda. Ikkinchi holda, biz 
192.168.2.0/8 va 192.170.2.0/8 IP manzilli shaxsiy kompyuterga 
kirishni rad etamiz va yana boshqa IP manzillarga kirishga ruxsat 
beramiz (9.4- Rasm). 
Router(config)#access-list 20 deny 192.0.3.0 0.255.0.255 
Router(config)#access-list 20 permit any 
Router(config)#access-list 30 deny 192.0.2.0 0.255.0.255 
Router(config)#access-list 30 permit any 
// ACL ni sozlash 
Router(config)#int gig0/0.2 
Router(config-subif)#ip access-group 20 in 
Router(config-subif)#ip access-group 20 out 
Router(config-subif)#exit 
//
gig0/0.2 portiga ACL belgilash 
Router(config)#int gig0/0.3 
Router(config-subif)#ip access-group 30 in 
Router(config-subif)#ip access-group 30 out 
Router(config-subif)#exit 
// gig0/0.3 portiga ACL belgilash 
Router(config)#exit

---

85 
9.4- Rasm. – VLAN 2 va 3 o‘rtasida kirishni cheklash uchun ACLni 
sozlash 
Biz VLAN 1 ning barcha tarmoq segmentlariga kirishini 
ta’minlash va VLAN 2 va 3 o‘rtasida kirishni cheklash uchun mos 
keladigan IP manzillari bilan 1-routerda bir xil sozlamalarni ro‘yxatdan 
o‘tkazamiz. 
192.170.2.2 manzilli PC2.0 va 192.170.3.2 manzilli PC2.3 dan 
"Ping" buyrug‘i yordamida sozlamalarni tekshiramiz. 9.5- Rasm.da 
kirish yo‘qligi ko‘rsatilgan, lekin ikkala shaxsiy kompyuterdan VLAN-
ga kirish saqlanib qolgan (9.5- Rasm). 
9.5- Rasm. – "Ping" yordamida kirishni tekshirish 

---

86 
Ma’lumotlar almashinuvi uchun yangi tarmoqostilar uchun statik 
marshrutlash protokolini o‘rnatish. 
Router 1: 
KompSetiR(config)#ip route 192.170.0.0 255.255.0.0 
221.10.0.2 
Router 2: 
Router(config)# ip route 192.168.0.0 255.255.0.0 
221.10.0.1 
Router 2 ning yangi VLAN-lari uchun statik marshrutlash sozlamalarini 
tekshirish (9.6- Rasm) 
9.6 –rasm. Ping orqali tekshirish 

---

87 
9.7- Rasm. - 9-sonli laboratoriya ishini bajarish bo‘yicha loyihaning 
natijasi