Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Asosiy qism 
 
Tolali optik raqamli aloqa tizimlarini loyixalashtirish va sifat mezonlari
.
Turli xildagi telekommunikatsiya xizmatlari bo‘yicha tanlangan punktlarning 
bir-biriga intilishi, punktlarning ijtimoiy-iqtisodiy va ma’daniy rivojlanganlik 
darajasiga, birinchi navbatda aholi soniga bog‘liq. Shuning uchun xarakteristikada 
oxirgi ro‘yxatga olish ma’lumotlari bo‘yicha aholi soni, og‘ir va engil ishlab 
chiqarish korxonalari haqidagi moliyaviy-kredit va investitsiya muassasalari, 
ma’daniyat markazlari, ilmiy tadqiqot markazlari va o‘quv yurtlari, transport va 
aloqa, savdo-sotiq va b.q. haqidagi ma’lumotlar keltiriladi. 
Keltirilgan ma’lumotlar asosida belgilangan aholi punktlarining bir-biriga 
intilish darajasi haqida, ularni turli xildagi telekommunikatsiya xizmatlari bilan 
ta’minlash haqida xulosa qilinadi. 
Berilgan aholi punktlarini bog‘lovchi, kerakli kanallar sonini hisoblash va 
asoslash, bu punktlardagi aholining soniga va aholining ayrim guruhlarining o‘zaro 
aloqa va turli xildagi xabarlar bilan almashinuviga qiziquvchanlik darajasiga 
bog‘liq. Istalgan aholi punktidagi aholi soni oxirgi ro‘yxatga olishning statistik 
ma’lumotlari asosida aniqlanishi mumkin. Istiqbolli loyihalashda aholining o‘sishini 
e’tiborga olish kerak. Istiqbolli loyihalash yili hozirgi vaqtga nisbatan 5...10 yil 
oldinga qabul qilinadi. 
Bir abonent hosil qiladigan solishtirma yuklamani, berilgan yo‘qotishlar qayd 
etilgan ulanishlarni va loyihalashtirilayotgan magistralniig ma’lum punktlarida 
telefon zichligini hisobga olish bilan dastlabki telefon kanallarining soni aniqlanadi. 
Turli vazifali telekommunikatsiyalarni (ovozli signallarni uzatish, telegraf 
aloqasi, ma’lumot signallarini uzatish, televidenie kanallari va mobil radio aloqa 
roumingini tashkil etish, internet tarmog‘iga va h.k.) tashkil etish uchun zarur 
bo‘lgan kanallar soni, ma’lum punktlarning telefon kanallari soni va telefon zichligi 
orqali ifodalanishi mumkin. Telekommunikatsiya kanallarining umumiy soni ARK-
asosiy raqamli kanal yoki TCHK-tovush chastotali kanallarning ekvivalent sonidan 
kelib chiqadi. 
Uzatish tizimi va kabel turini tanlash birlamchi telefoniya tarmog‘ini quyidagi 
yo‘nalishlar bo‘yicha rivojlantirishni e’tiborga olgan holda amalga oshiriladi: 
-
kabel va raqamli uzatish tizimlarini qo‘llash bilan yangi magistrallarni 
qurish; 
-
mavjud magistrallarni optik kabellarni va optik uzatish tizimlarini qo‘llash 
bilan rekonstruksiya qilish. 
RUT va kabel turini tanlash uchun loyihalashtirilayotgan raqamli uzatish 
liniyasining vazifasi, talab etiladigan aloqa masofasi, oxirgi va oraliq punktlar 
orasida talab etiladigan raqamli oqimlar soni haqidagi axborot kerak. 
Rekonstruksiya qilish xolatida aloqani tashkil etishning variantini tanlash va 
turli tipdagi TOUT qo‘llanilganda bir turdagi kabel uchun kapital va yillik 
ekspluatatsiya xarajatlarini taqqoslash asosida olib boriladi. 
Kabel markasi trassadagi erning xarakteri, kabelni yotqizish usuliga bog‘liq 
holda tanlanadi. Barcha hollarda RUT kanal va traktlarining zaruriy sifat 

---

ko‘rsatkichlarining saqlanilganligi, raqamli uzatish liniyasining iqtisodiy 
samaradorligi eng asosiy shart hisoblanadi. TOUT ni qurish va ishlatish 
(ekspluatatsiya) 
jarayonida 
kabellar, 
liniya 
qurilmalari 
holatini, 
liniya 
apparaturasining ishlash sifatini aniqlash, shuningdek, aloqaning ishonchligini 
oshirish choralarini ishlab chiqish maqsadida statistik ma'lumotlarni toʻplash uchun 
oʻlchashlar majmuasi (kompleksi) oʻtkaziladi.