Комитет по координации развития науки и технологий при кабинете министров республики узбекистан

АРНАСОЙ СУВ ОМБОРИ ЗООПЛАНКТОНИ 
Абдурахимова А.Н., Адылова Н.К., Кузметов А.Р. 
1
Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Зоология институти, Тошкент ша
ҳ
ри
Арнасой сув омборининг турли нуқталаридан 
бахорда 
гидробиолоик 
намуналар 
олинди. 
Зоопланктон намуналари асосан планктон ситаси 
ёрдамида сузиб олинди. Қайиқ ёрдамида ўртароқ 
қисмидан ҳам намуналар йиғилди. Бу намуналар 
4% ли формалин эритмасида фиксация қилинди. 
Кейинги тадқиқотлар лабораторияда микроскоп ва 
бинокулярда қаралиб, турлари аниқланди. Миқдор 
кўрсаткичлари 
штемпель-пипетка 
ва 
Богоров 
камерасида аниқланади.
Тадқиқотлар 
натижасида 
Rotifera
(оғиз 
а йла нгичла р) ла р
–
1 2
тур ,
C la do ce ra 
(шохдормўловли қисқичбақасимон)лар – 6 ва 
Copepoda
(эшкакоёқ қисқичбақасимон)лар – 4 
турдан иборат эканлиги маълум бўлди. 
Оғизайлангичлардан
: 
Ktratella 
cochlearis, 
Keratella 
quadrata
доминант 
турлар 
бўлса, 
Trichotria pucillum, Cephalodella sp., Euchlanis 
dilatata, Wolga sp., Lecane sp., Lecane bulla, 
Polyarthra remata, Hexathra sp., Asplanchna herrecki, 
Filinia longiseta
намуналарда ахён-ахёнда учради.
Шохдормўйловли 
қисқичбақасимонлардан 
Daphnia laevis
ва 
Daphnia galeata
доминант бўлса, 
субдоминантлардан 
эса 
Bosmina 
sp., 
Alona 
rectangula
турларидир
. Diaphanosoma mongolianum
ва 
Chydorus sphaericus
бир ёки икки донадан яъни 
жуда 
ҳам 
кам 
учраганлиги 
аниқланди. 
Ш о х д о р м ў л о в л и
қ и с қ и ч б а қ а с и м о н л а р 
Ў з б е к и с т о н да
к е йи н г и
йи л л а р и 
я х ш и 
ўрганилмоқда. 
Марказий 
Осиё 
минтақасида 
Cladocera
ларнинг таксономияси ўрганиш яхши 
йўлга 
қўйилган. 
Уларнинг 
турларининг 
идентификацияси тўла аниқлаб олингандан сўнгина 
уларни биоиндикацияда, паразитологияда ва сув 
экотизимида олиб бориладиган тадқиқотларда 
қўллаш мумкин. Ўзбекистонда кладоцераларнинг 
систематикасини ва морфологиясини ўрганиш 
бўйича катта ишлар амалга оширилган бўлса ҳам 
уларнинг тарқалиши, экологияси тўғрисида тўла 
тасаввурга эга эмасмиз. 
Cladocera 
туркуми 
вакиллари 
овланадиган 
балиқларнинг 
озуқаси 
ва 
балиқ 
чавоқлари 
дастлабки яъни увилдириқдан чиқиши билан севиб 
истемол қилади (Богорова, 1980). Кейинги йиллари 
кладоцераларнинг 
баъзи 
турларини 
сунъий 
кўпайтириш 
бўйича 
тадқиқот 
ишлари 
олиб 
борилмоқда. 
Эшкакоёқ 
қисқичбақасимонлардан 
асосан 
Thermocyclops vermifer, Cyclops vicinus, Mesocyclops 
ogunnus
қирғоққа 
яқин 
худудларда 
кўплаб 
учрашлиги аниқланди. 
Арнасой сув омборида бахорги зопланктон 
биомассасининг (82%) асосан шохдормўйловли 
қисқичбақасимонлар (
Daphnia laevis
ва 
Daphnia 
galeata
) ташкил қилди. Бахорда умумий биомасса 
(Жедди сузгичи) 561,20 мг/м
3-
ни, организмлар 
сони эса 20039,86 экз/м
3
ташкил этади. 
Ёзги зоопланктон таркибида 
Rotifera
– 7 тур, 
Cladocera
– 7, 
Copepoda
– 3 турдан иборат бўлди. 
Бу 
вақтда 
оғиз 
айлангичлардан: 
Brachionus 

---

6