Шуниси ќизиќки, оѓиз суюќлигидаги гидроксоаппатитларни эриш
ќобилияти рН ни пасайиши билан кескин ошади. Larsen ва бошќа
текширувига биноан оѓиз суюќлиги гидроксиаппатит ва фтораппатитларга
тўйинмаган (рН 4,0-5,0 га тенг) бўлса, эмални эриши эрозия каби юза
бўлади. Ќачонки оѓиз суюќлигида гидроксиаппатит билан-тўйинмаган,
лекин фтораппатит билан кўпрок тўйинган бўлса, кариес жараёни юза ости
деминерализация кўринишида бўлади. Шундай ќилиб рН
ни даражаси
эмални деминерализациясини кўринишини белгилаб беради. Сўлакда ќонга
нисбатан кальций камроќ ва 1, 2 ммоль\л, лекин фосфор эса сўлакда ќонга
нисбатан 2 маротаба кўпрок ва 3, 2 ммоль\л бўлади.
Оѓиз суюќлигини органик ќисмида сўлак бўлак безларида
синтезланадиган ферментлар: гликопротеид, амилаза, муцин, А синфини
иммуноглобулинлари ва оќсиллар ташкил ќилади. Сўлакни айрим оќсиллари
зардобдан ћосил бўлади (аминокислота, мочевина) электрофорез йўли билан
сўлакни 17 та фракцияси аниќланади.
Аралаш сўлакда ферментларни 5 та асосий гурући аниќланган:
карбоангидраза, эстераза, протеолитик, ўтказувчи
ферментлар ва аралаш
гурући ферментлари.
1-амилаза
углеводларни
ћазм
бўлишида
актив
ќатнашиб,
полисаћаридларни (крахмал, гликоген) моно - ва дисаћаридларгача
(декстран, мальтоза, манноза) парчаланишида, яъни ћазм бўлишида катта
роль ўйнайди.
Сўлакда лицин фосфатаза, опсонин РНКаза, ДНКаза, лизоцим
гиалуринидаза липаза каби ферментлар мавжуд.
Гиалуринидаза ва калликреин тўќималар ва
тиш эмалини
ўтказувчанлигини ўзгартирадиган ферментлар ћисобланади. Лизоцим
бактерияларни эритиб юборади. Лейкинлар, лейкоцитлардан ажралиб чиќиб,
баъзи микробларни тараќќий этишига йўл ќўймайди. Фосфатаза (нордон ва
ишќорли) фосфор ва кальций алмашинувида ќатнашиб фосфат кистлотадан
фосфатни ажратиб олади ва суякларни минераллашишида ќатнашади.
Липаза микробларни липоид пардасини сўрилишини таъминлайди,
натижада микроблар ва бошќа антибактериал моддаларни таъсир ќилишига
шарт-шароит яратиб беради.
Опсонинлар микробларни фагацитозланишини тезлаштиради.
Оѓиз суюќлигидаги мућим ферментатив жараёнлар бевосита углеводларни
ферментацияси билан боѓликдир ва албатта оѓиз бўшлиѓидаги микрофлора
ва хужайра элементларининг, айниќса лейкоцит, лимфоцит ћамда эпителиал
хужайраларни сони ва сифат хусусиятлари аћамиятлидир.
Оѓиз суюќлиги тишларни
эмалига таъсир этувчи кальций, фосфор ва
бошќа
минерал
тузларининг
энг
асосий
манбаси
ћисобланади.
Микроэлементлар тиш эмалига физикавий кимёвий таъсир этиб, кариесга
бўлган ќаршилигини оширади. Кариесни келиб чиќишида ва кечишида оѓиз
суюќлигини миќдори ва сифат даражаси мућим аћамиятга эга.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com