Komil inson tarbiyasi sharq mutafakkirlari talqinida

IV. Bozorlarni rivojlantirish sohasida

31.	Ease of getting credit	Kredit olishning oddiyligi	“Biznes yuritish”, Jahon banki reytingi	40	Markaziy bank		70,0
32.	Domesticcredittoprivatesector	Xususiy sektorga ichki kredit berish	Jahon bankining statistik ma’lumotlari	-	Markaziy bank		22,0
33.	Micro finance institutions` gross loan portfolio	Mikromoliya tashkilotlarining kredit portfeli	Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	10,40	Markaziy bank		12,0
34.	Ease of protecting minority investors	Minoritar investorlar himoyasining oddiyligi	“Biznes yuritish”, Jahon banki reytingi	50,8	Davlat raqobat qo‘mitasi	Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi	80,0
35.	Market capitalization	Bozor kapitallashuvi	Jahon bankining statistik ma’lumotlari	2,38	Iqtisodiyot vazirligi	Markaziy bank	24,0
36.	Venture capital deals	Venchur kapital bo‘yicha kelishuvlar	Xalqaro valyuta fondining ma’lumotlari		Iqtisodiyot vazirligi	Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi, Moliya vazirligi	30,0
37.	Applied tariff rate, weighted mean	Qo‘llaniladigan tarif stavkasi, o‘rtacha ko‘rsatkich	Jahon bankining statistik ma’lumotlari	82,9	Moliya vazirligi		96,67
38.	Intensity of local competition	Mahalliy raqobatning intensivligi	Jahon iqtisodiy forumi ma’lumotlari	-	Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi	Iqtisodiyot va sanoat vazirligi, Savdo-sanoat palatasi	75,0
39.	Domestic market scale	Ichki bozor hajmi	Xalqaro valyuta fondining ma’lumotlari	-	Iqtisodiyot vazirligi		500,0
V. Biznesni rivojlantirish sohasida
40.	Employment in knowledge-intensive services	Ilm-fanga asoslangan sohalarda bandlik	Xalqaro mehnat tashkiloti ma’lumotlari	-	Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi	Fanlar akademiyasi	60,0
41.	Firms offering formal training	Rasmiy o‘qitishni taklif qiluvchi firmalar	Korxonalar tadqiqotlari .Jahon banki ma’lumotlari	9,89	Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi		56,0
42.	GERD performedbybusinessenterprise	Biznes-korxonalar tomonidan qilingan tadqiqotlar va ishlab chiqishlarga yalpi harajatlar	YUNESKOning statistik ma’lumotlari	-	Iqtisodiyot vazirligi	Savdo-sanoat palatasi	16,5
43.	GERD financed by business enterprise	Biznes-korxonalartomonidanbajarilgantadqiqotlarvaishlanmalargayalpiharajatlar	YUNESKOning statistik ma’lumotlari	-	Iqtisodiyot vazirligi	Savdo-sanoat palatasi	60,0
44.	Females employed with advanced degrees	Oliy ma’lumotli ayollarning ishlashi	Xalqaro mehnat tashkiloti ma’lumotlari	-	Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi	O‘zbekiston Xotin-qizlar qo‘mitasi	50,0
45.	University/industry research sollaboration	Universitetlar va sohalar o‘rtasidagi ilmiy hamkorlik	Jahon iqtisodiy forumi ma’lumotlari	-	Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi	Innovatsion rivojlanish vazirligi	50,0
46.	Stale of cluster development	Klasterni rivojlantirish holati	Jahon iqtisodiy forumi ma’lumotlari	-	Iqtisodiyot vazirligi	Innovatsion rivojlanish vazirligi	50,0
47.	GERD financed by abroad	Xorijda moliyalashtiriladigan tadqiqot va ishlanmalarning yalpi harajatlari	YUNESKOning statistik ma’lumotlari	-	Fanlar akademiyasi	Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi	19,0
48.	Joint venture/strategic alliance deals	Qo‘shma korxona/strategik uyushmalar	Jahon iqtisodiy forumi ma’lumotlari	8,29	Iqtisodiyot vazirligi	Sohaviy idoralar	12,5
49.	Patent families filed in two offices	Ikki idoraga berilgan patent buyurtmanomalari	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	2,28	Intellektual mulk agentligi, Adliya vazirligi	Innovatsion rivojlanish vazirligi	40,0
50.	Intellectual property payments	Intellektual mulk to‘lovlari	Jahon savdo tashkilotining statistik ma’lumotlari	-	Davlat soliq qo‘mitasi, Iqtisodiyot vazirligi	Innovatsion rivojlanish vazirligi, Intellektual mulkagentligi	30,0
51.	High-tech imports	Yuqori texnologiyali import	Yuqori texnologiyali soha va bilimlar bo‘yicha Yevrostat ko‘rsatkichlari	-	Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi	DBQ	43,0
52.	ICT servicesimports	AKT xizmatlari importi	Jahon savdo tashkilotining statistikma’lumotlari	-	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		44,5
53.	Foreign direct investment net in flows	To‘g‘ridan-to‘g‘riva xorijiy investitsiyalarning kirib kelishi	Jahon savdo tashkilotining statistik ma’lumotlari	44,93	Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi		50,0
54.	Research talent in business enterprise	Biznesda tadqiqotchilik iste’dodi	YUNESKOning statistik ma’lumotlari	-	Iqtisodiyot vazirligi	Soha idoralari	20,0
VI. Fan va texnologiyalar sohasida
55.	Patent applications by origin	Kelib chiqishi bo‘yicha patent buyurtmanomalari	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	14,42	Intellektual mulk agentligi	Fanlar akademiyasi	26,8
56.	PCT international applications by origin	Patentkooperatsiyasisohasidaxalqarohamkorlikbo‘yichaxalqarobuyurtmanomalar	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	0,38	Intellektual mulk agentligi		10,0
57.	Utility model applications by origin	Kelib chiqishi bo‘yicha foydali model ilovasi	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	17,28	Intellektual mulk agentligi		32,0
58.	Scientific and technical publications	Ilmiy-texnika nashrlar	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	2,43	Fanlar akademiyasi	Tasarrufida ilmiy-tadqiqot institutlari va oliy o‘quv yurtlari bo‘lgan vazirliklar va idoralar	45,0
59.	Citable documents H-index		Scimago ta’lim muassasalari reytingi	4,89	Fanlar akademiyasi	Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, tasarrufida ilmiy-tadqiqot institutlari va oliy o‘quv yurtlari bo‘lgan vazirliklar va idoralar	16,0
60.	Growth rate of GDP per person engaged	HarbirodamhisobigaYIMningo‘sishisur’ati	Statistik ma’lumotlar	5,3	Iqtisodiyot vazirligi		2,5
61.	New business density	Biznesning yangi zichligi	“Biznes yuritish”, Jahon banki reytingi	4,25	TIL	Iqtisodiyot vazirligi	13,5
62.	Total computer software spending	Kompyuter dasturiy ta’minotiga umumiy harajatlar	IHS Mark it Ltd	-	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		53,0
63.	ISO 9001 quality certificates	ISO 9001 sifat sertifikatlari	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	0,81	“O‘zstandart” agentligi		17,0
64.	High-tech and medium- high-tech output	Yuqori texnologiyali va o‘rta texnologiyali mahsulot	BMT hamda Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkilotining statistik ma’lumotlari	-	Iqtisodiyot vazirligi	Innovatsion rivojlanish vazirligi	38,0
65.	Intellectual property receipts	Intellektual mulkdan keladigan tushumlar	Jahon savdo tashkilotining statistik ma’lumotlari	-	Davlat soliq qo‘mitasi, Iqtisodiyot vazirligi	Innovatsion rivojlanish vazirligi, Intellektual mulk agentligi	0,3
66.	High-tech exports	Yuqori texnologiyali eksport	Jahon savdo tashkilotining statistik ma’lumotlari	-	Iqtisodiyot vazirligi	Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi	24,0
67.	ICT services exports	AKT xizmatlari eksporti	Jahon savdo tashkilotining statistik ma’lumotlari	-	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		45,0
68.	Foreign direct investment net out flows	To‘g‘ridan-to‘g‘riinvestitsiyalarningsofchiqibketishi	Jahon bankining statistik ma’lumotlari	-	Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi		49,0
VII. Ijodiy natijalarni rivojlantirish sohasida
69.	Trademark application class count by origin	Kelib chiqishi bo‘yicha tovar belgilari uchun ilovalar turkumi	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	16,32	Intellektual mulkagentligi	“O‘zstandart” agentligi , DBQ	38,9
70.	Industrial designs by origin	Kelib chiqishi bo‘yicha sanoat namunalari	Jahon intellektual mulk tashkiloti va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlari	-	Intellektual mulkagentligi	“O‘zstandart” agentligi	4,0
71.	ICTs and business model creation	AKT va biznes-modelni yaratish	Jahon iqtisodiy forumi ma’lumotlari	-	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		70,0
72.	ICTs and organizational model creation	AKT va tashkiliy model yaratish	Jahon iqtisodiy forumi ma’lumotlari	-	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		65,0
73.	Cultural and creative services exports	Madaniy va ijodiy xizmatlar eksporti	Jahon savdo tashkilotining statistik ma’lumotlari	-	Madaniyat vazirligi	Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, O‘zMTRK, “O‘zbekkino” MA	30,0
74.	National feature films produced	Yaratilgan milliy badiiy filmlar	YUNESKOning statistik ma’lumotlari	12,0	“O‘zbekkino” MA		23,0
75.	Global entertainment and media market	Jahon ko‘ngilochar va media bozori	Price water houseCoopers (konsalting va audit sohasida professional xizmatlarni taklif etuvchi xalqaro kompaniyalar tarmog‘i) va Jahon banki ma’lumotlari	-	Madaniyat vazirligi, O‘zMTRK, Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, “O‘zbekkino” MA		10,0
76.	Printing and publishing output	Matbuot va mahsulotni nashr etish	BMTning statistik ma’lumotlari	-	O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligi	Fanlar akademiyasi	23,0
77.	Creative goods exports	Kreativ tovarlar eksporti	YUNESKOning statistik ma’lumotlari	-	Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi	Iqtisodiyot vazirligi, Savdo-sanoat palatasi	34,0
78.	Generic top-level domains (gTLDs)	Yuqori darajadagi umumiy domenlar (gTLD)	Domen nomlariniintellektual boshqarish ZookNICma’lumotlari	0	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		15,0
79.	Country-code top-level domains (ccTLDs)	Domenlarning yuqori darajali domenlari (ccTLD)	Domenlar nomini intellektual boshqarish ZookNIC va BMT Kotibiyatining iqtisodiy va ijtimoiy masalalar departamenti ma’lumotlari	0,17	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		15,0
80.	Wikipedia yearly edits	Vikipediyada har yilgi o‘zgarishlar	Vikipediya fondi hamda BMT Kotibiyatining iqtisodiy va ijtimoiy masalalar departamenti ma’lumotlari	0,33	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi	Xalq ta’limi vazirligi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Fanlar akademiyasi	40,0
81.	Video uploads on YouTube	YouTube ga videoni yuklash	“YouTube” video xostingi hamda BMT Kotibiyatining iqtisodiy va ijtimoiy masalalar departamenti ma’lumotlari. Comscore (auditoriyaning platformalararo o‘lchovi, reklama va iste’molchilar hulq-atvori)	-	Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi		74,0

* O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining tegishli komplekslari rahbarlari bilan kelishgan holda asosiy (turdosh) mas’ul organlar ro‘yxatiga ularning faoliyatiga tegishli bo‘lgan qismiga boshqa tashkilotlar ham kiritilishi mumkin.

(3-ilova O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 27-sentabrdagi PF-6075-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 28.09.2020-y., 06/20/6075/1330-son)

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 21-sentabrdagi PF-5544-son Farmoniga

4-ILOVA

Markaziy Osiyoda chegaralarni delimitatsiya va demarkatsiya qilishdagi asosiy muammolar

O‘zbekiston Respublikasining alohida topshiriqlar bo‘yicha elchisi, tashqi siyosatda Markaziy Osiyo masalalari bo‘yicha kurator Ilhom Ne'matov «Xalq so‘zi. Online» nashrida e'lon qilingan maqolasidaO‘zbekistonning Markaziy Osiyo davlatlari bilan chegaralarni delimitatsiya va demarkatsiya qilish borasida keyingi ikki yilda olib borilgan ishlarni bayon qilgan.

«2016 yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisida O‘zbekistonning tashqi siyosatdagi ustuvor yo‘nalishi sifatida Markaziy Osiyodagi qo‘shni mamlakatlar bilan hamkorlikni rivojlantirish sifatida belgilangandi. Bu qo‘shni davlatlar bilan davlat chegaralari bo‘yicha muzokaralarni faollashtirishga qaratilgan muhim qadam edi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 5 apreldagi «O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tizimini tubdan takomillashtirish hamda tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy faoliyatning ustuvor yo‘nalishlarini amalga oshirishda uning mas'uliyatini kuchaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi farmoni bilan o‘rta muddatli istiqbolda asosiy xorijiy sheriklar bilan O‘zbekiston Respublikasining tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy hamkorligini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari belgilab berildi.

Davlat chegarasini xalqaro huquqiy rasmiylashtirish jarayonini tezlashtirish masalasi Harakatlar strategiyasi dasturidan ham o‘rin olgan.

Ma'lumki, O‘zbekiston Markaziy Osiyoning barcha davlatlari bilan chegaradosh hisoblanib, chegaralarning umumiy uzunligi 7 ming kilometrdan ko‘proqni tashkil etadi. Xususan, O‘zbekiston Qozog‘iston bilan 2356,31 km, Qirg‘iziston bilan – 1476,12 km, Tojikiston bilan – 1296,9 km, Turkmaniston bilan – 1831,49 km va Afg‘oniston bilan – 143 km uzunlikdagi chegaralarga ega hisoblanadi.

O‘zbekiston qo‘shni davlatlar bilan chegaralarni delimitatsiya va demarkatsiya qilish bo‘yicha muttasil tarzda muzokaralar o‘tkazib kelmoqda. 2016 yil avgustidan 2018 yil avgustigacha O‘zbekiston hukumati delegatsiyasining qo‘shni davlatlar hukumatlari delegatsiyalari bilan 65 uchrashuvi o‘tkazildi. Jumladan, Qozog‘iston bilan 18, Qirg‘iziston bilan 28, Tojikiston bilan 9, Turkmaniston bilan 9 va Afg‘oniston bilan bir marta.

Chegaralardagi muammolarni hal qilish borasidagi asosiy natijalar O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil 5 sentabrida Qirg‘iziston respublikasiga va 2018 yil 9 martida Tojikiston respublikasiga tashrifi vaqtida imzolangan kelishuvlar bo‘ldi.

Samarqand shahrida 2017 yil 10-11 noyabr kunlari BMT shafeligida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyoda xavfsizlik va barqaror rivojlanishni ta'minlash bo‘yicha «Markaziy Osiyo: yagona tarix va umumiy kelajak, barqaror rivojlanish va taraqqiyot yo‘lidagi hamkorlik» mavzuida xalqaro konferensiyada O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkmaniston o‘rtasidagi bahsli nuqtalar bo‘yicha kelishuvga erishildi.

Qozog‘iston bilan davlat chegarasi delimitatsiyasi bo‘yicha kelishuvga erishib bo‘lingan, endilikda davlat chegaralari demarkatsiyasi bo‘yicha zarur hujjatlarni tayyorlash uchun muzokaralar ketmoqda.

Turkmaniston bilan davlat chegarasi bo‘yicha kelishuv 2000 yilda Ashxobodda imzolangan. 2017 yil martida ikki davlat rahbarlari uchrashuvidagi kelishuvga ko‘ra chegara masalalari bo‘yicha ishchi guruhlarning muzokaralari yana tiklandi.

Afg‘oniston bilan 2018 yil fevralida o‘tkazilgan uchrashuv davomida Amudaryo qirg‘oqlari bo‘ylab chegarani mustahkamlash masalalari ko‘rib chiqildi.

Qirg‘iziston va Tojikiston bilan chegara masalasida erishilgan kelishuvlar mamlakatimizning iqtisodiy imkoniyatlarini oshirdi, tovar aylanmasi hajmi o‘sishiga olib keldi, eng muhimi chegara hududida yashovchi fuqarolarning chegaralardan o‘tishda erkin harakatlanishiga imkon yaratdi.

Endilikda O‘zbekiston-Qirg‘iziston chegarasidan kuniga 30 mingga yaqin kishi, Tojikiston bilan chegaradan esa kuniga 20 mingga yaqin kishi o‘tmoqda.

Qo‘shni mamlakatlarga ishchi safarlarimiz davomida ham biz ushbu davlatlarning mansabdor shaxslari va oddiy aholisi O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyevga qo‘shni davlatlar bilan ochiq va xayrixoh siyosati uchun samimiy minnatdorchilik bildirishlariga guvoh bo‘lamiz», deyilgan maqolada.

Maqolada Markaziy Osiyoda chegaralari delimitatsiya va demarkatsiya qilishdagi asosiy muammolar keltirilgan.

«Birinchi va asosiy muammo — legitim asosning, ya'ni Markaziy Osiyoning qariyb barcha mamlakatlari bilan davlat chegaralarini delimitatsiya qilish uchun barcha tasdiqlash tartib-taomillaridan o‘tgan huquqiy asosning yo‘qligidir.

Ikkinchi muammo — 1924-1927 yillarda, ya'ni Markaziy Osiyo davlatlarini hududiy-chegaralash ishlari amalga oshirilgan yillardagi hamda 1930 yilda va undan keyin qabul qilingan hujjatlardagi qarama-qarshiliklardir.

Uchinchi muammo — xaritalarda aks ettirilgan chegara liniyalari amaliyotda yerlardan, irrigatsiya tarmoqlaridan foydalanish, infratuzilma inshootlari, uy xo‘jaliklari va qabristonlar joylashuvida umuman mos kelmaydi.

Ba'zan ommaviy axborot vositalarida yerlarni almashish, ayrim uchastkalarda chegaralarni belgilash hamda anklav masalalarida unchalik ham to‘g‘ri bo‘lmagan axborotlar tarqatiladi. Shu sababli, noto‘g‘ri talqinlarning oldini olish maqsadida chegaralarni huquqiy rasmiylashtirishning barcha tartib-taomillari oxirigacha yetkazilguncha ushbu masalalarda barvaqt xulosa chiqarishdan tiyilish maqsadga muvofiq sanaladi.

Chegaralarni huquqiy rasmiylashtirish ikki bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda delimitatsiya ishlari, ya'ni chegaralarni xaritada aks ettirish ishlari bajariladi. Ikkinchi bosqichda esa demarkatsiya, ya'ni stolbalarni o‘rnatish va boshqa qurilish ishlarini bajarish bilan bog‘liq jismoniy ishlar amalga oshiriladi.

Ishchi guruh muzokaralari yakunlari bo‘yicha imzolanadigan bayonnoma avval taraflar hukumatlar tomonidan  tasdiqlanadi, so‘ng davlat rahbarlari darajasida Davlat chegarasi to‘g‘risidagi shartnoma imzolanadi. So‘ng bu hujjat ratifikatsiya qilinadi hamda ratifikatsiya yorliqlari almashinadi. Bu juda og‘ir va uzoq davom etadigan jarayondir», degan Ilhom Ne'matov.

Biroz avvalroq OAVda Qirg‘iziston va O‘zbekiston chegarada yer almashgani haqida xabar tarqalgandi. 

Xabarlarda aytilishicha, kelishuvga ko‘ra, Qirg‘iziston O‘zbekistonga «Barak» eksklavini beradi, O‘zbekiston esa Qirg‘izistonning O‘sh viloyati, Qorasuv tumanidagi Oq-Tosh qishlog‘iga chegaradosh bo‘lgan hududdan ushbu eksklavga teng maydonni ajratib beradi.

Chegarani demarkatsiya va delimitatsiya qilish davlatlararo komissiyaning so‘nggi uchrashuvi 1-7 avgust kunlari Farg‘ona viloyatida bo‘lib o‘tgan edi. Komissiya kun tartibida hali yana ikkita anklav masalasini ko‘rib chiqish turibdi: Shohimardon va G‘aznov.

Koronavirus pandemiyasining global iqtisodiyotga ta’siri

S&P Global Ratings xalqaro reyting agentligi tomonidan e’lon qilingan hisobotga ko‘ra Koronavirus pandemiyasining jaxon iqtisodiy o‘sish sur’atlarining pasayishiga va bu holat global iqtisodiy inqirozni keltirib chiqarishi prognoz qilinmoqda.

2020 yil boshidan jahon iqtisodiyotining o‘sishi 1-1.5% ni tashkil qildi. Koronavirus pandemiyasi sharoitida rivojlangan davlatlar global iqtisodiy o‘sish sur’atlarida pasayish kuzatildi.

Xitoy hukumati tomonidan 16 mart kuni e’lon qilingan statistik ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatda 2020 yilning dastlabki ikki oyida sanoat ishlab chiqarishining pasayishi so‘nggi 30 yil davomida kuzatilgan eng salbiy ko‘rsatkich bo‘ldi. Yanvar-fevral oylarida sanoat ishlab chiqarishi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 13,5 % ga pasaygan. Ushbu iqtisodiy ko‘rsatkichlarning pasayishi kutilganidan ham yomon bo‘ldi, jumladan, savdo sohasida 20,5 % ga, asosiy kapitalga investitsiyalar esa 24,5 % ga pasaygan. Shuningdek, Xitoydan eksport qilish hajmi yanvar-fevral oylarida 17,2 %ga kamaygan.

AQSH Federal Rezerv Tizimi (FRT) qayta moliyalash stavkasini 15 mart kuni 0.25% gacha pasaytirdi. AQSHda qayta moliyalash stavkasini bu darajada pasayishi faqat 2008 yilning dekabrida yuz bergan. 2008 yilgi global moliyaviy inqirozning avj paytida, FRT o‘z tarixida ilk bor qayta moliyalash stavkasini 0-0.25% gacha tushirgan edi.

Bundan tashqari, FRT mamlakat iqtisodiyotini koronavirus pandemiyasi ta’siridan himoya qilish uchun bir qator qo‘shimcha choralarni ham e’lon qildi. FRTning fond bozorlarini rag‘batlantirishga qaratilgan choralariga qaramay, FRT qarori e’lon qilingan kunning ertasi kuni, AQSH fond bozorida aktiv va indekslar narxlari keskin pasaydi. Ushbu indekslarning qiymati qariyb 30% ga pasayib, so‘nggi 3 yil ichida eng past ko‘rsatkichlarga tushib ketdi.

Osiyo davlatlari birjalari ham koronavirusdan ko‘proq zarar ko‘rdi. Xususan, Janubiy Koreyaning 200 ta eng yirik kompaniyalarning aksiyalaridan tashkil topgan KOSPI 200 indeksi esa so‘nggi 10 yillik minimum darajasiga tushib ketdi.

Shuningdek Yevropa mamlakatlari Fransiya, Buyuk Britaniya, Germaniya fond birjalari ham koronavirus pandemiyasi ta’siridan zarar ko‘rdi.

Butun dunyoda koronavirus pandemiyasi oqibatlarini yumshatish chora-tadbirlari ko‘rilmoqda. Koronavirus pandemiyasini global iqtisodiyotga va moliyaviy bozorlarga ta’sirini barqarorlashtirish uchun bir qancha dasturlar ishlab chiqilib joriy etilmoqda.

Xususan, joriy yilning 19 mart kuni Yevropa Markaziy banki (YEMB) Koronavirus pandemiyasi tufayli moliya bozorlarda vujudga kelgan vaziyatni barqarorlashtirish maqsadida Pandemic Emergency Purchase Programme deb nomlangan dasturni e’lon qildi. Ushbu dastur fond bozori ishtirokchilaridan umumiy 750 milliard yevro miqdorida davlat va korporativ obligatsiyalarini sotib olishni ko‘zda tutadi. Yevropa Markaziy banki ma’lumotiga ko‘ra, ushbu choralar Yevropa moliyaviy bozorlaridagi vaziyatni barqarorlashtirishga xizmat qiladi.

Global iqtisodiy tiklanish
Oxford Economics tadqiqot markazi ekspertlarining fikriga ko‘ra, koronavirus pandemiyasi qattiq nazorat ostiga olinganidan so‘ng global iqtisodiy tiklanish jarayoni boshlanishi mumkin. Ekspertlar qisqa muddatli epidemiyalarning global iqtisodiy o‘sishga ta’sirini tahlil qilish natijasida bu xulosaga kelishgan. Masalan 2003 yildagi SARS atipik pnevmoniyasi va 2009 yildagi cho‘chqa grippi pandemiyasining oqibatlari o‘rganilgan.

Ekspertlar pandemiyaning salbiy ta’siridan so‘ng global iqtisodiy tiklanishning tez va keng bosqichi boshlanadi degan xulosaga kelishdi.