Kolloid zollarning molekulyar kinetik xususiyatlari

Mastika suspenziyasi zarrachalarining Broun xarakati proeksiyasi

Kolloid zarrachaning xarakat yo‘li doimo o‘zgarib turadi, uning utgan yo‘lini chizib borish juda qiyin. Perren zarrachaning turgan joyi ma’lum vaqt ichida qancha o‘zgarishini aniqlashni taklif qildi. Kolloid zarracha yo‘lining ma’lum vaqt ichida o‘zgarishi zarrachaning siljishi deyiladi.

Rasmda mastika suspenziyasining zarrachasi xar 30 sekunda utgan yo‘lining tekislikdagi proeksiyasi ko‘rsatilgan. Zarrachaning siljishi Broun xarakatining qanchalik sust yoki tez bo‘layotganligi haqida fikr yuritishga imkon beradi.

1905 yilda Eynshteyn va 1906 yilda Smoluxovskiy bir – biridan bexabar Broun xarakatining kinetik nazariyasini yaratdilar.

Eynshteyn Broun xarakatiga gaz uonunlarini tatbiu etib, zarrachaning vaqt ichida o‘rtacha siljishining kvadrat qiymatini aniqlash formulasini topdi:

bunda D- erigan moddaning diffuziya koeffitsenti bo‘lib, quyidagi formula bilan ifodalanadi:

bu erda N-Avogadro soni, R- gaz konstantasi, T- absolyut temperatura, -suyuqlikning qovushqoqligi, r sharsimon zarrachaning radiusi. Agar Eynshteyn tenglamasiga qiymatini qo‘ysak:

Eynshteyn Smoluxovskiy tenglamasi kelib chiqadi.

Tenglamadagi N dan boshqa barcha kattaliklarni tajribadan topish va ulardan foydalanib Avogadro soni 6,85^.10²³ ni xisoblab chiqarish mumkin. Perren bu formuladan foydalanib, mastika va gummigut suspenziyalari bilan o‘tkazilgan tajribalarning natijalari asosida Avogadro soni ga teng bo‘lishini topdi. Fletcher yo zarrachalari bilan o‘tkazilgan 6000 ta tajribasi asosida Avogadro soni 6,03^.10²³ ekanligini topdi ya’ni xozirgi zamonda uabo‘l qilingan songa (6,024^.10²³ ga) juda yaqin natija oldi. Bu xol Broun xarakatining tabiati to‘g‘ri izoxlab berilganligini yaqqol ko‘rsatdi.